CİHÂD KİTABI3

1. Allah Yolu'nda Cihad, En Üstün İştir3

2. Cihadın Üstünlüğü. 3

3. Hangi Cihad Daha Üstündür?. 3

4. İşlerin Hangisi Daha Üstündür?. 4

5. Allah Yolu'nda, Devenin İki Sağımı Arasındaki Süre Kadar Savaşan Kimse. 4

6. İnsanların En Üstünü, Atının Başını Allah Yolu'nda Tutan Adamdır4

7. Kişinin Allah Yolu'nda Kalmasının Fazileti Hakkında. 5

8. Allah Yolu'ndaki Tozun Fazileti Hakkında. 5

9. Allah Azze Ve Celle Yolu'nda Bir Sabah Yürüyüşü İle Bir Akşam Yürüyüşü. 5

10. Allah Azze Ve Celle Yolu'nda Bir Gün Oruç Tutan Kimse. 5

11. Bekçilik Yaparak Allah Yolunda Uykusuz Kalan Kimse Hakkında. 6

12. Allah Azze Ve Celle Yolu'nda Harcama Yapmanın Fazileti Hakkında. 6

13. Allah Azze Ve Celle Yolu'nda Malından Bir Çift Şey Harcayan Kimse. 6

14. (Silah) Almanın Fazileti Ve Bununla İlgili Emir Hakkında. 7

15. Allah Yolunda Herhangi Bir Şekilde Yaralanan Kimsenin Fazileti Hakkında. 7

16. Allah'tan Şehidlik İsteyen Kimse Hakkında. 8

17. Şehidin Fazileti Hakkında. 8

18. Şehidin Bu Dünyaya Dönmeyi Temenni Etmesi8

19. Şehidlerin Ruhları8

20. Allah Yolu'nda Öldürülenlerin Durumu. 8

21. Allah Yolu'nda Sabrederek Ve Sadece Allah Rızasını Umarak Savaşan Kimse Hakkında. 9

22. Şehid Sayılan Kimseler9

23. Hz. Peygambere Savaşlarında İsabet Eden Zorluklar10

24. Kim Bir Şey Niyet Ederek Savaşırsa, Ona Niyet Ettiği Şey Verilir10

25. Savaşmak İki Çeşittir10

26. Savaşmamışken Ölen Kimse Hakkında. 11

27. Bir Savaşçıya İhtiyacı Olan Şeyleri Veren Kimsenin Fazileti Hakkında. 11

28. Cihaddan Geri Kalmada Mazeret11

29. Deniz Savaşının Fazileti Hakkında. 11

30. Kadınların Erkeklerle Beraber Savaşması Hakkında. 12

31. Hz. Peygamberin Bazı Hanımlarıyla Birlikte Savaşa Çıkması Hakkında. 12

32. Düşman Sınırında Bir Gün Bir Gece Nöbet Bekleyen Kimsenin Fazileti Hakkında. 12

33. Düşman Sınırında Nöbet Beklerken Ölen Kimsenin Fazileti Hakkında. 13

34. Allah Yolu'nda (Tutulan, Kullanılan) Atların Fazileti Hakkında. 13

35. Müstehab Ve Mekruh Olan Atlar14

36. Öne Geçme Yarışı Hakkında. 14

37. Ödüllü At Yarışları Hakkında. 14

38. Müşriklere Karşı Dil Ve El İle Cihad Etmek Hakkında. 15

39. Bu Ümmetten Bir Topluluk Hak Uğrunda Savaşmaya Devam Edecektir15

40. Haricilerle Savaş Hakkında. 15

CİHÂD KİTABI

 

 

1. Allah Yolu'nda Cihad, En Üstün İştir

 

2395. “Bize Muhammed b. Kesîr, el-Evzâî'den, (O) Yahya b. Ebî Kesîr'den, (O) Ebû Seleme'den, (O da) Abdullah b. Selâm’dan (naklen) haber verdi ki,” O şöyle dedi:

“Biz, Rasûlullah'ın (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ashabından bir topluluk (ola­rak) oturup aramızda konuştuk ve "işlerin hangisinin yüce Allah'a daha sevimli olduğunu bilsek onu yaparız" dedik.” Bunun üzerine yüce Allah, sonuna varıncaya kadar şu Ayetleri indirdi:

“Göklerde olan şeyler de, yerde olan şeyler de Allah'ı tesbih etmişlerdir. O Azizdir, Hakimdir. Ey iman edenler! Niçin yap­mayacağınız şeyleri söylersiniz? (Yapmayacağınız şeyleri söy­lemeniz, Allah katında) büyük gazaba sebep olur,.."[1]

Abdullah, sözüne devamla şöyle dedi:

“Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de bunları bize sonuna varıncaya kadar okudu.”

Ebû Seleme de şöyle dedi:

“İbn Selâm da bunları bize okudu.” Yahya dedi ki:

“Ebû Seleme de bunları bize okudu.” (El-Evzâî dedi ki):

“Yahya da bunları bize okudu.” (Muhammed dedi ki):

“El-Evzâi de bunları bize okudu.” (Dârimî dedi ki):

“Muhammed de bunları bize okudu.”[2]

 

Açıklama

 

"Cihâd", Allah'ın (Celle Celaluhu) rızasını kazanmak uğrunda her türlü araçla olanca gayretin sarf edilmesi demektir. "Cihâd" kelimesi bu geniş manasıyla kâfirlere, günahkâr müslümanlara, insanın kendi nefsine ve şeytana karşı gösterilen gayretler için kul­lanılabilmektedir. Ancak kelime zamanla "kâfirlerle savaşma hususunda olanca gayreti sarf etme", "kâfirlerle sıcak savaş" manasına kullanılır olmuş ve diğerlerine "mücâhede" denmiştir. Cihâd kelimesi Ayet ve Hadislerde mezkûr geniş manasıyla da geçmektedir.

"Kâfirlerle sıcak savaş = kıtal" manasına cihada, Medine'ye hic­retten sonra izin verilmiştir. Bu iznin Hicri 2. yılın Safer ayında ve­rildiği nakledilmektedir. Bu sebeple Mekki Ayetlerde geçen cihad ke­limelerinde, kâfirlerle "kıtal" dışında Allah'ın (Celle Celaluhu) rızasını kazandıracak; dinin tebliği, yetimlere ve yakınlara yardım ve diğer ibadetler hususunda gösterilen gayretler kastedilmiş olmalıdır.

Dârimî (Rahmetullahi Aleyh), yukarıdaki Hadiste en üstün işin cihad olduğu hükmünü, herhalde Sahabilerin Allah'a (Celle Celaluhu) en sev­gili amelin hangisi olduğu meselesini konuşmaları üzerine inen Ayet­ler arasındaki şu ayetten çıkarmıştır:

"Muhakkak ki Allah kendi yolunda, (parçaları birbirine) kenetlenmiş bir duvar gibi, saf bağlayarak savaşanları sever."[3]

 

2. Cihadın Üstünlüğü

 

2396. “Bize Ubeydullah b. Musa, Süfyan'dan (O) Ebu'z-Zinâd'dan, (O) el-A'rec'den, (O da) Ebu Hüreyre'den (naklen) haber verdi ki,” O şöyle dedi:

Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Allah, evinden, kendisini (oradan) sadece Allah yo­lunda cihad etme ve O'nun sözlerini doğrulatma (gayesi) güderek çıkan kimseyi Cennet'ine sokmayı veya içinden çıkmış olduğu evine, elde edeceği sevapla yahut (sevap ve) ganimetle geri çevirmeyi üst­lenmiştir "[4]

 

3. Hangi Cihad Daha Üstündür?

 

2397. “Bize Muhammed b. Yûsuf haber verip (dedi ki), bize Malik b. Miğvel, el-A'meş'ten, (O) Ebû Sütyân'dan, (O da) Câbir'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

"Ya Rasûlullah, hangi cihad daha üstündür?" denildi de (Hz. Peygamber);

"Atı öl­dürülen ve kendi kanı da akıtılan, (böylece malıyla canıyla Allah yo­lunda cihad ederken şehid edilen kimsenin cihadı!)" buyurdu.[5]

 

4. İşlerin Hangisi Daha Üstündür?

