|
CUMA NAMAZI VAKTİNDE |
5. CUMA VAKTİ ALIŞ-VERİŞ
YAPMAK
[Cuma günü haram ve
mekruh olan fiiller]
1. Hatip minbere
çıktığında okunan eza n sırasında Cuma namazı kendisine farz olan kişinin alış-veriş
vb. işlerle uğraşması haramdır. Bununla birlikte alış veriş yaparsa bu geçerli
olur.
2. Güneşin batıya
dönmesinden sonra ezan okunmadan önce alış veriş yapmak ise mekruhtur. Allah
daha iyi bilir.
A. CUMA NAMAZI
VAKTİNDE ALIŞ-VERİŞ vb. ŞEYLERLE UĞRAŞMANIN HÜKMÜ
B. CUMA NAMAZI
VAKTİNDE YAPILAN ALlŞ-VERİŞİN GEÇERLİLİĞİ
C. ÖGLEDEN SONRA
EZANDAN ÖNCE ALlŞ-VERİŞ YAPMANIN HÜKMÜ
A. CUMA NAMAZI
VAKTİNDE ALIŞ-VERİŞ vb. ŞEYLERLE UĞRAŞMANIN HÜKMÜ
Hatip minbere
oturduğunda onun önünde ezan okunmaya başlandıktan sonra Cuma namazı kendisine
farz olan kişinin alım-satım vb. akitler, çalışma ve Cuma namazına gitmeye
engelolan diğer işlerle uğraşması haramdır.
[*] - Çünkü Allah şöyle
buyurmuştur: Ey İman edenler! Cuma günü namaz için çağrıldığında Allah'ı
zikretmeye koyun ve alış-verişi bırakın. Bilirseniz bu sizin için
daha hayırlıdır. [Cuma,
9]
Bu ayet alış-verişle
ilgili olmakla birlikte gerek akit gerekse diğer meşguliyetler buna kıyas
edilmiştir. (Kıyas)
Nevevl'nin ifadesinden anlaşılmamakla
birlikte biri kendisine Cuma namazı farz olan, diğeri olmayan iki kişi Cuma
namazı vakti alışveriş yapsalar her ikisi de günahkar olurlar. Çünkü Cuma
namazı kendisine farz olan kişi günah işlemiş, diğeri ise ona yardımcı
olmuştur. Bunu İmam Şafil (r.a.) belirtmiştir. Yine İmam Şafii' {r.a.)'nin
ifadeleri arasında yer alan "yalnızca Cuma namazı kendisine farz olan kişi
günahkar olur" şeklindeki ifade "Cuma namazını kaçırma günahı"
şeklinde anlaşılmalıdır. Günaha yardımcı olmanın günahı ise ikinci şahıs
üzerinedir.
Ezrai ve diğer bazıları
şöyle demişlerdir: Kişi ab de st almak için suya, avretini örtmek için elbiseye
veya açlıktan ölmemek için yiyeceğe muhtaç olsa ve Cuma vaktinde bunu satın
alsa bunu yapması haram olmaz.
Nevevi'nin "meşgulolmak"
ifadesi, Cuma namazına giderken alış-veriş yapmanın caiz olduğunu gösteriyor.
Nevevi el-Mecmu'da şöyle demiştir: "Çünkü amaç kişinin Cuma namazına
gitmekten geri kalmamasıdır. Ancak mescidde alış-veriş vb. akitlerle
meşgulolmak mekruhtur. Çünkü mescidin böyle şeylerden uzak tutulması gerekir.
Yine hatibin minbere çıkmasından sonra da Resulullah (s.a.v.), Hz. Ebu Bekir ve
Hz. Ömer zamanında mevcut olan eza n [yani ikinci ezan] okununcaya kadar
alış-verişI e meşgulolmak mekruhtur.
