el-Vâhidu’l-Ehad’in Çeşitli Anlamları

Allah’ın bir ve tek olması anlamına gelen el-Vâhidu’l-Ehad için çeşitli anlamlar zikredilmiştir. Bunlardan bir kaçını şöyle sıralayabiliriz:

1- Ezelde yalnız Allah vardı. Başka hiçbir şey yoktu. Hz. Peygamber bir hadislerinde bu anlama şöyle işaret etmiştir: “Sadece Allah vardı. O’nunla birlikte başka hiçbir şey yoktu.”

2- Bütün celâl ve kemâl sıfatları sadece Allah’ta bulunmaktadır. Bu yönüyle yalnız O, bir ve tektir.

3- Bütün varlıkları idare eden ve işlerini yürüten yalnız O’dur. Bir şeyi yaratmak ve yapmak için herhangi bir maddeye, süreye, alete ve hazırlığa ihtiyacı yoktur.

Cüneyd-i Bağdâdî Tevhid’i şöyle tanımlar: “İçinde şekillerin kaybolduğu, bilginin gerçeğine erişemediği ve Allah’ın hiçbir değişikliğe uğramadan olduğu gibi devam ettiği bir manadır.”[1]

Vitr, çift olmayan, tek anlamındadır. Hz. Peygamber bir hadislerinde şöyle buyurur: “Allah’ın, yüzden bir eksik doksan dokuz ismi vardır. Kim onları sayarsa (öğrenip, ezberlerse) cennete girer. Allah Vitr (tek)’dir, vitr (tek)i sever.”[2]

Allah’tan başka ezelî (öncesiz) olan başka bir varlık olmadığına göre, O’nun dışında tapılacak ve ibadet edilecek başka bir ilâh ve varlık da yoktur. Eğer O’nun dışında başka bir ilâha tapılırsa bu iki ilâhın var olduğunu kabul etmeyi zorunlu kılar. Oysa Allah, tektir ve başka bir ortağı da yoktur.[3]