Medine'nin Civar Kabilelerindeki Mescidler:

 

Çeşitli kabileler İslâmiyet'i kabul ettikçe bulundukları yerlerde kendi adlarıyla anılan mescidler yapılmıştır. Hz. Peygamber'in yeni mescidler inşâ edilmesiyle ilgili emrinden kısa bir müddet sonra mescid inşâ etmeyen kabîle kalmamıştı. Ancak Asr-ı saâdette mescidler sadece Medine ve çevresi gibi dar bir alana sıkışmış değildi. Buhârî'nin bir rivâyetinden, Medine'ye oldukça uzak kabîlelerde de câmilerin yapıldığı anlaşılmaktadır. Mescid-i Nebevî'den sonra içerisinde ilk Cuma namazı kılınan mescid, Benî Abdülkays yurdundaki Cüvâsâ mescididir (Buhârî, Cum'a 11).

Hz. Peygamber, gönderdiği askerî birliklere, gittikleri yerlerde mescidi bulunan bölgelerin halkına dokunmamalarını emrederdi. Nitekim Yelemlem'de oturan Cezîmeoğulları, üzerlerine gelen Hâlid bin Velîd'e müslüman olduklarını isbat etmek için mescidlerini göstermişlerdi. İslâmiyet'i kabul eden kabîlelerin bir kısmı eski mâbedlerinin yerine câmi yapmıştı. Tâif'teki Sakîf kabîlesi, câmilerini daha önce Lât'ın bulunduğu yere inşâ etmişti; bir rivâyete göre ise bunu bizzat Hz. Peygamber istemiştir (İbn Mâce, Mesâcid 3). Bazı eski mâbedlerin taşları da putlarla birlikte mescidlerin yapımında, özellikle kapı eşiğine, üzerine basılacak şekilde kullanılmıştır.