HATÎM:
Yüzük anlamına gelir, ancak özel olarak Ka’benin Hicr bölgesine
verilen isimdir.
Bilindiği gibi Kabe'nin
kuzey tarafında yarım daîre şeklinde bir duvar vardır ki buna
"Hatîm" denir. Kabe'nin Kuzey
tarafında bir köşesine "Rükn-i Şamî, diğer köşesine de "Rükn-i
Irakî" denir. Bu Hatîm'in kuşattığı ve Hatimle Ka’be arasında kalan yere
"Hıcr" denir. Ka’be'nin altın oluğu bu kısmın üzerine akar. Ka’be-i
Muazzama'yı tavaf ederken Ka’be ile Hatîm arasındaki açıklıktan geçmeyip bu
duvarın dışından geçerek tavaf edilmesi şarttır.
Bu,duvarın yüksekliği
131 santim'dir. Yarım daire şeklinde kuşatmış olduğu kısma "Hıcr-i
İsmail" denir. Çünkü İsmail a.s. buraya defnedilmiştir. Kabe ile bu
duvarın doğu ucu arasında 230 santimlik bir mesafe bulunduğu gibi Kabe ile batı
ucu arasında 223 santimliklik bir mesafe vardır.
Kureyş, Nebi Efendimize
Nebilik verilmeden beş sene önce Kabe'yi yeniden bina etmişlerdi. Malî
imkanları yetişmediği için Kabe'yi Hz. İbrahim'in yaptığı genişlikte
yapmamışlar, bu sebeble Kabe'nin kuzey kısmında bulunan ve aslında Kabe'den
olan bir bölüm yeni inşaatın dışında kalmıştı. Metinde geçen "Hıcr'ın bir
kısmı Beyt'dendi" cümlesiyle bu gerçeğe işaret edilmek istenmiştir.
Nitekim Müslim'de şu anlama gelen bir hadisi şerif vardır: "Ey Aişe! Eğer
kavmin şirkten yeni kurtulmuş olmasaydı, ben Kabe'yi yıkar da yere yapışık
(alçak) yapardım. Ona biri doğuda biri batıda iki kapı açardım. Hıcr
tarafından da ona altı arşın yer katardım, çünkü Kureyş Kabe'yi bina ederken
onu küçültmüştür."[Müslim, hac]
İsmail aleyhisselamın ve annesi hazret-i Hacer'in kabri,
Hatîm'dedir. (Alaüddîn-i Haskefî)
Tavaf ederken Hatîm duvarının dışından dolaşılır. Mescid-i
Haram'da (Kabe avlusunda) kılınan namazların en kıymetlisi (sevabı en çok
olanı), Hatîm'de kılınan namazdır. (İbn-i Abidîn)