Fahrüddin Râzî’nin Görüşü

Fahrüddin Râzî bu isimlerin birkaç anlamı olduğunu söyler. Bu anlamları özetle şöyle sıralayabiliriz:

1- Allah Teâlâ, başlangıcı olmayan evvel, sonu olmayan Âhir dir. O, görün­meyen Zâhir, gizlenmeyen Bâtın’dır.

2- O, her şeyden önceki Evvel’dir, her şeyden sonraki Âhir’dir. Zâhir’dir, gü­cüyle her şeye üstündür; Bâtındır, her şeyin gerçeğini bilir.

3- O, var etme ve yaratmada Evvel, hidayete ve başarıya erdirmede Âhir­’dir. Yardım etme ve rızkı vermede Zâhir, varlıkların oluşumunu sağlayan Bâtın’dır.

4- O, kalplerdekini bilen Evvel, ayıp ve kusurları örten Âhir’dir. Sıkıntı ve dertleri gideren Zâhir, günahları bağışlayan Bâtın’dır.

5- O, kimseye ihtiyacı olmayan Evvel, gecikmesi olmayan Âhir’dir. Kim­se­nin gücüne ihtiyacı olmayan Zâhir, kimseden korkusu olmayan Bâtın’dır.[1]

Başlangıç ilk olarak Allah’la başladı, son olarak dönüş yine O’nadır.[2]