﴿ اَلصَّمَدُ ﴾

SAMED

Allah şöyle buyurmaktadır: “De ki: O Allah, birdir. Allah, Samed’dir.”[1]

Hattâbî der ki: “Samed, önemli işlerde başvurulan, felaket ve ihtiyaç anlarında kendisine müracaat edilen demektir. Samed aslen kastetmek ve yönelmek anlamındadır.”[2]

Beyhakî, senedini zikrederek İbn Abbas’ın “Samed”i şöyle açıkladığını nakleder: “Samed, reislik ve efendiliği mükemmel olan, üstünlük ve asaleti eksiksiz olan, büyüklük ve ululukta yüksek olan, yumuşaklıkta üstün niteliğe sahip olan, hiç kimseye muhtaç olmayan, istiğnada mükemmel olan, üstün güç ve kuvvet sahibi olan, ilimde kemale eren, hüküm ve kararları tartışmasız uygulanandır. O, bütün üstünlük ve yücelik sıfatlarına haiz olandır. Bütün bu sıfatlar, Allah’tan başka hiçbir varlıkta bulunmaz. Hiç kimse O’na denk de­ğildir. O’na benzeyen hiçbir şey yoktur. Bu yüzden Samed, Allah’tır. Tek ve üstün güç sahibi olan Allah, ne yücedir.”

İbn Abbas’tan yapılan bir diğer rivayete göre, Samed, hiçbir ihtiyacı bulunmayan ve hiç kimseye muhtaç olmayandır.

ez-Züccâcî de der ki: “Beyhakî, İbn Abbas’tan yaptığı bu nakille sanki Allah’ın cisim olmadığını ve bir sınırı bulunmadığını ispatlamaya çalışmakta­dır.”

İbn Arabi ise Samed’i şöyle açıklar:”Samed, tek bir şeyden yapılmış sade şey demektir. Ama kelime aslen el-Hattâbî’nin de söylediği gibi kastet­mek ve yönelmek anlamındadır.”

Kimisi de Samed’i şöyle tanımlamışlardır: “Samed, parçalara ay­rılmayandır.” Bu tanım, Allah’ın parçalardan oluştuğu veya parçalara ayrıla­bileceği görüşünü kesinlikle reddetmektedir.

Özetle Samed, doğurmayan, doğrulmayan ve hiçbir dengi bulunma­yandır. Zira doğan her şey mutlaka bir gün ölecek ve her ölen de mutlaka arkasında varisler bırakacaktır. Allah ise asla ölmez ve arkasında varis bırak­maz. “Ve hiç bir şey O’nun dengi değildir.”[3] Allah’ın ne bir benzeri ne bir dengi vardır. O’na benzeyen hiçbir şey yoktur.

Buna göre Samed, kendisinden hiçbir şey çıkmayan, yemeyen ve iç­meyen, bütün varlıklar yok olduktan sonra da varlığı devam eden, hiç kim­seye ihtiyacı olmayan, ama herkesin kendisine muhtaç olduğu, istekler için kendisine yönelip başvurulan, felaket ve sıkıntı zamanlarında yardımı talep edilendir.

O, hiçbir eksiği bulunmayan mükemmel varlıktır. Cömertlik, yumuşaklık, üstünlük, yücelik ve güçlülük gibi bütün reislik ve efendilik sıfatları Samed sıfatından kaynaklanmaktadır.[4]