 

2398. “Bize Abdullah b. Salih haber verip (dedi ki), bana İbrahim b. Sa'd, İbn Şihâb'dan, (O) İbnu'l-Museyyeb'den, (O da) Ebû Hüreyre'den (naklen) rivayet etti ki,” O öyle dedi:

Rasûlullah'a  (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), 

"İşlerin hangisi  daha üstündür?" diye soruldu da O;

"Allah'a iman etmek!" buyurdu. (Ebû Hüreyre sözüne devamla) dedi ki;

"Sonra ne?" denildi, O da;

"Sonra Allah yolunda cihad etmek!" buyurdu.

"Sonra ne?" denildi, O da;

"Riya-günâh karışmamış makbul hac!" buyurdu.[6]

 

5. Allah Yolu'nda, Devenin İki Sağımı Arasındaki Süre Kadar Savaşan Kimse

 

2399. “Bize Nuaym b. Hammâd haber verip (dedi ki), bize Bakıyye, Bahir'den, (O) Halid b. Ma'dan'dan, (O) Malik b. Yehamir'den, (O da) Muaz b. Cebel'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Kim Allah yolunda devenin iki sağımı arasındaki süre kadar (fuvâka nâkatin) savaşırsa, ona Cennet vâcib olur!"[7]

Bu (yani Hadiste geçen) "fuvâka nâkatin" sözü, (devenin) sütünü, kendisi sağan kimse için akıtması miktarı süre demektir.[8]

 

6. İnsanların En Üstünü, Atının Başını Allah Yolu'nda Tutan Adamdır

 

2400. “Bize Asım b. Ali haber verip (dedi ki), bize İbn Ebi Zi'b, Saîd b. Hâlid'den, (O) İsmail b. Abdirrahman b. Ebi ZiVden, (O) Atâ b. Yesâr'dan, (O da) İbn Abbâs'tan (naklen) rivayet etti ki,”

Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (bir gün), onlar oturuyorlarken onların yanına gelip şöyle buyurdu: "Size mer­tebe bakımından insanların en hayırlısını bildireyim mi?" (İbn Abbâs dedi ki), biz de:

"Evet, (Yâ Rasûlullah!)" dedik. Şöyle buyurdu:

"Atının -veya "bir atın" buyurmuştu- başını, ölünceye veya öldürülünceye kadar Allah yolunda tutan adam!" (Hz. Peygamber sonra);

"Peki, size, (mertebece) ona yaklaşanı bildireyim mi?" buyurdu. Biz de;

"Evet, Yâ Rasûlullah!" dedik. Şöyle buyurdu:

"Namazını dosdoğru kılmak, zekâtını vermek ve insanların kötülüklerinden uzaklaşmak üzere birvadiye çekilen kişi!" (Hz. Peygamber sonra);

"Peki, size mertebece in­sanların en kötüsünü bildireyim mi?" buyurdu. Biz de;

"Evet, Yâ Rasûlullah!" dedik. Şöyle buyurdu:

"Büyük Allah hakkı için isteyen, ama O'nun hakkı için (kendisinden bir şey istendiğinde de) sevmeyen kimse!"[9]

 

Açıklama

 

"Atın başını Allah yolunda tutmak"tan maksat, Allah Azze ve Celle'nin yolunda devamlı cihâd etmektir. Bu Hadis mertebece en ha­yırlı, yani sevapça en üstün insanın, Allah Sübhanehu ve Tealâ yo­lunda devamlı savaşan kimse olduğunu göstermektedir. Kadı İyâz, bu Hadisin zahirinin, bu genel hükmünün diğer Hadislerle sınırlandırıldığını ve manasının; "insanların en hayırlılarından biri" şeklinde olacağını söylemiştir. Çünkü âlimlerin ve sıddîklerin daha faziletli olduklarını belirten Hadisler vadır. Bu Hadisi, sadece "sa­vaşan kimse" ile sınırlamayıp, onu, "insanların en hayırlısı Allah Azze ve Celle yolunda devamlı koşturan, yani Allah'ın (Celle Celaluhu) rızasını kazanmak için devamlı gayret sarf eden insandır", şeklinde anlamak da mümkündür ki, bu durumda onun hükmünü sınırlamaya gerek kalmaz. Bu Hadisin bu ilk parçasının genel savaş za­manlarındaki en hayırlı insan hakkında olması da muhtemeldir.

Bu Hadisin ikinci parçası, hayırlılık bakımından ikinci sırada ola­nın, bir köşeye çekilip orada tek başına yaşayan insan olduğunu gös­termektir. Hadis bu zahiri manasıyla, inzivaya çekilmenin, halka ka­rışıp onlarla birlikte yaşamaktan daha faziletli olduğu görüşünde olan bazı kimselerin lehine bir delildir. Ancak âlimlerin çoğu, fit­nelerden zarar görmeme ümidi içinde olma şartıyla, halkla birlikte yaşamanın daha üstün olduğunu söylemişlerdir. Nitekim Pey­gamberlerin ve Sahabe, Tabiûn, âlim ve zâhidlerin cumhurunun ya­şayışları da böyle olmuştur. Şu var ki, fitne zamanlarında ya­pabileceği bir şey olmayan, aksine din ve dünyasına zarar gelmesi muhtemel olan kimsenin inzivaya çekilmesi caiz olur ki, yukarıdaki Hadisle, inzivaya çekilmeyi üstün gösteren bazı Hadisleri bu şekilde anlamak gerekir.

Yukarıdaki Hadisin son parçası ise, en kötü insanın, Allah'a (Celle Celaluhu) hürmet etmeye özen göstermeyen kimse olduğunu gös­termektedir.[10]

 

7. Kişinin Allah Yolu'nda Kalmasının Fazileti Hakkında

 

2401. “Bize Abdullah b. Salih haber verip (dadi ki), bana Yahya b. Eyyûb, Hişâm'dan, (O) el-Hasan'dan, (O da) İmrân b. Husayn'dan (naklen) rivayet etti ki,”

Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Kişinin Allah yolunda (savaş) safında kalması (veya durması), kişinin altmış sene ibadet etmesinden daha faziletlidir!"[11]

 

8. Allah Yolu'ndaki Tozun Fazileti Hakkında

 

2402. “Bize el-Kasım b. Kesir haber verdi. O dedi ki, Abdurrahman b. Şureyh'i Abdullah b. Süleyman'dan (naklen) anlatırken işittim ki,”

Malik b. Abdillah, Habib b. Mesleme'ye (veya Habib, Malik'e) bir atı yularından çekerek yaya giderken rastlamış ve

"Binsen ya, Allah sana binek vermiş" demiş de, O şöyle cevap ver­miş:

Muhakkak ki Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Kimin ayakları Allah yolunda tozlanırsa, Allah onu (Cehennem) ate­şine haram kılar!"[12]

 

9. Allah Azze Ve Celle Yolu'nda Bir Sabah Yürüyüşü İle Bir Akşam Yürüyüşü

 

2403. “Bize Muhammed b. Yusuf,   Süfyan'dan, (O) Ebu Hâzim'den, (O da) Sehl b. Sad'dan (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasûlullah (Sallallaku Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Andolsun ki, Allah yolunda sabahleyin bir kere yürüyüş ile Allah yo­lunda akşamleyin bir kere yürüyüş, dünya ve içindeki şeylerden daha hayırlıdır!"[13]

 

10. Allah Azze Ve Celle Yolu'nda Bir Gün Oruç Tutan Kimse

 

2404. “Bize Haccâc b. Minhâl haber verip (dedi ki), bize Hammâd b. Seleme, Sehl b. Ebi Salih'ten, (O) en-Numan b. Ebi Ayyâş'tan, (O) Ebû Saîd el-Hudrifden, (O da) Hz. Peygamber'den (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)   (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle buyurdu:

"Allah'ın rızasını gözeterek Allah yolunda bir gün oruç tutan hiçbir kul yoktur ki, Allah onun yüzü ile (Cehennem) ate­şinin arasını yetmiş yıllık (mesafe kadar) uzaklaştırmış olmasın!"[14]

 

Açıklama

 

"Allah Yolu" tabiri, Allah'a (Celle Celaluhu) itaat, Allah'ın (Celle Celaluhu) rızasını kazanmak içip yapılan, farz-nafile, her türlü iş ma­nasına gelebilmektedir. Şu halde bu tabir, geniş manasıyla cihad ke­limesiyle eş anlamlı olmaktadır. Ancak, cihad kelimesinde olduğu gibi bu tabir de ekseriye "Allah rızası için sıcak savaş" ma­nasında kullanılmıştır. Bu Hadiste bu tabirle bu manalardan han­gisinin kastedildiği açık değildir. Şayet ikinci mana kastedilmişse, o zaman bu Hadis, oruca alışmış, oruç tutmakla güçten-kuvvetten düş­meyecek olan kimse hakkında olmalıdır. Bu kimse böylece oruç ve savaş faziletlerini birleştirmiş olmaktadır. Diğer taraftan Hadiste geçen "yetmiş" sayısının, çokluğu ifade için kullanılmış olması muh­temeldir. Hadislerde altmış, yetmiş gibi sayılar çokluğu ifade için çok kullanılmışlardır.[15]

 

11. Bekçilik Yaparak Allah Yolunda Uykusuz Kalan Kimse Hakkında

 

2405. “Bize el-Kasım b. Kesir haber verip dedi ki, ben Abdurrahman b. Şureyh'i, Ebu's-Sabbah Muhammed b. Sumeyr'den, (O) Ebu Ali el-Hemdani'den, (O da) Ebu Reyhâne'den (naklen) rivayet ederken işittim ki;”

O (yani Ebu Reyhâne), Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile beraber bir savaştaymış. Derken bir gece O'nu şöyle buyururken işitmiş:

"(Ce­hennem) ateşi Allah yolunda uykusuz kalan göze haram kılınmıştır. (Cehennem) ateşi Allah korkusundan yaş boşanan göze de harak kı­lınmıştır!" (Ebu Reyhâne) demiş ki,

“O üçüncüsünü de buyurmuştu ama, ben onu unuttum.”

Ebu Şureyh sözüne şöyle devam etti:

“Ben bir kimseden bu (üçün­cüsünün) şöyle olduğunu işittim:”

"(Cehennem) ateşi, Allah'ın (ba­kılmasını) yasak kıldığı şeylerden sakınılan göze -veya Allah Azze ve Celle yolunda çıkarılan göze- haram kılınmıştır!"[16]

2406. “Bize el-Hakem ibnu'l-Mubarek haber verip (dedi ki), bize ed-Derâverdi, Salih b. Muhammed b. Zâide'den, O'nun şöyle dediğini haber verdi: Ben Ömer b. Abdilaziz'i, Ukbe b. Âmir el-Cuhenî'den, (O da) Hz. Peygamber'den (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (naklen anlatırken) işittim ki,” O şöyle buyurmuş:

"Allah bekçilerin bekçisine (yani askerlerin nöbetçisine) merhamet etsin!"[17]

Abdullah (ed-Dârimî) dedi ki;

"Ömer b. Abdulaziz, Ukbe b. Âmirle karşılaşmamıştı!"[18]

 

12. Allah Azze Ve Celle Yolu'nda Harcama Yapmanın Fazileti Hakkında

 

2407. “Bize Abdullah b. Ömer rivayet edip (dedi ki), bize Cerir, el-A'meş'ten, (O) Ebû Amr eş-Şeybâni'den, (O da) Ebû Mes'ûd el-Ensâri'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

(Bir gün) bir adam yularlı dişi bir deve getirip;

"Bu, Allah yolunda (ba­ğışlanmıştır)" dedi. Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de;

"Sana onun karşılığında Kıyamet günü, hepsi de yularlı olan yedi yüz dişi deve verilecektir!" buyurdu.[19]

 

13. Allah Azze Ve Celle Yolu'nda Malından Bir Çift Şey Harcayan Kimse

 

2408. “Bize Osman b. Ömer haber verip (dedi ki), bize Hişâm, el-Hasen'den, (O da) Sa'saa b. Muâviye'den (naklen) haber verdi ki,” O şöyle dedi:

Ebû Zerr'e, kedisine ait bir deveyi, boynunda bir kırba olduğu halde sürüyorken -veya yediyorken- rast­ladım ve "Ebû Zerr! (Ne) malın var, malın (ne)?" dedim. O da

"Ame­lim var!" cevabını verdi. Ben tekrar;

"(Ne) malın var, malın ne" dedim, O da yine;

"Amelim var!" karşılığını verdi. O zaman ben;

"Bana Rasûlullah'tan (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) işittiğin bir Hadis ri­vayet et!" dedim. O da şöyle dedi: Rasûlullah'ı, (Sallallahu Aleyhi ve Sel­lem) şöyle buyururken işittim:

"Allah yolunda bir çift mal harcayan hiçbir müslüman yoktur ki, Cennet'in kapıcıları ona koşup (onu Cennet'e kendi kapılarından girmeye çağırmış) olmasınlar."[20]

Ebû Muhammed (ed-Dârimî) dedi ki:

"Bu (bir çift mal) iki dirhem veya iki kadın köle yahut iki erkek köle, ya da iki hayvandır."[21]

 

14. (Silah) Almanın Fazileti Ve Bununla İlgili Emir Hakkında

 

2409. “Bize Abdullah b. Yezid el-Mukri haber verip (dedi ki), bize Saîd b. Ebi Eyyub rivayet edip (dedi ki), bana Yezid b. Ebi Habib, Ebu'1-Hayr Mersed b. Abdillah'tan, (O da) Ukbe b. Amir'den (naklen) rivayet etti ki;” O şu Ayeti, yani;

"Siz de o (düşmanlara) karşı gücünüzün yettiği kadar kuvvet ha­zırlayın"[22] ayetini okumuş ve "Dikkat edin! Şüphesiz bu kuvvet, (ok) atmaktır!" (demiş).[23]

2410. “Bize Vehb b. Cerir haber verip (dedi ki), bize Hişâm, Yahya'dan, (O) Ebû Sellâm'dan, (O) Abdullah b. Zeyd el-Ezrak'tan, (O da) Ukbe b. Amir'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Şüphe yok ki, Allah Azze ve Celle tek okla üç kişiyi; yani, yapımında hayır niyet eden ustasını, onu (ihtiyacı olana) yardım olarak vereni (veya onu, atacak olan kimseye uzatanı) ve onu atanı Cennet'e sokar!"

Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle de buyurdu:

"Atmayı ve binmeyi (öğrenin). Şüphesiz atmayı (öğrenmeniz) bana, binmeyi (öğ­renmenizden) daha sevimli gelir."

O şöyle de buyurdu:

"Ürkeğin kendisiyle meşgul olup oynadığı her şey boştur, sadece erkeğin yayını atması, atını eğitmesi ve hanımıyla oynaması hariç! Çünkü bunlar hak şeylerdendirler, (sevap ka­zandırırlar)."

O şöyle de buyurdu:

"Atmayı öğrendikten sonra onu bırakan kimse, onu kendisine öğretene nankörlük etmiş olur,"[24]

 

Açıklama

 

Bu Hadis sırf Allah Azze ve Celle'nin rızasını kazanmak niyetiyle harp aletleri yapmanın, onları ihtiyaç sahiplerine yardım olarak ver­menin veya kullanana yardım etmenin; onları düşmana karşı bizzat kullanma gibi Cennet'e gitmeye, ebedi mutluluğa ermeye sebep olacağını göstermektedir. Harp âletleri, dünyevi geçimi sağlamak ga­yesiyle yapıldığında da, dünyevi geçimi helâlinden sağlamaya yö­nelik her türlü çalışma gibi, yapanına sevab kazandırır.

Hz. Peygamber'in (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) atıcılığı binicilikten üstün görmesi ise, atıcılığın savaşta hem tek başına, hem de her yerde işe yaramasından dolayı olmalıdır. Binicilik böyle değildir. Ay­rıca atıcılık savaşta düşmanı alt etmede diğer savaş vasıtalarından daha fazla etkilidir. Hz. Peygamberin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), düş­manlar için hazırlanması emredilen "kuvvet "i "atma" olarak açık­lamasının ve atıcılığı binicilikten üstün görmesinin bir sebebi de, herhalde atıcılığın savaşmadaki bu üstünlüğüdür. Bu gerçek bu­günkü gelişmiş harp tekniklerinde de geçerlidir. Nitekim Hz. Pey­gamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de, "atma" ve "binme" kelimelerini, "neyi atma "yi, "neye binme"yi belirtmeksizin mutlak olarak kul­lanmıştır.

Hadisin ikinci parçası "hakk"a yardım edecek mubah işlerin boş işler olmadığını, onları yapmanın da insana sevab kazandıracağını göstermektedir. Aliyyu'1-Kâri; koşu, yürüyüş, at ve deve yarışlarının, bedeni güçlendirmek, zihni dinlendirmek maksadıyla gezinti yap­manın ve haram çalgı aletleriyle icra edilmeyen müziğin (sema) de aynı hükümde olduğunu kaydetmiştir.

Hadisin son parçası ise, bir harb sanatını öğrenen kimsenin onu unutmasının nankörlük olacağını bildirmektedir. Bazı Hadisler bunun büyük günah olduğunu da bildirir. Çünkü bu, Allah'ın (Celh Celaluhu) sözünü yüceltmenin mühim bir vasıtası olan düşmanla savaş etmeye ehemmiyet vermenin bir göstergesidir.[25]

 

15. Allah Yolunda Herhangi Bir Şekilde Yaralanan Kimsenin Fazileti Hakkında

 

2411. “Bize Muhammed b. Abdillah er-Rekaşi haber verip (dedi ki), bize Yezid b. Zurey' rivayet edip (dedi ki), bize Mu­hammed b. İshak rivayet edip (dedi ki), bana amcam Musa b. Yesar, Ebu Hüreyre'den, O'nun şöyle dediğini rivayet etti:”

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Allah yolunda ya­ralanan hiçbir yaralı yoktur ki, Allah onu Kıyamet günü, yarası; ko­kusu misk kokusu, rengi kan rengi olduğu halde kanıyorken diriltmiş olmasın!"[26]

 

16. Allah'tan Şehidlik İsteyen Kimse Hakkında

 

2412. “Bize el-Kasım b. Kesir haber verip dedi ki, ben Abdurrahman b. Şureyh'i rivayet ederken işittim ki; O, Sehl b. Ebi Umâme b. Sehl b. Huneyfi, babasından, (O da) de­desinden (naklen) rivayet ederken işitmiş ki, O şöyle demiş:”

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gerçekten şöyle buyurdu:

"Kim sa­mimi bir kalple Allah'tan şehidlik isterse, Allah onu, döşeğinde ölse de, şehidlerin derecelerine ulaştırır!"[27]

 

17. Şehidin Fazileti Hakkında

 

2413. “Bize Muhammed b. Yezid er-Rifai haber verip (dedi ki), Safvan b. İsa, İbit Aclân'dan, (O) el-Ka'ka' b. Hakim'den, (O) Ebu Salih'ten, (O da) Ebu Hüreyre'den,(naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle bu­yurdu:

"Şehid, öldürülme acısını ancak birinizin çimdikleme acısını his­setmesi gibi hisseder!"[28]

 

18. Şehidin Bu Dünyaya Dönmeyi Temenni Etmesi

 

2414. “Bize Ebu Ali el-Hanefi haber verip (dedi ki), bize Şu'be, Katâde'den, (O da) Enes'ten (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Ölüp de Cennet'e girdikten sonra sizin yanınıza, bu dünya ile için­deki şeyler kendisinin olarak geri dönmeyi arzu edecek hiç kimse yok­tur, şehid hariç. Çünkü o, göreceği sevabdan dolayı arzu edecek ki, şu şu kadar kere (dünyaya geri dönüp tekrar) öldürülsün!"[29]

 

19. Şehidlerin Ruhları

 

2415. “Bize Saîd b. Âmir, Şu'be'den, (O) Süleyman'dan, (O) Abdullah b. Murre'den, (O da) Mesrûk'tan (naklen) haber verdi ki,” O şöyle dedi:

Biz Abdullah'a şehidlerin ruhlarını sorduk. -Zaten Abdullah olmasaydı bize (bunu) hiç kimse haber veremezdi-. O da şöyle dedi:

“Şehidlerin ruhları, Kıyamet günü Allah katında bir­takım yeşil kuşların kursaklarındadır. Onların, Arşa asılı kandilleri vardır, hangi Cennet'te, nerede isterlerse orada dolaşır, sonra kan­dillerine geri dönerler. Derken Rabb'leri onlara yukarıdan bakar ve

"Bir ihtiyacınız var mı? Bir şey istiyor musunuz?" buyurur. Onlar da;

"Hayır! Sadece dünyaya dönüp bir kere daha öldürülmemiz hariç!" derler.[30]

 

20. Allah Yolu'nda Öldürülenlerin Durumu

 

2416. “Bize Muhammed ibnu'l-Mubarek haber verip (dedi ki), bize Muaviye b. Yahya -ki (Muhammed), O'nun es-Sadefi olduğunu söylemiştir-, rivayet edip (dedi ki), bize Safvan b. Amr, Ebu'l-Musenna el-Ümlüki'den, (O da) Utbe b. Abd es-Sülemi'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"(Savaşta) öldürülenler üç çe­şittir: Canıyla, malıyla Allah yolunda cihad eden mü’min. O düş­manla karşılaştığında savaşır, nihayet öldürülür!” Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bunun hakkında sözüne şöyle devam etti:

"İşte bu denemiş şehid, Allah'ın arşının altındaki çadırındadır! Pey­gamberler ona sadece Peygamberlik derecesiyle üstün gelirler. (Öl­dürülenlerin ikinci çeşidi) iyi bir işle diğer bir kötüsünü birbirine ka­rıştıran mü'mindir. O, canıyla malıyla Allah yolunda cihad etmiş, düşmanla karşılaştığında öldürülünceye kadar savaşmıştır." Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bunun hakkında sözüne şöyle devam etti: "Günahlarını ve hatalarını silip süpüren bir yıkama ve te­mizleme! Muhakkak ki, kılıç hataları çok silip süpürücüdür! Bu kimse, Cennet'in kapılarının hangisinden isterse oradan Cennet'e gir­dirilir. (Öldürülenlerin üçüncü çeşidi) canıyla, malıyla cihad eden münafıktır. O da düşmanla karşılaştığında öldürülünceye kadar savaşmıştır. Ama bu kimse (Cehennem) ateşindedir! Zira kılıç mü­nafıklığı silemez!"[31]

Abdullah (ed-Dârimî) dedi ki:

"Elbise için, yıkandığında "musmisa=yıkandı ve temizlendi" denilir."[32]

 

21. Allah Yolu'nda Sabrederek Ve Sadece Allah Rızasını Umarak Savaşan Kimse Hakkında

 

2417. “Bize Ubeydullah b. Abdilmecid haber verip (dedi ki), bize İbn Ebi Zi'b, el-Makburi'den, (O) Abdullah b. Ebi Katâde'den, (O da) babasından (naklen) rivayet etti ki;”

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (birgün) kalkıp bir konuşma yap­mış. Allah'a hamd-ü senada bulunmuş, sonra cihadı söz konusu etmiş ve farz-ı (ayn) ibadetler hariç, ondan daha faziletli hiçbir şey bı­rakmamış. O zaman bir adam kalkıp;

"Yâ Rasulullah, Allah yolunda öldürülen kimse hakkında ne buyurursun, bu (öldürülüşü) onun gü­nahlarını bağışlatır mı?" demiş. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de şöyle buyurmuş:

"Evet. Sabrederek, sadece Allah'ın rızasını uma­rak, (düşmana) doğru giderek, (ondan) geri çekilmeyerek (savaşıp) öl­dürüldüğünde, (öldürülüşü onun günahlarına keffâret olur), sadece borç hariç. Çünkü o, bana Cibril'in söylediği gibi, ondan dolayı he­saba çekilecektir!"[33]

 

Açıklama

 

"Şehid", Allah Azze ve Celle yolunda canını veren müslümana denir. Kimin canını "Allah yolunda", sadece Allah'ın (Celle Celaluhü) rızasını kazanmak gayesiyle verdiğim yalnız Allah Sübhanehu ve Teala bilebileceği için, "hakiki şehid"in kim olduğunu da ancak Allah Teala bilir. Herhalde bu sebeple ilk zamanlar savaşlarda ölen müslümanlar, hatta Sahabeler için "şehid oldu" ifadesi kullanılmamıştır. Bununla beraber savaş esnasında öldürülen her müslüman "hükmen şehid" sayılır, ona şehid muamelesi yapılır.

"Şehid"in; "tanık olan, kendisine tanıklık edilen", "bir yerde hazır olan, yanında hazır olan, yanında hazır bulunan", "haber veren, haber verilen" kimse gibi sözlük manaları vardır. Allah Teala yo­lunda öldürülen müslümana '"şehid" denilmesi ise ya Cennet'e gi­receğine tanıklık edildiği veya ölürken yanında rahmet melekleri

bu­lunduğu, yahut ölürken Allah'ın (Celle Celaluhü) kendisine hazırlamış olduğu nimetleri gördüğü... içindir. Kur'an-ı Kerim ve Hadis-i Şe­riflerde şehidliğin birçok fazileti bildirilmiştir.

Yukarıdaki Hadiste de şehidliğin bir fazileti bildirilmektedir ki, bu da, zikredilen şartlarda öldürülen kimsenin, kul hakları hariç, bütün günahlarının silinmesidir. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

"Sadece borç hariç” sözüyle kul haklarını şehidliğin bile silemeyeceğine dikkat çekmiştir. Bu, kul haklarına verilen ehem­miyetin ne kadar büyük olduğunu gösterir.[34]

 

22. Şehid Sayılan Kimseler

 

2418. “Bize Yezid b. Harun haber verip (dedi ki), bize Sü­leyman -ki O, et-Teymi'dir-, Ebu Osman'dan, (O) Âmir b. Malik'ten (O) Safvan b. Umeyye'den, (O da) Hz. Peygamber'den (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (naklen) haber verdi ki,” O şöyle buyurdu:

"Veba (hastalığından ölmek) şehidliktir. Suda bo­ğulmak (suretiyle ölmek) şehidliktir. Savaşta (öldürülmek) şehidliktir. Karın (hastalıklarından ölmek) şehidliktir. Lohusa (iken ölmek) şehidliktir."[35]

2419. “Bize Ubeydullah b. Musa, İsrail'den, (O) Mansur'dan, (O) Ebu Bekr b. Hafs'dan, (O) Şurahbil ibnu's-Simften, (O da) Ubâde ibnu's-Samit'ten (naklen) haber verdi ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Allah yolunda öl­dürülmek şehidliktir. Veba (hastalığından ölmek) şehidliktir. Karın (hastalıklarından ölmek) şehidliktir. Hamile iken (karnındaki) bebeği kendisini öldüren kadın şehiddir"[36]

 

Açıklama

 

Bu Hadislerle ilgili diğer Hadislerde bazı hastalıklar sebebiyle veya bazı hallerde ölen kimselere de şehid ismi verilmektedir. İbn-i Hacer (Rahmetullahi Alayh), konuyla ilgili makbul Hadislerde toplam olarak yirmiden fazla şehidliğin geçtiğini kaydetmiştir.[37] Bu şehidlikler; "savaşta öldürülme şeklindeki şehidlik" ve "diğer şehidlikler" olmak üzere başlıca iki kısma ayrılabilir. Savaşta ölen müslümana, yıkanılmaksızın namazı kılınıp defnedilme şeklinde muamele yapılır ki, bu şehide Hanefi âlimleri "hükmi şehid", Şafii alimleri "dünya şe­hidi" ismini verirler. Hadislerde belirtilen diğer şehidlere bu dünyada şehidlik muamelesi yapılmadığı için onlara "uhrevi şehid" veya "Ahiret şehidi" ismi verilmiştir. "Uhrevi şehidler"e "şehid" den­mesinin bir hikmeti şudur: Bu kimseler ölürken büyük acı çekmişler veya haksızlıkla öldürülmüşlerdir. Allah da onların bu şekildeki ölüm­lerini günahlarının silinmesine veya sevaplarının artırılmasına sebep kılmış ve onları şehid mertebesine yükseltmiştir.[38]

 

23. Hz. Peygambere Savaşlarında İsabet EdenZorluklar

 

2420. “Bize Ya'lâ haber verip (dedi ki), bize İsmail, Kays'tan, (O da) Sa'd b. Ebi Vakkas'tan (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

"Biz Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile birlikte savaşırdık da, o zaman bizim şu (dikenli ağacın) meyvesi ile asma yaprağından başka yiyeceğimiz olmazdı. Bu sebeple içimizden biri koyunun dışkı çıkarması gibi, birbirine bulaşmayan dışkı çıkarırdı. Şimdi Esed oğulları beni, (namazı güzel kıldıramadığımı iddia ederek) ayıplar oldu. O halde ben gerçekten zarar etmişim, amelim de boşa gitmiş!"[39]

 

24. Kim Bir Şey Niyet Ederek Savaşırsa, Ona Niyet Ettiği Şey Verilir

 

2421. “Bize el-Haccâc b. Minhâl haber verip (dedi ki), bize Hammâd b. Seleme rivayet edip (dedi ki), bize Cebele b. Atıyye, Yahya ibnu'l-Velid'den, (O da) Ubade ibnu's-Samit'ten (naklen) rivayet etti ki,”

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Kim Allah yolunda, savaşında sadece bir deve ipi (elde et­meyi, yani dünyevi bir menfaat sağlamayı) niyet ederek savaşırsa, ona niyet ettiği şey verilir!"[40]

 

25. Savaşmak İki Çeşittir

 

2422. “Bize Nuaym b. Hammâd haber verip (dedi ki), bize Bakıyye ibnu'l-Velid, Bakîr b. Saîd'den, (O) Halid b. Ma'dan'dan, (O) Ebu Bahriyye'den, (O da) Muaz b. Cebel'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Savaş iki çeşittir: Allah rızasını isteyerek sa­vaşan, başkana itaat eden, kıymetli olan (malını veya canını Allah yolunda) sarf eden,  ortağa (arkadaşa)  kolaylık gösteren, bozgunculuktan ve haksızlıktan uzak duran kimseye gelince; onun uy­kusu ile uyanıklığının hepsi sevaptır. Övünmek, gösteriş ve şöhret için savaşan, başkana isyan eden, yeryüzünde bozgunculuk yapan kim­seye gelince ise, o, (Ahirette kendisine) yetecek kadar (sevapla) geri dönmez, (savaştan eli boş döner.)"[41]

 

26. Savaşmamışken Ölen Kimse Hakkında

 

2423. “Bize el-Hakem ibnu'l-Mübarek haber verip (dedi ki), bize el-Velid b. Müslim rivayet edip (dedi ki), bize Yahya ibnu'l-Haris, el-Kasım b. Abdirrahman'dan, (O da) Ebu Umâme'den (naklen) rivayet etti ki,” Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Ne savaşmış, ne bir savaşçıya ihtiyacı olan şeyleri vermiş, ne de bir gazinin ailesinin (işlerinde) onun yerini hayırla tutmuş olmayan kimseye Allah Kıyamet gününden önce bir musibet ulaştırır!"[42]

 

27. Bir Savaşçıya İhtiyacı Olan Şeyleri Veren Kimsenin Fazileti Hakkında

 

2424. “Bize Ya'lâ haber verip (dedi ki), bize Abdulmelik, Atâ'dan, (O) Zeyd b. Halid el-Cuheni'den, (O da) Hz. Pey-gamber'den (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle buyurdu:

"Kim Allah yolunda savaşan bir kimseye ihtiyacı olan şeyleri verir ve ailesinin (işlerinde) onun yerini tutarsa, Allah ona o (savaşçının) sevabının aynısını yazar. Bununla beraber o, savaşçının sevabından da hiçbir şey eksiltmez!"[43]

 

28. Cihaddan Geri Kalmada Mazeret

 

2425. “Bize Ebu'l-Velid haber verip (dedi ki), bize Şu'be ri­vayet edip dedi ki, bize Ebu İshak rivayet edip dedi ki, ben el-Berâ'yı şöyle derken işittim:”

Şu Ayet, yani "Mü'minlerden otu­rup (cihada gitmeyenler) ile Allah yolunda mallarıyla ve can­larıyla cihad edenler bir olmazlar!” ayeti indiğinde, Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Zeyd'i çağırdı. O da bir kürek kemiği getirip onu yazdı. İbn Ümm-i Mektum ise bir özrünü (âmâlığını) dile getirdi. Bunun üzerine Ayet; "Özür sahibi olmayan mü'minlerden otu­rup (cihada gitmeyenler) ile mallarıyla ve canlarıyla Allah yo­lunda cihad edenler bir olmazlar!"[44] (şeklinde) indi.[45]

 

29. Deniz Savaşının Fazileti Hakkında

 

2426. “Bize Süleyman b. Harb haber verip (dedi ki), bize Hammâd b. Zeyd, Yahya b. Saîd'den, (O) Muhammed b. Yahya b. Habban'dan, (O da) Enes b. Malik'ten (naklen) rivayet etti ki”, O şöyle dedi:

“Bana Ümm-ü Haram bint Milhan anlattı ki,

Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir gün O'nun evinde öğle uy­kusuna yatmış ve derken gülerek uyanmıştı. Ben de;

"Yâ Rasulullah, seni ne güldürdü?" demiştim. Şöyle buyurmuştu:

"Ümmetimden bir topluluğu şu denizin üstündeki (gemilere), tahtlar üzerindeki hükümdarlar gibi binmiş, (cihada gidiyorlarken) gördüm!" Ben;

"Yâ Rasulullah, Allah'a, beni onlardan kılması için dua edin" demiştim. O da;

"Sen onlardansın!" buyurmuştu. Sonra yine uyumuş ve derken gülerek uyanmıştı. Ben de;

"Yâ Rasulullah, seni ne gül­dürdü?" demiştim. Şöyle buyurmuştu:

"Ümmetimden bir topluluğu, şu denizin üstündeki (gemilere), tahtlar üzerindeki hükümdarlar gibi binmiş, (cihada gidiyorlarken)gördüm!" Ben;

"Yâ Rasulullah, Allah'a beni onlardan kılması için dua edin" demiştim. O da;

"Sen öncekilerdensin!" buyurmuştu.

(Enes, sözüne devamla) dedi ki, sonra Ubâde ibnu's-Samît O'nunla evlenmişti. Derken O deniz savaşına çıkmış, O'nu da beraberinde gö­türmüştü. (Sahile) geldiklerinde binmesi için O'na bir katır yaklaştırılmıştı da, (katır) O'nu yere atıp boynunu kırmış, O da öl­müştü.”[46]

 

Açıklama

 

Deniz savaşının faziletli, bir izaha göre, ondaki güçlüklerin kara harbine göre daha fazla oluşundandır. Çünkü deniz savaşında, karadakine ek olarak, deniz şartlarına karşı da göğüs gerilmektedir. Bundan dolayı olmalı ki, deniz şehidinin sevabının, kara şehidinin sevabından daha fazla olduğu bildirilmiştir.[47] Hz. Ömer'in(Radıyallahu Anh), müslümanlara şefkati sebebiyle, güç olan deniz sa­vaşma müsaade etmediği, Hz. Osman'ın (Radıyallahu Anh) ise ona sa­dece gönüllüler için müsaade ettiği ve müslümanların ilk deniz savaşının O'nun zamanında    olduğu nakledilmektedir. Müs­lümanların, Hicri 28. yılda vuku bulan bu ilk deniz savaşı Muaviye komutasında Kıbrıs'a yapılmış ve Ümmü Haram (Radıyallahu Anka) da kocası Ubâde'yle (Radıyallahu Anh) birlikte bu savaşa katılmıştı. Ri­vayetlere göre Ümmü Haram (Radıyallahu Anka) bu savaşa gidişte veya dönüşte bindiği katırdan düşerek şehid olmuştu. Alimlerin bir kimi, O'nun adaya çıkışta veya oradan dönüşte öldüğünü, kabrinin de Kıb­rıs sahilinde bulunduğunu söylemişlerdir ki, meşhur olan budur. Bazı rivayetlerde ise bu ölüm hadisesinin savaş dönüşü Hıms sa­hilinde meydana geldiği ve Ümmü Haram'ın (Radıyallahu Anha) kab­rinin de orada bulunduğu görülmektedir.  İbn Hacer (Rahmetullahi Aleyh), Ümmü Haramın (Radıyallahu Anha) kardeşi Ümmü Abdillah'ın (Radıyallahu Anha) başından da benzer bir ölüm olayının geçtiğini be­lirten rivayetleri de değerlendirerek, bu iki şehid kadın Sahabenin kabirlerinden birinin Kıbrıs sahilinde, diğerinin Hıms sahilinde ola­bileceğini söylemiştir.[48] Şu halde Kıbrıs sahilinde, Hz. Peygamber'in (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) duasına mazhar olup şehid olan mübarek bir kadın Sahabenin kabrinin bulunduğu kesindir.[49]

 

30. Kadınların Erkeklerle Beraber SavaşmasıHakkında

 

2427. “Bize Asım b. Yusuf haber verip (dedi ki), bize Ebu İshak el-Fezari, Hişam'dan, (O) Hafsa'dan, (O da) Ümmü Atıyye'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

"Ben Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile birlikte bazı savaşlara katıldım. (O sa­vaşlarda) yaralıları -veya yaralıyı- tedavi ediyor, (askerlere) yemek yapıyor ve eşyalarına göz-kulak oluyordum."[50]

 

Açıklama

 

Bu Hadis kadınların erkeklerle birlikte savaşa çıkabileceklerini ve yaralıları tedavi gibi hemşirelik hizmetlerinin yanında askerlere yemek yapma, eşyalarına göz-kulak olma gibi geri hizmetlerini de yapabileceklerini göstermektedir. Bu Hadisten, zaruret halinde bir kadının yabancı bir erkeği tedavi etmesinin caiz olduğu da an­laşılmaktadır. Asr-ı Saadet'te kadın Sahabelerin erkek Sahabelerle birlikte savaşa çıktıklarını belirten birçok rivayet vardır. Bunlara göre kadın Sahabeler savaş esnasında kendilerine savunmanın ya­nında askerlere yemek yapma, su dağıtma, yaralıları tedavi etme, ağır yaralıları ve ölüleri Medine'ye nakletme, askerlerin eşyasına göz-kulak olma gibi hemşirelik ve geri hizmetler yapmaktaydılar. Bu şekilde İslam tarihinde ilk olarak hemşirelik görevi yapan kadın Sahabiler arasında Hz. Aişe, er-Rubeyyi bint Muavviz, Ümmü Atiyye, Ümmü Süleym veÜmraü Selifin -Allah hepsinden razı olsun!- isim­leri geçmektedir. İslam tarihinin bu önder hemşirelerinin, Hz. Aişe (Radıyallahu Anha) dışında hepsinin Ensar’dan olması dikkat çekicidir. Ensar kadınlarının ilim öğreniminde de, Hz. Aişe'nin (Radıyallahu Anha) övgüyle bahsettiği[51] mümtaz bir yerleri vardır.[52]

 

31. Hz. Peygamberin Bazı Hanımlarıyla Birlikte Savaşa Çıkması Hakkında

 

2428. “Bize Ebu Nuaym haber verip (dedi ki), bize Ab-dulvahid b. Eymen rivayet edip dedi ki, bana İbn Ebi Mu-leyke, el-Kasım b. Muhammed'den, (O da) Hz. Aişe'den (nak­len) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (bir yolculuğa) çıkacağı zaman hanımları arasında kura çe­kerdi. Bir defasında kura Aişe ile Hafsa'ya çıkmıştı da ikisi (Hz. Pey­gamber) ile birlikte (yolculuğa) çıkmışlardı.[53]

 

32. Düşman Sınırında Bir Gün Bir Gece Nöbet Bekleyen Kimsenin Fazileti Hakkında

 

2429. “Bize Ebu'l-Velid haber verip (dedi ki), biez Leys b. Sa'd rivayet edip (dedi ki), bize Ebu Akil Zühre b. Ma'bed, Hz. Osman'ın azadlısı Ebu Salih'ten rivayet etti ki, O şöyle demiş: Ben Osman'ı minber üzerinde şöyle derken işittim:”

“Doğrusu ben, Rasulullah'tan (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) duymuş ol­duğum bir Hadisi, yanımdan ayrılıp gitmenizi istemediğim için siz­den saklamıştım. Sonra bana, herkesin kendisi için uygun bul­duğunu seçmesi için onu size rivayet etmem uygun göründü. Ben gerçekten Rasulullah'ı (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyururken işitmiştim:”

"Allah yolunda düşmana karşı bir gün nöbet beklemek, onun dı­şındaki yerlerde bin gün (nöbet beklemekten) daha hayırlıdır!"[54]

 

 

33. Düşman Sınırında Nöbet Beklerken Ölen Kimsenin Fazileti Hakkında

 

2430. “Bize Abdullah b. Yezid haber verip (dedi ki), bize İbn Lenia, Mişrah'tan, O'nun şöyle dediğini rivayet etti: Ukbe b. Amir'i şöyle derken işittim:”

Rasulullah'ı (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle derken işittim:

"Her ölünün amel (defteri) mühürlenip (ka­patılır). Sadece Allah rızası için düşman sınırında nöbet bekleyen hariç. Çünkü onun ameli, öldükten sonra diriltilinceye kadar ço­ğaltılır!"[55]

 

Açıklama

 

Bu Hadis zahiri manasıyla; öldüklerinde geriye sadaka-i cariye (devam edici olan sadaka, hayır), faydalanılacak ilim ve dua edecek hayırlı çocuk bırakanların dışında herkesin amel defterinin ka­panacağını belirten Hadise[56] zıt görünmektedir. Ancak arada gerçek bir zıtlık yoktur. Çünkü düşman sınırında nöbet beklemek, İslam devleti ile ümmetinin devamına yardım eden, dolayısıyla iyiliği sürüp giden, ömürlü olan bir iştir. Bu da "sadaki-i cariye" gibidir.[57]

 

34. Allah Yolu'nda (Tutulan, Kullanılan) Atların Fazileti Hakkında

 

2431. Bize Ya'lâ haber verip  (dedi   ki),  bize   Zekeriya, Âmir'den, (O da) Urve el-Bariki'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"(Allah yolunda tutulan) atların perçemlerinde Kıyamet gününe kadar hayır, yani sevap ve ganimet düğümlüdür!"[58]

2432. “Bize Saîd ibnu'r-Rebi' haber verip (dedi ki), bize Şu'be, Husayn ile Abdullah b. Ebi's-Sefer'den, (onlar da) Urve el-Bariki'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sal­lallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"(Allah yolunda tutulan) atların perçemlerinde Kıyamet gününe kadar hayır, yani sevap ve ganimet düğümlüdür!"[59]

 

Açıklama

 

Bu Hadiste övülen atlar, Allah Azze ve Celle yolunda kullanılan veya o gayeyle tutulan atlardır. Hadiste "hayır" kelimesinin "sevap ve ganimet'le açıklanmış olması bunu gösterir.

Nitekim Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) diğer bir Ha­disinde atların, sahiplerinin maksadına göre, "sevap" kazandıran, sa­hibinin ihtiyaçlarına "perde" olan ve "günah" kazandıran şeklinde üç çeşit olduğunu beyan buyurmuştur.

"Sevap" kazandıran at, Allah (Celle Celaluhü) yolunda beslenilip tu­tulan; sahibinin ihtiyaçlarına "perde" olan at, kişinin ihtiyaçlarım görüp başkasına yük olmamak ve iffetini korumak için beslenilip tu­tulan; "günah" kazandıran at ise, öğünmek, gösteriş ve müslümanlara husumet maksadıyla beslenilip tutulan attır.[60]

Günümüzde atların yerini alan motorlu vasıtalar da, Allahu a'lem, bu taksime tabidirler.

Yukarıdaki Hadis ayrıca cihadın ve onu yapacak olan müslümanların, Kıyamete kadar var olacaklarını da göstermektedir.[61]

 

35. Müstehab Ve Mekruh Olan Atlar

 

2433. “Bize Ahmed b. Abdirrahman ed-Dımeşki haber verip (dedi ki), bize el-Velid rivayet edip (dedi ki), bana İbn Lehia, Yezid b. Ebi Habib'den, (O) Uleyy b. Rebah'tan, (O da) Ebu Katâde el-Ensari'den (naklen) rivayet etti ki”; bir adam;

"Yâ Rasulullah, ben gerçekten bir at satın almak istiyorum; hangisini ala­yım?" demiş, (Hz. Peygamber de) şöyle buyurmuştu:

"Üst dudağı beyaz, (üç ayağı) sekili, sağ ön ayağı sekişiz olan siyah bir at veya, bu şekilde nişanlı olan yelesi ve kuyruğu siyah, dor bir at satın al ki, (sa­vaşta) ganimet alasın ve kurtulasın (veya alışverişinde "kazançlı çıkasın", savaşta da "kurtulasın"!)"[62]

 

36. Öne Geçme Yarışı Hakkında

 

2434. “Bize Halid b. Mahled rivayet edip (dedi ki), bize Malik, Nafi'den, (O da) İbn Ömer'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yarışa hazırlanılmış atlar arasında Hafya'dan Seniyye'ye, yarışa hazırlanılmamış olanlar arasındaysa Seniyye'den Zureykoğulları Mescidi'ne kadar yarış yap­tırırdı. İbn Ömer de bu (hazırlanılmamış atlarla) yarış yapanlar ara­sındaydı.[63]

 

Açıklama

 

Bu Hadis at yarışları yapmanın meşruluğunu göstermektedir. Kurtubi (Rahmetullahi Aleyh); at gibi hayvanlarla yapılan yarışlarla; in­sanların koşu ve silah atma yarışlarının caizliği konusunda ihtilâfın bulunmadığını bildirmektedir.

Ancak Malik ve Şafii (Rahmetullahi Aleyhim ecmain), caiz olan yarışların at, deve ve ok yarışlarına münhasır olduğunu söylemişlerdir. Bu yarışların, ödülü yarışanların dışında birinin vermesi şartıyla, ödüllü yapılmasının caiz olduğunda da ittifak vardır.

Alimlerin cumhuru ödülü yarışanlardan birinin vermesi halinde de bunun caiz olacağım söylemişlerdir. Bu yarışların hükmü ise mak­sada göre değişmektedir.

Yukarıdaki Hadiste geçen yerler, o zaman Medine dışında bu­lunmaktaydı. Hafya ile Seniyye (Veda Tepesi) arası 6-7 mil (yaklaşık 10-12 km) kadar, Seniyye ile Zureykoğulları Mescidi arası ise 1 mil veya biraz fazla (yaklaşık 2 km. kadar) idi.[64]

 

37. Ödüllü At Yarışları Hakkında

 

2435. “Bize Affân haber verip (dedi ki), bize Saîd b. Zeyd haber verip (dedi ki), bana ez-Zübeyr ibnu'l-Hırrît, Ebu Lebid'den, O'nun şöyle dediğini rivayet etti;”

El-Haccac za­manında, el-Hakem b. Eyyub Basra (emiri) iken atlar koşturulmuştu. Biz de ödüllü yarış (yerine) gelmiştik. (Ebu Lebid sözüne devamla) şöyle dedi:) Derken atlar gelince demiştik ki;

"Enes b. Malik'e doğru gitsek de O'na sorsak, acaba Rasulullah (Sallallahu Aley­hi ve Sellem) zamanında ödüllü at yarışı yaparlar mıydı?" (Ebu Lebid) sözüne şöyle devam etti:

Bunun üzerine biz, ez-Zaviye'deki[65] köşkünde iken O'nun yanına gitmiş ve O'na sorup demiştik ki;

"Ebu Hamza! Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) zamanında ödüllü at yansı yapar mıydınız? Ra­sulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ödüllü at yarışı yaptırır mıydı?" O şöyle cevap vermişti:

"Evet! Vallahi O, gerçekten Sebha isimli bir at üzerine yarış ödülü koymuştu da (bu at) halkı geçmiş, O da buna se­vinmiş, bundan hoşlanmıştı."[66]

Abdullah (ed-Dârimî) şöyle dedi:

"İnheşşehu=Ona sevindi", “a’ce-behu=Ondan hoşlandı" demektir.[67]

 

38. Müşriklere Karşı Dil Ve El İle Cihad EtmekHakkında

 

2436. “Bize Amr b. Asım haber verip (dedi ki), bize Hammâd b. Seleme rivayet edip (dedi ki), bize Humeyd, Enes'ten (nak­len) rivayet etti ki,”

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle bu­yurdu:

"Müşriklere karşı mallarınızla, canlarınızla ve dillerinizle cihad edin!"[68]

 

39. Bu Ümmetten Bir Topluluk Hak Uğrunda Savaşmaya Devam Edecektir

 

2437. “Bize Ca'fer b. Avn haber verip (dedi ki), bize İsmail b. Ebi Halid, Kays b. Ebi Hazim'den, (O da) el-Muğire b. Şu'beden (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi:

Rasulullah (Sal­lallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Ümmetimden bir topluluk (mu­halif) insanlara üstün gelmeye devam edecektir. Nihayet onlar galip iken Allah'ın, (Kıyamet veya mü'minlerin ruhlarının kabz olunması) emri gelecektir!"[69]

2438. “Bize Ebu Bekir b. Beşşâr haber verip (dedi ki), biz Ebu Davud et-Tayâlisî rivayet edip (dedi ki), bize Heramâm, Katâde'den, (O) Adullah b. Bureyde'den, (O) Süleyman ibnu'r-Rebi'den, (O da) Hz. Ömer ibnu'l-Hattab'dan (naklen) rivayet etti. (Süleyman) dedi ki, ben O'nu (yani Hz. Ömer'i) şöyle derken işit­tim:” Rasulullah şöyle buyurdu:

"Ümmetimden bazı insanlar hak uğ­runda üstün gelmeye devam edeceklerdir!"[70]

 

40. Haricilerle Savaş Hakkında

 

2439. “Bize Abdullah b. Mesieme b. Ka'neb haber verip (dedi ki), bize Süleyman -ki O, İbnu'I-Muğire'dir-, Humeyd b. Hilâl'den, (O) Abdullah ibnu's-Samit'ten, (O da) Ebu Zerr'den (naklen) rivayet etti ki,” O şöyle dedi: Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

"Muhakkak ki, benden sonra ümmetimden, Kur'anı, boğazlarından öteye geçmeyerek okuyacak bir topluluk olacak. Bunlar, okun vurulan avdan çıkması gibi dinden çıkacak, sonra da ona bir daha geri dönmeyecektir! Bunlar bütün yaratıkların en kö­tüleridirler!"

Süleyman demiş ki; Humeyd şöyle dedi: Abdullah dedi ki; sonra ben el-Hakem b. Amr el-Gıfari'nin kardeşi Rafi'e rastladım ve bu Ha­disi rivayet ettim, Rafi' de şöyle dedi:

“Ben de bunu Rasulullah'tan (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) işitmiştim.”[71]

 

Açıklama

 

Bu Hadiste ileride çıkacakları haber verilen ve kınanan insanlar, okudukları Kur'an sadece sözde kalan, "boğazlarından öteye geç­meyen", yani onu gönülden okumayan, içlerine sindirmeyen kim­selerdir. Bu kimselerde Kur'an'ın özüne inme, onu Allah'ın (Celle Celaluhü) muradına uygun olarak anlama gayreti yoktur. Buna rağmen şahsi ve sathi yorumlarıyla, saplantılarıyla ahkâm kesmekten de çe­kinmezler. Böylece okun av hayvanını delip geçtiği gibi onlar da dini delip ondan çıkarlar, dine zarar verirler. Şöyle ki, onlar bu halleriyle dinin yanlış tanınmasına sebep olur, din düşmanlarına dini tenkit etme fırsatı verir ve böylece müslümanlığı kabul edebileceklerin hi­dayete ermelerine engel olmuş olurlar. Bu ise en büyük zulümlerden biridir. Sahabe-i Kiram neslinden sonraki bütün dönemlerde bu tip insanlar görülmüştür. Bununla beraber, bu tipin ilk örnekleri Ha­riciler arasında çıktığı için, yukarıdaki Hadisle benzerleri Haricilere hamledilmiştir.

Hariciler, Hz. Ali'nin (Radıyallahu Anh) Halifeliği zamanında ortaya çıkan bir topluluktur. Onlara bu isim, dinden "çıktıklarından" veya daha meşhur olan görüşe göre, Sıffîn savaşından sonra, savaşın ne­ticesini belirleme işinin hakemlere bırakılmasına razı olduğu için, Hz. Ali'ye (Radıyallahu Anh) karşı "çıktıklarından" dolayı verilmiştir. İbn Hacer'in (Rahmetullahi Aleyh) bildirdiğine göre, bu topluluğun çekirdeğini, Hz. Osman (Radıyallahu Anh) zamanında Irak bölgesindeki bazı kimseler oluşturmuştur. Bunlar, Halifenin bazı akrabalarının gidişatını beğenmeyip bu sebeple Halifeyi tenkit eden, Kur'an'ı çok okudukları ve çok ibadet ettikleri için "kurra" diye anılan, ancak Kur'an'ı maksadının dışında yorumlayan, görüşlerinde katı ve aşırı kimselerdi.

Bu kimseler Hz. Osman'ın (Radıyallahu Anh) şehid edilmesinden sonra Hz. Ali (Radıyallahu Anh) tarafında yer almış ve Hz. Osman (Radıyallahu Anh) ile taraftarlarının kâfir oldukları kanaatine var­mışlardı. Onlar Sıffîn savaşında da Hz. Ali'nin (Radıyallahu Anh) saf­larında yer almışlardı. Ancak savaşın sonlarına doğru Hz. Muaviye'nin askerlerinin, mızraklarının uçlarına Kur'anlar takıp karşı taran Allah'ın Kitabı'na başvurmaya davet etmeleri üzerine, sırf '"dini" endişelerle Hz. Ali (Radıyallahu Anh) tarafında savaşmakta

olan söz konusu kimseler savaşı bırakmış, daha sonra da, savaşın ne­ticesini belirleme işini hakemlere bırakmaya razı olması sebebiyle Hz. Ali'ye (Radıyallahu Anh) karşı çıkmışlardı. Bundan dolayı da onlara "Hariciler" ismi verilmişti. Hariciler bundan sonra, hem itikadi, hem de siyasi görüşleri farklı birçok gruba ayrılmış, bunların bir kısmı da, Sünnet'i tamamen veya kısmen reddetme, beş vakit namazı inkar edip, sabah ve akşam olmak üzere iki vakit namazın varlığını iddia etme gibi sapık ve batıl görüşlere sahip olmuşlardı.[72]