﴿ اَلنَّصِيرُ ﴾

NASÎR

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: “O, ne güzel Mevlâ ve ne güzel yar­dımcıdır.”[1]

Nasîr birçok anlama gelmektedir. Bu anlamların bir tanesi de yardım etmektir. Nasîr, “Nasara” kök fiilinden türemekte ve mübalağa ifade et­mektedir. Anlamı, “Çokça yardım eden”dir. Araplar “Allah, düşmanına karşı ona yardım etti” ifadesini sıklıkla kullanırlar. Nasîr’in çoğulu “Ensâr” (Yardım edenler)dir. Şerîf ve Eşraf gibi. Aynı kökten gelen “İstinsar” kelimesi yardım istemek, “Tenasere” ise, birbirine yardım etmek, yardımlaşmak de­mektir. Yine aynı kökten türetilen “İntisar” kelimesi, taraf olmak, taraf tut­mak, zulmedene galip gelmek, ona karşı zafer kazanmak ve ondan intikam almak gibi anlamlara gelir. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: “Zulme uğra­dıktan sonra hakkını alan kimselerin aleyhine artık bir yol yoktur.”[2]

Nasr, korumak ve savunmak anlamına da gelir. Kur’an, bu anlama şöyle işaret eder: “Eğer O’na isyan edecek olursam Allah’a karşı kim beni savunur (korur?)”[3] Şu mısralar da bu anlamı pekiştirmektedir:

Haram aylar girdiği zaman, terk et Temim topraklarını

Amir topraklarını savun (Koru)

Nasîr ismi, Mevlâ (destekleyen), Muğîs (yardım eden, imdada yetişen), Mücîb (çağrıya cevap veren) gibi isimlerle aynı manaya delalet eder. aralarındaki fark şudur: Nasr, daha çok birbirine denk veya denk­likten üstün olan durumlarda kullanılır. Kelime aynı zamanda, hazırlık yap­mak, başarılı olmaya çalışmak, gayret etmek, dayanmak ve direnmek gibi bazı gizli anlamlar da içerir. İmdada yetişmek, daha çok sıkıntı anlarında kul­lanılan bir kelimedir. Hz. Peygamber bir hadislerinde şöyle buyurur: “Bil ki, dayanmakla (sabretmekle) birlikte zafer, sıkıntıyla birlikte kurtuluş, zorlukla birlikte kolaylık vardır.”[4]

Yüce Allah, sabırla ilgili olarak şöyle buyurmaktadır: “Sabredin! Şüphesiz Allah, sabredenlerle beraberdir.”[5] Yani zafer ve yardımı ile onlarla beraber­dir.

Soru: Nasr, yardım etmek anlamında olduğuna göre, “Eğer siz Allah’a yardım ederseniz, O da size yardım eder…”[6] âyetini nasıl açıklayacaksınız? Zira ne sözlerle ne de fillerle O’na yardım etmek caiz değildir. O’nun hak­kında böyle bir şey nasıl düşünülebilir?

Cevap: Bu soruya birkaç yönden cevap verilebilir. Şöyle ki:

1- Bu âyet, “Eğer cihad ederek Allah’ın dinine yardım ederseniz…” an­lamındadır.

2- Bu âyet, “Eğer dualarla Allah dostlarına yardım ederseniz…” anla­mındadır.

3- Bu âyet, “Eğer Allah’ın gönderdiği peygambere yardım ederseniz…” anlamındadır.

Âyette Nasr sözcüğü Allah’a izafe edilmiştir. Bu, Allah’ın kendi dinine, peygamberine ve dostlarına verdiği önemi vurgulamakta ve böylece onları yüceltmektedir. Aşağıdaki âyette de, yoksulların gönlünü almak için borç almayı kendisine izafe etmiştir: “Allah’a güzel bir borç verecek olan kim­dir?”[7]

Nasîr isminin kök kelimesi olan “Nasr” sözcüğü, Kur’an’ın birçok ye­rinde fiil yapısıyla ve genellikle Allah’ın kendileriyle yardım gönderdiği me­leklere ve mü’minlere izafet şeklinde geçer. Bu isim, Allah’ın fiilî sıfatları ara­sında yer alır. Zafer anlamına da gelen Nasr sözcüğü, gerçekte, dostluk ve sevgiden kaynaklanan yardımlaşmaları ve mü’minlerin düşmanlarına karşı elde ettikleri üstünlüğü ifade etmek için kullanılır. Fenalıklar hususunda yapı­lan yardımlaşmaları veya inkarcıların üstünlüklerini ifade etmek için bu söz­cük kullanılmaz. Bu yüzden kafirler mü’minleri yendiklerinde “Zafer kazandı­lar” denmez, “Galip geldiler” denilir. Bu ince anlam, Kur’an ve hadislerde de vurgulanmıştır. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: “Allah dileseydi, onları size galip kılardı.”[8] Hz. Peygamber, âhir zamanda zorba imamlardan söz etti­ğinde, onların inkarcılara karşı “zafer kazanacak”larını haber vermiştir. Bu dönemde gelen Allah’ın yardımı, dinini yüceltmek ve kelamını baki kılmak içindir. Zira Allah, günahkar kimselerle dinini güçlendirebilir. Hz. Peygamber, bir hadislerinde bu gerçeği şöyle ifade eder: “Elbette Allah, bu dini, facir (gü­nahkar) kimselerle de güçlendirir.”[9]

Dolaysıyla “nasr” sözcüğü inkarcılar için kullanıldığında bu, zafer anla­mında değil galibiyet anlamındadır. Gerçekte bu sözcük bu anlamıyla yalnız mü’minler için kullanılır. Hz. Peygamber’in zorba imamlar için kullandığı “Zafer kazanacaklardır” sözü, “kendilerine dünyalık mal ve mülk verilecektir” anlamında olabilir. Çünkü Nasr sözcüğü bazen, vermek anlamında da kulla­nılır. Araplar “Unsurûnâ nasarakumullah” (Bana veriniz, Allah da size versin) derler.[10]

el-Halîmî der ki: “Nasîr, dostunu teslim etmeyeceğine ve onu yardım­sız bırakmayacağına güvenilendir.”[11]