|
CENAZELER / DİĞER BAZI HÜKÜMLER |
O. KABİRLERİ ZİYARETE
İLİŞKİN BAZI MESELELER
Erkeklerin kabideri
ziyaret etmesi menduptur. Kadınların kabir ziyareti ise mekruhtur. [Zayıf] bir
görüşe göre ise haramdır. [Zayıf] başka bir görüşe göre mübahtır.
Kabri ziyaret eden kişi
[kabristanda bulunan ölülere] selam verir, Kur'an okur ve dua okur.
A. KABİR ZİYARETİNİN HÜKMÜ
B. KABİR ZİYARETİNDE KABİRDEKİLERE
SELAM VERMEK
C. ÖLÜ İÇİN KUR'AN OKUMAK
A. KABİR ZİYARETİNİN
HÜKMÜ
aa. Erkeklerin kabirleri
ziyaret etmesinin hükmü
1. Erkeklerin, içinde
müslümanların bulunduğu kabideri ziyaret etmesinin mendup olduğu konusunda icma
vardır.
İslam'ın ilk
dönemlerinde kabideri ziyaret etmek yasaklanmıştır, daha sonra bu uygulama
yürüdükten kaldırılmıştır.
[*] - Bunun delili Nebi
{s.a.v.)'den nakledilen şu hadistir: Size kabirleri ziyaret etmeyi
yasaklamıştım, bundan böyle ziyaret edin. (Müslim, Cenaiz, 2257; Ebu Davud,
Cenaiz, 3235)
[Hadiste Arapça
açısından erkek zamiri kullanılmıştır.] Tercih edilen görüşe göre kadınlar
erkekler ile ilgili zamirlerin kapsamına dahil olmaz.
[*] - Nebi (s.a.v.),
Baki' kabristanını ziyarete gittiğinde şöyle selam verirdi: Esselamu aleyküm
dara kavmin mü'minln. Ve inna biküm -inşaallahu- lahikun. Allahümmeğfir li ehli
Bakii'l-garkad. = "Selam sizlere ey müminler yurdunun sakinleri. İnşaallah
biz de ileride size katılacağız. Allah'ım Baki' ağaçlığındaki bu mezarlıkta
yatanları bağışla. (Müslim, Cenaiz, 2252)
[*] - Bir rivayette Nebi
(s.a.v.) şöyle buyurmuştur: [Daha önceden size kabirleri ziyaret etmeyi
yasaklamıştım.] Artık kabirleri ziyaret edin, çünkü ziyaret etmek size ölümü
hatırlatır. (Müslim, Cenaiz, 2256)
Nebi {s.a.v.)'in
önceleri kabirleri ziyaret etmeyi yasaklamasının sebebi onların yeni müslüman
olmaları, cahiliye dönemi üzerinden uzun zaman geçmemiş olmasıydı. İslam'ın
kuralları sapasağlam yerleşince ve herkes tarafından bilinir hale gelince Nebi
(s.a.v.) kabirleri ziyaret etmeyi emretmiştir.
Kadı Ebu't-Tayyib
Ta'lık'inde -özetle- şunları söylemiştir: Kişinin hayatta iken kendisini
ziyaret etmesi müstehap olan akrabası, arkadaşı vb. kişileri öldükten sonra
ziyaret etmesi de müstehaptır. Bunun dışındakileri ziyaret etmeye gelince;
şayet bununla ölümü hatırlamak, ölen kişi için Allah'tan merhamet dilemek vb.
bir amaçla ziyaret ediyorsa sünnet olur.
İsnevi "bu güzel
bir görüştür" demiştir. el-Bohr adlı eserde de zikredilmiştir.
Ezrai şöyle demiştir:
Doğruya en yakın olan şu görüştür: Mendupluğun söz konusu olabilmesi için
kişinin yalnızca kabri ziyaret etmek amacıyla yolculuk yapmamış olması gerekir.
Hatta Şeyh Ebu Muhammed
yalnızca bu amaçla yolculuk yapmanın caiz olmadığını söylemiş, bundan Nebi
{s.a.v.)'in kabrini ziyaret etmeyi istisna etmiştir.
Herhalde onun "caiz
değildir" derken kastettiği "yapıp yapmaması eşit olacak şekilde caiz
değildir, yani mekruhtur" demektir.
Kadı Hüseyin'in el-Furu'
adlı eserinde belirttiği gibi kabir ziyareti için abdest almak sünnettir.
2. Kafirlerin
kabirlerini ziyaret etmeye gelince; Maverdi bunun haram olduğunu tek görüş
olarak belirtmiş olsa bile bu mübahtır.
ab. Kadınların kabirleri
ziyaret etmesinin hükmü
[Kadınların kabirleri
ziyaret etmesinin hükmünün ne olduğu konusunda mezhep içinde üç farklı görüş
vardır:]
[Birinci görüş]
Kadınların kabirleri
ziyaret etmesi mekruhtur. Çünkü kadınlarda duygusallık [kalp yumuşaklığı], aşırı
sabırsızlık ve musibetlere katlanamama özellikleri bulunduğundan ve bu durumlar
onların ağlamasına ve seslerini yükseltmesine yol açacağından ziyaret etmeleri
mekruh olur.
[*] - Bu sayılanlara
rağmen kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin haram kabul edilmemesinin
sebebi şudur: Nebi {s.a.v.} bir defasında ölmüş olan çocuğunun kabri üzerinde
ağlayan bir kadın gördü ve ona "Allah'tan kork ve sabret"
buyurdu.(Buhari, Cenaiz, 1252; Müslim, Cenaiz, 2137)
Şayet kadınların kab ri
ziyaret etmesi haram olsaydı Nebi (s.a.v.) kadının kabri ziyaret etmesine engel
olurdu.
[*] - Hz. Aişe'den şu
hadis rivayet edilmiştir: Hz. Aişe (r.anha) Nebi {s.a.v.}'e "kabideri
ziyaret ettiğıimizde ne söyleyeyim Ey Allah'ın elçisi?" diye sordu.
Nebi (s.a.v.) şöyle
cevap verdi: Şöyle de:
Esselamu ala
ehli'd-diyar mine'l-mü'minine ve'l-müslimin. Yerhamullahu'l-müstakdimine
ve'l-müste'hirin, ve inna inşaallahu biküm lahikun.= "Müminler ve
müslümanlardan oluşan bu diyarın halkına selam 01G sun! Allah bizden önce
gidenlere de geride kalanlara da merhamet etsin. İnşaV allah biz de ileride
size katılacağız." (Müslim, Cenaiz, 2253)
[İkinci görüş]
[Zayıf] bir görüşe göre
kadınların kabideri ziyaret etmesi haramdır.
[*] - Çünkü rivayet e
göre Nebi (s.a.v.) kabideri ziyaret eden kadınları lanetlemiştir. (Tirmizi,
Cenaiz, 1056)
Bu görüş er-Ravda' da
zikredilmemiştir. El-Mühezzeb yazarı [Ebu İshak eş-Şırazl] ve başkaları bu
görüşü kabul etmiştir.
[Üçüncü görüş]
[Zayıf] bir başka görüşe
göre fitneden emin olunması halinde kadınların kabirleri ziyaret etmesi
mübahtır. Gazalı İhya' da bunu tek görüş olarak zikretmiş, Ruyanı de doğru
görüş olarak kabul etmiştir.
Çünkü aslolan bunun
mübah olmasıdır. Yukarıdaki [kabir ziyaret eden kadınları lanetleyen] hadis
"kabirleri ziyaret ettiğinde ağlayıp sızlanan vb. yasak işleri yapan
kadınlar" hakkındadır.
Yukarıdaki farklı
görüşler "Nebi (saIlallahu aleyhi ve seIlem)'in kab ri dışındaki kabirleri
ziyaret etme" hakkındadır. Onun kabrini ziyaret etmek ise hem erkekler hem
de kadınlar için kişiyi Allah'a yaklaştıran en büyük amellerdendir.
Demenhuri diğer
peygamberlerin, salihlerin ve şehitlerin kabirlerini ziyaret etmeyi de buna
dahil etmişlerdir. Ezrai ise "önceki alimler arasında bu görüşü
görmedim" demiş olsa bile güçlü olan budur.
İbn Şehbe şöyle
demiştir: Şayet bu doğru ise kadının ana-babasının, erkek kardeşlerinin ve
diğer akrabalarının kabirlerini ziyaret etmesi de bu şekildedir. Çünkü kadının
bu sayılanlarla ilişkisi, sajihlerle olan ilişkisinden daha yakındır.
İbn Şehbe'nin saydığı
diğer kimselerin Oemenhurı'nin ifade ettiği şahıslar kapsamına dahil edilmemesi
daha iyidir. Bunun sebebi daha önce "mekruhluğun gerekçesi" ifade
edilirken geçmiştir.