B. CUMA NAMAZI VAKTİNDE
YAPILAN ALlŞ-VERİŞİN GEÇERLİLİĞİ
Cuma namazı vaktinde
alış-veriş yapması kendisine haram olan kişi [söz konusu yasağa rağmen]
alış-veriş yaparsa bu geçerli olur. Diğer akitler de böyledir. Çünkü burada
alış-verişin yasak olması akdin dışındaki bir sebepten [yani Cuma namazını
bırakıp başka bir şeyle meşgulolmaktan] kaynaklanmaktadır. Bu, akdin
geçerliliğini engellemez. Bu, gasp edilen arazide namaz kılmaya benzer. Nevevi
"şayet alış-veriş yaparsa" ifadesi yerine "şayet akit yaparsa"
demiş olsa, benim eklediğim diğer açıklamaları da kapsamış olacaktı.
C. ÖGLEDEN SONRA
EZANDAN ÖNCE ALlŞ-VERİŞ YAPMANIN HÜKMÜ
Cuma namazı kendisine
farz olan kişinin öğleden sonra [ikinci] ezandan önce alış-veriş vb. yukarıda
zikredilen şeylerle meşgulolması mekruhtur. Çünkü farz olan namazın vakti
girmiştir. Namaza gitmekle meşgulolmayıp başka şeyle meşgulolmak namazdan yüz
çevirmek gibidir.
İsnevi "Mekke gibi
Cuma namazının biraz geç kılındığı şehirlerde öğleden sonra alış-veriş yapmanın
mekruh olmadığı" görüşünü güçlü bulmuştur.
Cuma günü öğleden önce
alış-veriş yapmak mekruh değildir. Gerek bu hüküm gerekse öğleden sonra henüz
ezan okunmamışken alışveriş yapmanın haram olmaması hükmü -İbnü'r-Rif'a'nın da
belirttiği üzere- [Cumaya yetişmek için] o vakitte yola çıkması gerekmeyen
kimse içindir. Şayet o vakitte Cuma'ya gitmesi gereken kişi alış-verişi e
meşgulolursa bu haram olur.
Not:
Mezhebimize mensup
alimler Cuma günü ve diğer günlerde gerek mescide giderken gerekse mescidde
iken [el] parmaklarını birbirine geçirmenin mekruh olduğunu söylemişlerdir.
Yine kişi gerek namazda iken gerekse namazı beklemekteyken buna benzer boş
şeylerle meşgulolması da mekruhtur. Namazı beklerken bunları yapmak mekruhtur;
çünkü kişi namazı beklediği sürece namazda kabul edilir.
[*] - Müslim, Ebu
Hureyre'den (r.a.) şunu rivayet etmiştir: Sizden biriniz namaz kılmak amacıyla
beklediği sürece namazdadır. (Müs!im, Mesacid, 1359)
[Soru]:
Buharl'nin rivayet
ettiğine göre zülyedeyn olayında(119) Nebi (s.a.v.) namazda ikinei rekattan sonra
selam verince mescidde parmaklarını birbirine geçirmiştir. Ayrıca bunun dışında
parmaklarını birbirine geçirdiği durumlar da mevcuttur.
[Cevap]:
Parmaklarını birbirine
geçirmek namaz kılan ve namaz kılmak amacıyla bekleyen kişi açısından mekruhtur.
Nebi (s.a.v.) ise namazı bitirdiğini düşündüğü için parmaklarını birbirine
geçirmiştir.
Mescide gelen kişinin
sağ ayağı ile mescide girmesi ve girerken şöyle demesi sünnettir:
"Bismillah.
Allahümmeğfirli veftah li ebvdbe rahmetik"(l20) Müzenı şöyle demiştir:
"Meseide giren kişi ayrıca Nebi (s.a.v.)'e salavat getirir ve şöyle der:
"Allahümmec'alni
min evcehi men teveccehe ileyke ve akrabi men tekarrabe ileyke ve encahi men
deake ve tedarraa ve erbehi men talebe ileyk"(= Allah'ım beni sana
yönelenlerin en çok yöneleni, sana yaklaşmayı isteyenlerin en yakını, sana dua
eden ve niyazda bulunanların en başarılısı, seni talep edenlerin en kazançlısı
kıl)
[*] - Beyhaki şunu
rivayet etmiştir: Sizin için her Cuma günü bir hac ve umre vardır",
(Beyhaki, Cuma, lll, 241)
Hac, cumaya hazırlanmak,
umre ise Cuma namazından sonra ikindiyi beklemektir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN