c) Türkiye’de Hadis Usulü Çalışmaları:

 

Cumhuriyet döneminde 1950’li yıllara kadar Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından tercüme ve şerhettirilen Sahihi Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih’te Ahmed Naim Bey (v.1936) tarafından yazılan mukaddime cildinden başka hadis usulüne dair ciddi bir çalışma görülmemektedir. Ahmed Naim Bey’in bu bir cildlik Tecrid Mukaddimesi, ihtiva ettiği konular ve verdiği detaylı bilgiler bakımından hala sahasında yeganeliğini korumaktadır.

1950’lerden sonra faaliyete geçen orta ve yüksek seviyedeki dini eğitim ve öğretim kurumları çevresinde geliştirilen ilmi araştırmalar ve İmam-Hatip Liseleri için yazılan ders kitapları hadis usulü konusunda belli bir ilmi faaliyetin doğmasına ve bu alanda değişik hacımda eserlerin yayınlanmasına vesile olmuştur.

Günümüz İlahiyat Fakültelerinde hadis Anabilim Dalı alanında lisans, yüksek lisans ve doktora programları dolayısıyla yeni usul eserleri neşrolunmaktadır. Önümüzdeki yılların bu konuda telif-tercüme daha bir çok eseri gün ışığına çıkaracağı muhakkatır.

Bugüne kadar neşredilmiş bulunan hadis usulü eserlerini şöylece sıralayabiliriz:  

1) Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi (Mukaddime), Babanzâde Ahmed Naim, İstanbul 1928; Ankara 1957 (2. baskı) Bu eser Tedrîbu'r-Râvî'nin tercümesi mahiyetindedir.

2) Bazı Hadis Meseleleri Üzerine Tetkikler, Prof. Dr. Tayyib Okiç, Ankara 1959. (Bu eser, işlediği konular hakkında zengin bilbiyografya vermesi açısından önem taşımaktadır.)

3) Hadis Usulü, Hayreddin Karaman, İstanbul, 1965.

4) Hadis Usulü, Prof. Dr. Talat Koçyiğit, Ankara 1967.

5) Hadis Ricali, Ali Özek, İstanbul 1967.

6) Hadis İlimleri ve Istılahları, Suphi Salih (trc. M. Yaşar Kandemir) Ankara 1971.

7) Hadis Istılahları, Prof. Dr. Talat Koçyiğit, Ankara 1981.

8) Nuhbetu'l-Fiker Şerhi, İbn Hacer, (trc. Prof.Dr. Talat Koçyiğit) Ankara.

9) Yeni Usul-i Hadis, Z. Ahmed et-Tahanevi (ter. İbrahim Canan), İzmir 1982.

10) Hadis 1, Ali Yardım, İzmir 1984.

11) Hadis Derleri (2, 3), Mücteba Uğur, Ankara.

12) Anahatlarıyla Hadis, İsmail L. Çakan, İstanbul 1983.

13) Hadis Istılahları Sözlüğü, Dr. Abdullah Aydınlı, İstanbul 1987.

14) Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi (Hicri ilk üç asır) Dr. Ahmet Yücel, İstanbul 1996.

15) Hadiste Rical Tenkidi (Cerh ve Ta’dil İlmi) Dr. Emin Aşıkkutlu, İstanbul 1997.[1]

Hiç şüphesiz hadis usûlü kitapları bunlardan ibaret değildir. Zaman içerisinde hadis usulü meseleleri, te'lif, ihtisar, şerh, nazım şeklinde telif olunan geniş kapsamlı kitaplardan incelemeye ve tetkike çalışılmıştır. Özellikle H. 14. asır başlarından itibaren İslâm dünyasında yeniden canlanan hadis usûlü çalışmaları giderek müsbet yönde gelişmektedir. Hadis usûlü konusunda yazılmış olan eserler, bize her şeyden önce Müslümanların sağlam ve sahih hadis metinlerine sahip olmak için göstermiş oldukları fevkalade ilmî ciddiyetin ölçüsünü göstermektedir. Hadise ve hadisle ilgili bilinmesi gereken konulara müslümanlar burada görüldüğü gibi büyük önem atfetmişlerdir. İlmî ve tarihî hakikatın böyle olmasına rağmen bazı yazarların, âlimlerin hadise gereken önemi vermedikleri şeklindeki iddialarının vakıayla bağdaşmayan gayr-i ciddi sözlerden olduğu da açıkça anlaşılmaktadır.[2]


 

[1] İsmail Lütfü Çakan, Hadis Usulü, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 20-22.

[2] Sabahattin Yıldırım, Şamil İslam Ansiklopedisi: 6/258.