BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Hamd Allah'a
mahsustur. O Allah ki, İhsan ve kerem sahibidir. Nimetleri sayılar ile
sayılamayacak kadar çoktur. Lütuf ve irşadı ile nimet veren, dosdoğru yola
ileten, lütufta bulunup kulları arasından seçtiği kimseleri dinde fakih olmaya
muvaffak kılandır.
Hamdın en yücesi, en
üstünü, en mükemmeli, en şümullüsü ve en umumi olanı ile Allah'a hamd ederim.
O'ndan başka ilâh olmadığına, bir ve tek olduğuna ve çok bağışlayıcı olduğuna
şehadet ederim.
Seçkin ve tertemiz
olan Muhammed (s.a.v.)'in, O'nun kulu ve resulü olduğuna şehadet ederim.
Allah'ın salât ve selâmı O'nun üzerine olsun. Kendi katında fazilet ve
şerefini yüceltsin.
Bu kısa hamd ve
salâttan sonra bilmeliyiz ki; en faziletli taat, ilimle meşgul olmaktır.
Değerli vakitlerin harcanmasına daha layık olan şey ilimdir.
Arkadaşlarımızdan bir
çoğu -Allah onlara rahmet eylesin-fıkıhta geniş ve kısa hacimli bir çok eser
vermişlerdir. Kısa eserlerin güvenilir olanı; araştırmacı İmam Ebu'l-Kaşım
er-Rafii'nin (ölm.623/1226) -Allah ona rahmet eylesin- çok faydalı olan
"Muharrer" adlı eseridir. İmam Şafiî'nin mezhebini incelemede
güvenilir; müftü ve ilme rağbet gösteren kişilerin itimat ettikleri bir
eserdir.
Eserin müellifi, Şafiî
mezhebinin çoğu alimlerinin ihtilaflı meselelerden sahih gördükleri görüşleri
açıklayacağına söz vermiş ve gereğini yapmıştır. Açıklayacağına söz verdiği
meseleler, ya en mühim ya da istenen mühim meselelerin en mühim olanlarıdır. Ancak
kitabın hacmi büyüktür. Zamanımızda -inayet ehli olanların dışında- bir çok
kişinin onu hıfzetmekten aciz kaldıklarını gördüm. Durum bu olunca; kitabın
hıfzını kolaylaştırmak için onu hacminin yarısı kadar kısaltmak ve ona Allah'ın
izni ile hoş karşılanacak bazı değerli yenilikleri eklemek istedim. Bu
yenilikler şunlardır.
1- Bazı meselelerde Muharrer'de gerektiği halde
ihmal edilen kayıtları koymak;
2- Sayıca az
da olsa, Muharrer'de mezhebin tercih edilen hükmüne muhalif bulunan yerleri
belirtmek; bunları Allah'ın izni ile açık bir şekilde göreceksiniz.
3- Muharrer'in kolayca anlaşılamayan veya yanlış
anlaşılabilen tabir ve ifadelerini daha açık ve kısa olanlarla değiştirmek;
4- Bütün meselelerde, varsa iki kavl'i (İmam
Şafiî'nin mesele hakkındaki görüşleri), iki vech'i (İmam Şafiî'ye tabi
alimlerin mesele hakkındaki görüşleri),
iki tarik'i (İmam
Şafiî'nin mesele hakkındaki sözünün
rivayetleri), nass'ı (İmam
Şafiî'nin mesele hakkındaki kesin sözü) ve bu farklı söz ve görüşlerin
kuvvet derecelerini açıklamak.
Buna göre, bir
meseledeki hüküm için "Ezherdir/En zahirdir" veya
"Meşhurdur" dediğim zaman, bu; o hüküm için İmam Şafiî'nin iki veya
daha çok kavilleri (sözleri) için de böyledir demektir. Diğer kaviller de
kuvvetli iseler, seçtiğim kavle "Ezher"; kuvvetli değillerse,
"Meşhurdur" derim. Bir hüküm için "Esahtır/En sahihtir"
veya "Sahihtir" dediğim zaman bu, o hüküm İmam Şafiî'ye tabi
alimlerin görüşleri için de böyledir, demektir. Bu görüşler de kuvvetli iseler,
seçtiğim görüşe "Esahtir"; kuvvetli değillerse "Sahihtir"
derim. Bir hüküm için "Mezheptir" dediğim zaman bu, o hüküm İmam Şafiî'nin
sözünün rivayet şekilleri içinde mezhep alimlerince kabul edilen rivayettir,
derim. Bunda iki veya daha çok "Tarik" vardır demektir. Bir hüküm
için "Nasstır" dediğim zaman, bu o hüküm İmam Şafiî'nin kesin sözüdür
demektir. Bu hüküm karşısında ve ona zıt veya zayıf bir vecih veya Tahric
(hakkında imam'm görüşü olan benzer meselenin hükmü) vardır. Bir hüküm için
"Cedittir" dediğim zaman bu, o hüküm imam'm son içtihadıdır,
demektir. Bu hükmün karşısında ve ona zıt imam'm ilk içtihadı vardır. Bir hüküm
için "Kadimdir" dediğim zaman bu, hüküm imam'm ilk içtihadıdır,
demektir ve onun karşısında imam'm son içtihadı vardır. Bir hüküm için
"Kile" dediğim zaman bu, o hüküm "Zayıftır"; "Sahih
veya Esah" hüküm onun hilâfmadır demektir. Bir hüküm için "Kavil/bir
kavle göre" dediğim zaman ise, tercih edilen hüküm onun aksinedir
İlâve ettiğim
şeylerden bir tanesi de, kitapta bulunması gereken bazı meselelerdir. Bu
meselelerin evveline "Ben diyorum ki", sonuna da "Allah daha
iyi bilir" tabirini koydum.
Muharrer'in metnine
muhalif bir ziyadelik veya başka bir lafız görürsen ona itimat et. Keza
Muharrer'de veya diğer fıkıh kitaplarında bulunan dualara muhalif bir dua
görürsen sözüme itimat et; zira onları sahih hadis kitaplarından araştırdım;
fakat kaynaklarını bulamadım.
Muharrer'deki
bölümlerin bir kısmını diğer bölümlere olan münasebetinden dolayı öne aldım
veya özetledim. Bazen de bölümün tümünü öne aldım. Bu muhtasar kitap
tamamlanınca, Muharrer için bir şerh olacağını umuyorum. Çünkü ilâve ettiğim
yeni meselelere işaret ederek Muharrer'in asıl metninin tümünü aldığım gibi
zayıf olsalar bile metindeki ihtilaflı hükümleri de kitabıma aldım.
İlâve ettiğim
yenilikleri, -Minhac'm anlaşılması zor meselelerine şerh olabilecek şekilde
küçük hacimli bir ciltte toplamaya başladım.
Bu yeniliklerden
kastım, Muharrerin ifadesinden başka bir ifade kullandığımı, bir kayıt veya
bir kelimeyi eklediğimi veya bir mesele için koyduğum bir şartın ve
açıklamaların hikmetini ikaz etmektir. Bu meselelerin çoğu, kitapta bulunması
gereken zaruri meselelerdir.
Güvenim kerim olan
Allah'adır. İşlerimi O'na havale eder ve dayanağım O'dur. Kitabın, kendim ve
sair müslümanlar için faydalı olmasını ve kendim, dostlarım ve bütün müminler
için Allah'ın rızasını diliyorum.