|
NAMAZ / BOZAN ŞEYLER-KONUŞMAK |
G. NAMAZDA ZİKİR VE DUA
OKUMAK
Kişi namazda zikir ve
dua okuduğunda veya adakta bulunduğunda namazı bozulmaz. Ancak hapşıran bir
kimseye "yerhamükallah" deme durumunda olduğu gibi birine hitap
yapmışsa namaz bozulur.
A. İÇİNDE BİRİNE HİTAP
GEÇMEYEN DUA YAPMAK
B. İÇİNDE BİR ŞAHSA
HİTAP BULUNAN DUA OKUMAK
A. İÇİNDE BİRİNE HİTAP
GEÇMEYEN DUA YAPMAK
Namaz içinde okunması
mendup olmasa bile kişi namazda zikir ve dua okusa namazı bozulmaz. Nevevi
el-Mecmu'da bunun gerekçesini şu şekilde belirtmiştir: Çünkü bu, Allah'a
yakanştır, dua türünden bir sözdür.
Adak konusunda bunun bir
ibadet olup olmadığı konusu ele alınacaktır.
Kişi adakta bulunurken
bunu bir şarta bağlamışsa; örneğin "Allah'ım dilersen beni affet"
veya "Allah hastama şifa verirse köle azat etmek borcum olsun",
"Zeyd'le konuşursam şunu yapmak boynuma borç olsun" gibi şarta bağlı
sözler söyleyerek adakta bulunursa namazı bozulur.
Haram olan bir dua yapma
halinde de namaz bozulur.
Daha önce işaret
edildiği üzere [namazIn bozulmaması için] kişinin bunu -Arapça okuması gerekir.
Yine duada, Nebi {s.a.v.} dlşInda insan, cin veya meleğe hitap bulunmaması
gerekir.
B. İÇİNDE BİR ŞAHSA HİTAP
BULUNAN DUA OKUMAK
1. Kişi içinde bir şahsa
hitap bulunan dua okursa namazı bozulur. Örneğin hapşıran birine
"Yerhamükallah" [Allah sana merhamet etsin] derse veya birine
"Sübhane rabbı ve rabbik" [Benim ve senin rabbini tenzih ederim]
derse yahut kölesine "lillahi aleyye enu'tikake" [Seni azat etmem
Allah'ın benim üzerimdeki bir hakkıdır] derse namazı bozulur.
Zerkeşi ve bazı alimler
şu durumları bu hükümden istisna etmişlerdir:
1. İçinde akıl sahibi
olmayan bir varlığa hitap olan dualar. Örneğin kişi namazda "Ya arz! Rabbı
ve Rabbuki Allah, euzü billahi min şerriki ve şerri ma flki ve şerri ma debbe
aleyki" dese, yine hilali görünce "Amentü billahillezı halekake,
Rabbı ve Rabbuke Allah" dese bu namazı bozmaz.
2. Şeytanı[n kendisine
vesvese verdiğni] hissettiğinde kişinin ona hitap ederek duada bulunması
müstehaptır. Örneğin "el'anuke bi la'netillah. Euzü billahi mink"
dese namazı bozulmaz.
3. Cenaze namazında
"rahimekallahu, ğaferakallah" vb. ifadelerle ölüye hitap etse namazı
bozulmaz. Çünkü bu hitap sayılmaz. Nitekim kişi karısına "Zeyd'le
konuşursan boşsun" dese, karısı da ölmüş olan Zeyd'e hitap etse boş olmaz.
İtimad edilen görüş, bu
istisnalara muhalif olan görüştür.
Nevevi Müslim Şerhi'nde
Nebi (s.a.v.)'in "el'anuke bi la'netillah" şeklinde şeytana hitap
etmesi ile ilgili hadis (Müslim, Mesacid, 1211) konusunda şunları söylemiştir:
Bu ya yorumlanması
gereken bir ifadedir, yahut da bu namazda konuşmanın haram kılınmasından önce
gerçekleşmiş bir olaydır.
2. "İyyake na'
budu" [yalnız sana kulluk ederiz] diye Allah'a hitap etmek ve
"es-Salatü aleyke ya rasulallah!" [salat sana olsun ey Allah'ın
resulü!] diye teşehhüdde Nebi (s.a.v.)'e hitap etmek namazı bozmaz.
Ezrai şöyle demiştir: Bu
ifade şunu gerektirir: Kişi Nebi (s.a.v.)'in adının anıldığını namazda duysa ve
esselamu aleyke veya essalatü aleyke ya resulallah vb. bir ifade kullansa namaz
batılalmaz. Alim bir kimsenin namazının bu durumda bozulacağını kabul etmek
daha uygun bir görüştür; çünkü bunun yapılması yasaklanmıştır. Bu tip ifadeler
kullanmayı, teşehhüdde yer alan esselamü aleyke eyyühennebiyyü ifadesi gibi
değerlendirmek itiraza açık bir durumdur; çünkü yukarıda belirtildiği gibi bir
hitap meşru kılınmamıştır.
Daha uygun olanı, bu
ifadelerin de teşehhüddekiler ile aynı hükme tabi tutulmasıdır.
Zerkeşi şöyle
söylemiştir: Zahir olan görüşe göre Hz. İsa'nın (aleyhisselam) inmesinden sonra
onun davetine icabet etmek, Nebi (s.a.v.)'in davetine icabet etmek gibidir.
Ancak Rafii'nin sözünden anlaşıldığına göre meleklere ve diğer peygamberlere
namazda hitap edilirse namaz bozulur.
Rafil'nin sözünden
anlaşılan hüküm itimad edilmesi gereken hükümdür.
İsnevı'nin dediği gibi
şu, yerinde bir görüştür: Nebi (s.a.v.)'e çok fiilde bulunarak icabet etmek sözlü
olarak icabet etmek gibidir.
3. Namazda iken
ana-babanın çağrısına karşılık vermek farz değildir; hatta farz namazda bunu
yapmak haramdır. Bu, nafile namazda caizdir. Bazı son dönem alimlerinin
belirttiği üzere şayet kişi icabet etmediğinde anne-baba için bir zorluk söz
konusu olacaksa onların çağrısına icabet etmek daha iyidir. Ana-babanın
herhangi birinin çağrısına cevap verirse namazı bozulur. Ancak dilsiz kişi buna
işaretle cevap verirse namazı bozulmaz. Dilsizin işareti alım-satım konusunda konuşma
gibi kabul edildiği halde bu meselede öyle kabul edilmemiştir.
4. Kişi namazda
"kaf", "sad", "nun" harflerinden birini telaffuz
etse, bununla insanların sözleri gibi sözler söylemeyi kast ederse namazı
bozulur. Bazılarının dediği gibi "herhangi bir şey kastetmediğinde de
namaz bozulur". Şayet Kur' an' dan bir ayet olarak bunları okumayı kast
ederse namazı bozulmaz. Bundan anlaşıldığına göre "namazı bozmayan, anlamı
olmayan harf" ile kastedilen harfin ismi değil harfle isimlendirilen şeydir.
5. Kişinin uyduğu imam
iyyake na 'budu ve iyyake nestafn ayetini okurken kişi de bunu, Kur'an okumaya
veya dua etmeye niyet etmeksizin okusa -et-Tahkik'te belirtildiğine göre- namaz
bozulur. Bununla Kur' an okumaya niyet ederse namazı bozulmaz.
6. Kişi namazda isteantü
billah [Allah'ın yardımını istedim] veya isteanna billah [Allah'ın yardımını
istedik] dese bununla Allah'ı övmeyi ve O'nu zikretmeyi kastetmiş olsa bile
namaz bozulur. Bunu Hocam Remli fetvalarında belirterek şöyle demiştir:
"Çünkü sözcüğün ifade etmediği anlamı kastetmenin bir anlamı yoktur."
Benzer ifadeler de buna kıyas edilir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN