Kur’ân-ı Kerim’de Nefs Kavramı

 

"Nefs" ve türevleri Kur'ân-ı Kerim'de toplam 298 yerde geçer. "Hevâ" kelimesi ve türevleri ise toplam 38 yerde kullanılır. Rûh kelimesinin kök ve türevleri 57 yerde zikredilir. Kur'an'da nefs kelimesi, büyük çoğunlukla insan rûhunu ifâde eder. Buna karşılık "rûh" kelimesinin Kur'an'da 21 yerde geçmesi ve bunların çok azının insandaki rûhu ifâde etmesi dikkat çekicidir.

Kur'ân-ı Kerim'in bize isim olarak sunduğu kalıp, çoğulu "enfüs" olan "nefs"tir. "Nüfûs" şeklindeki çoğulu ise yalnızca -biri tek başına, diğeri de muzâaf/tamlama olmak üzere- iki yerde kullanılmıştır (81/Tekvîr, 7; 17/İsrâ, 25).

Kur'an'da "nefs" kelimesinin incelenmesi, onun, ancak kendisiyle bağıntısı olan varlığa bağlı olarak düşünülmesiyle mümkündür. Nefs, hemen hemen her zaman beşerî varlıklar hakkında kullanılır. Nâdir olarak Allah veya puta tapıcılıktaki tanrılar ve çok istisnâî olarak da cinler için kullanılır.