B. KABİR ZİYARETİNDE
KABİRDEKİLERE SELAM VERMEK
Kabir ziyaretinde
ziyaret eden kişinin müslümanların kabirlerine doğru yüzünü döndürerek Nebi (sa
Ila Ilah u aleyhi ve se(lem)'in ashabına kabirleri ziyaret etmek üzere
gittiklerinde söylemelerini öğrettiği şu ifadeleri söylemesi menduptur:
Esselamu ala
ehli'd-diyar mine'l-mü'minıne Ve inna inşaallahu teafa biküm fahikun.
Es'efu'llahe fena ve fekümü' f-afiyye. = "Müminler ve müslümanlardan
oluşan bu diyarın halkına selam olsun! Allah bizden önce gidenlere de geride
kalanlara da merhamet etsin. inşaallah biz de ileride size katılacağız."
Veya Müslim'in rivayet
ettiği şunları söyler:(Müslim, Cenaiz, 2253)
> Esselamu afeyküm
dare kavmin mü'minin ve inna inşaallahu biküm fahikun. = "Selam ey
müminlerden oluşan diyarın halkı! inşaallah ileride biz de size
katılacağız."
Ebu Davud yukarıdaki
ifadelere şunları da eklemiştir:(Ebu Davud, Cenaiz, 3201. Ancak bu hadis
zayıftır. )
> Allahümme la
tahrimna ecrahüm ve fa teftinna ba'dehüm.
Hadiste geçen
"inşaallah" ifadesi teberrük içindir. Bu ifade "söz konusu
beldede ölmek için dua etmek" veya "müslüman olarak ölmek için dua
etmek" anlamında da söylenmiş olabilir. Yahut da buradaki "Allah
dilerse" ifadesi "Allah dilediğinde" anlamında söylenmiştir.
Nitekim
"inanıyorsanız benden korkun" [Al-i imran, 175] ayet i de
"inandığınızda benden korkun" anlamındadır.
Hadiste geçen
"dar" ifadesi "belde halkı" anlamındadır.
Meşhur rivayete göre
kişi "esselamu aleyküm" der.
Kadı Hüseyin ve
MütevellI şöyle demiştir: Kabir ziyaretinde bulunan kişi "esselamu aleyküm
/ size selam olsun" demez; çünkü ölüler hitap etmeye ehil kimseler
değildir. Bunun yerine "aleykümü's-selam" der. Nitekim rivayete göre
bir kişi Nebi (s.a.v.}'e "aleyke'sselam [sana selam olsun] ey Allah'ın
Resulü!" dedi. Nebi (s.a.v.) "aleyke' s-selam deme! Çünkü aleyke's-selam
diye selam vermek ölmüş kimselere özgüdür".
İlk görüşte olanlar buna
şu şekilde cevap vermiştir:
Bu, onlara ölüleri
selamlamanın nasıl yapılacağını öğretme babında söylenmiş bir söz değil
Arapların yapageldikleri uygulamayı haber vermek için söylenmiş bir sözdür.
C. ÖLÜ İÇİN KUR'AN
OKUMAK
1. Kabir ziyaretinde
bulunan kişi kabrin yanında Kur'an'dan kolayına gelenini okur. Kabirlerde bunun
yapılması sünnettir; sevap hazır olan kişilere aittir. Ölü de merhamete
uğraması umulan hazır kimse gibidir.
"Ölü için Kur'an
okumanın sevap olup olmadığı" konusuna dair bazı açıklamalar
"vasiyetler" konusunda gelecektir.
2. Kişi Kur'an
okumasının ardından duasına icabet edilmesi ümidiyle dua okur. Çünkü dua etmek
ölüye fayda verir. Kur'an okuduktan sonra dua etmek icabete daha yakın bir
davranıştır.
Horasanlı alimlerimiz
dua ederken ölünün yüzüne dönmeyi müstehap olarak görmüşlerse de dua ederken
kıbleye dönmek müstehaptır.
Nevevi şöyle demiştir:
Kabirleri çokça ziyaret etmek ve hayır-fazilet ehli kimselerin kabirlerinin
başında çokça bulunmak müstehaptır.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
Ö. ÖLÜYÜ ÖLDÜĞÜ YERDEN
BAŞKA BİR YERE NAKLETMEK