|
NAFİLE NAMAZ / CEMAAT’İN
SÜNNET OLMADIĞI |
A. REVATİB SÜNNETLER
Meşhur görüşe göre
revatib sünnetler farzlarla birlikte sürekli olarak kılınan nafile namazlardır.
Bir görüşe göre ise belirli bir vakti olan bütün nafile namazlardır.
Bu namazların meşru
kılınmasının hikmeti farz namazlarda meydana gelebilecek; namazda okuduğunu
düşünmeme sebebiyle huşuun eksik olması vb. eksiklikleri gidermektir.
Revatib sünnetler şunlardır:
a) Sabah namazından önce
iki rekat,
b) Öğle namazından önce
iki rekat,
c) Oğle, akşam ve yatsı
namazlarından sonra iki rekat.
[*] - Bunun delili
Buhari ve Müslim'in İbn Ömer'den rivayet ettikleri şu hadistir:
Nebi (s.a.v.) ile
birlikte öğleden önce iki rekat, öğleden sonra iki rekat, akşamdan sonra iki
rekat, yatsıdan sonra iki rekat, Cuma'dan sonra iki rekat namaz kıldım.(Buhari,
Teheccüd, II 72; Müslim, Salatü'l-müsafirın, 1695)
[*] - Bu hadisin diğer
bazı tariklerinde İbn Ömer' in şöyle dediği rivayet edilmiştir: Hafsa bana Nebi
(s.a.v.)'in fecir doğduktan sonra iki rekat hafif namaz kıldığını söyledi.
(Buhari, Teheccüd, II 73; Müslim, Salatü'l-müsafirin, 16751
Bir görüşe göre yatsı
namazında ratib sünnet yoktur. Çünkü yatsıdan sonra kılınan iki rekatın gece
namazına ait olması mümkündür.
Bir görüşe göre öğle
namazından önce revatib sünnet dört rekattır.
[*] - Bu konuda
Müslim'de bir hadis bulunmaktadır.(Ebu Davud, salat, 1270)
Bir görüşe göre öğle
namazından sonra revatib sünnet dört re kattır.
[*] - Çünkü Tirmizl'nin
sahih görerek rivayet ettiği bir hadis şöyledir: Kim öğle namazından önce dört
rekat, öğle namazından sonra dört rekat kılmaya devam ederse Allah onu ateşe
haram kılar. (Tirmizi, Salat, 427)
Bir görüşe göre
ikindiden önce revatib sünnet dört rekattır. [*] - Çünkü İbn Ömer şunu rivayet
etmiştir: İkindiden önce dört rekat namaz kılan kişiye Allah merhamet etsin.
(İbn Hibban, salat, 2453; İbn Huzeyme, II, 201. İkiside sahih olduğunu
söylemişlerdir)
Bunların hepsi rev2\İib
sünnet olmakla birlikte görüş ayrılığı müekked revatib sünnet olup olmadıkları
ile ilgilidir.
Bu belirtilenlerin
tümünün revatib sünnet olduğu kesindir; çünkü onlarla ilgili sahih hadisler
bulunmaktadır. Bu konuda Müzdelife' de cem edilen namazlar ile edilmeyenler
arasında fark yoktur.
İmam Şafii'nin açık
ifadesi olarak nakledilen şu görüşe gelince:
Müzdelife' de namazları
cem eden kişinin akşam ve yatsı namazlarından sonra nafile namaz kılmayı terk
etmesi sünnettir.
Rafii ve Nevevl'nin de
belirttiğine göre bununla kastedilen revatib sünnet değil "mutlak
nafile" dir.
Yukarıdaki namazlarda
görüş ayrılığı hangisinin müekked / güçlü revatib sünnet olduğuyla ilgilidir.
Son belirtilen görüşe
göre bunların hepsi revatib sünnet, tercih edilen görüşe göre ise ilk sayılan
on rekat revatib sünnettir. Çünkü Nebi (s.a.v.) diğerlerine değil bu on rekata
devam etmiştir.
d) Akşam namazından önce
hafif iki rekat.
Denildiğine göre akşam
namazından önce hafif iki rekat namaz kılmak müekked olmayan revatib
sünnetlerden biridir.
Ben [NevevI] derim ki:
Bu iki rekat, doğru görüşe göre sünnettir. Sahih-i Buhar'i'de bunların
yapılması emredilmiştir.
[*] - Bu emrin lafzı
şöyledir: Akşam namazından önce namaz kılın. Nebi (s.a.v.) bunu üç kere
tekrarladıktan sonra "dileyen kılsın" dedi. Nebi (s.a.v.) insanların
bunu sürekli uygulanagelen bir ibadet haline getirmelerinden korkarak sonunda
"dileyen kılsın" demiştir. Bu hadiste "iki rekat" olarak
kılınmasına dair açık bir ifade yoktur.
[*] - Ebu Davud şöyle
bir hadis bulunmaktadır: Akşam namazından önce iki rekat namaz kılın. (Ebu
Davud, salat, 1281)
[*] - Buhari ve Müslim'
de Enes'ten şu rivayet edilmiştir: Sahabenin büyükleri eza n okunduğu zaman
hemen mescidin sütunlarına vararak bu iki rekat namazı kılarlardı.
[*] - Müslim'in rivayeti
şöyledir: Hatta yabancı biri mescide girdiğinde namazın kılınmış olduğunu
zannederdi (Buhari, Ezan, 625; Müslim, salatü'l-müsafirin, 1936. )
Doğru görüşün karşısında
yer alan [zayıf] görüşe göre akşam namazından önceki iki rekat namaz sünnet
değildir.
[*] - Çünkü İbn Ömer
şöyle demiştir: Nebi (s.a.v.) döneminde bu iki rekatı kılanı görmedim.
Beyhaki ve diğerleri bu
hadise şöyle cevap vermişlerdir:
Bu hadis bir şeyi
reddetmekte, diğerleri ise ispat etmektedir. Ayrıca ispat edenlerin sayısı
reddedenlerden çoktur.
Bazıları bu cevaba
ilişkin şöyle bir değerlendirmede bulunmuştur: Bu cevap itiraza açıktır; çünkü
burada reddedenler sayısı belirli bir şeyi reddetmektedirler.
Bu itirazın kendisi itiraza
açıktır; çünkü bu itirazı yapan görmediğini iddia etmektedir. Onun görmemesi
başkasının görmemesini gerektirmez.
Nevevl'nin ibaresinden
anlaşıldığına göre bu iki rekatı müstehap kabul edenlere göre bunlar revatib
sünnetlerden değildir. Çünkü Nevevi bunları revatib sünnetler konusunun sonuna
bırakmıştır.
Veli el-Iraki şöyle
demiştir: Bu ikisinin revatib sünnetlerin benzerlerine atfedilmesi bunların da
revatib sünnetlerden olduğunu göstermektedir.
Nevevi el-Mecmu'da şöyle
demiştir: Bu iki rekatı kılmanın müstehap olması müezzinin kamet getirmeye
başlamadan önce söz konusudur. Kamete başlamışsa, farz namaz dışında bir namaza
başlamak mekruhtur.
İsnevı'nin dediği üzere
bu iki rekatı kılmadan önce ezana icabet etmek daha yerindedir.
Bu iki rekatı kılmak
namazın başlama tekbirini imamla birlikte almayı engelliyorsa -İsnevI'nin
dediği gibi- kıyasa uygun olan davranış bu iki rekatı akşamdan sonraya
ertelemektir.
el-Mecmu'da yer aldığına
göre yatsıdan sonra iki rekat kılmak müstehaptır.
[*] - Çünkü Nebi
(s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Her iki ezan arasında namaz vardır. (Buhari, Ezan,
624; Müslim, Salatü'l-müsafirin, 1937; Ebu Davud, salat, 1283; Tirmizi, salat,
185; Nesai, Ezan, 680; İbn Mace, İkametü's-salat, 1162)
Burada iki ezan ile kastedilen
ezan ile kamettir. Maverdi bu görüşü Buveytl' den nakletmiştir.
Cuma namazından sonra
dört rekat revatib sünnet vardır.
Tıpkı öğle namazında
olduğu gibi bunun iki rekatı müekked, diğer iki rekatı gayr-i müekkeddir.
[*] - Bunundelili
Müslim'deki şu hadistir: Biriniz Cuma namazznı kılınca ardından dört rekat
namaz kılsın. (Müslim, Cuma, 2033)
Cuma namazından önce ise
öğle namazından önceki sünnet gibi sünnet namaz vardır. Allah daha iyi bilir.
Yani iki rekatı müekked,
iki rekatı gayri müekked olmak üzere dört rekat sünnet namaz vardır.
[*] - Bunun delili
Tirmizi'nin rivayet ettiği şu hadistir: İbn Mesud Cuma' dan önce dört rekat,
Cuma' dan sonra dört rekat namaz kılardı. (Tirmizi, Ebvabü's-salat, 523)
İbn Mesud'un bu
hareketinin vahiy kaynaklı [Nebi (s.a.v.)'den işitilmiş] olması zahir olan
görüştür.
Nevevi'nin yukarıdaki
ibaresi ilk anda Cuma'nın sonrasının öğle namazının sonrasındaki sünnetten
farklı olduğunu akla getirse de ben et-Tahkik'teki açık ifadeyi dikkate alarak
ibareyi yukarıdaki şekilde açıkladım. Nevevi "Cuma namazı; öncesindeki ve
sonrasındaki revatib sünnetler açısından öğle namazı gibidir." dese daha
yerinde olurdu.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN