Yemek Âdâbı

 

a- Yemek kaplarının ve kaşık çatalın altın ve gümüş gibi lüks madenlerden olmaması: Peygamberimiz (s.a.s.) altın ve gümüş kaptan yiyip içmeyi yasaklamıştır. (bkz. Tirmizî, Eşribe 27, 28; Ebû Dâvud, Eşribe 17)

b- Yemekten önce ve sonra ellerini ve ağzını yıkamak: “Yemeğin bereketi, yemekten önce ve sonraki yıkamalardadır!” buyurdu.’ (Ebû Dâvud, Et’ıme 12, -3761-; Tirmizî, Et’ıme 39 –1847-; K. Sitte, 11/118)

c- Arkaya dayanmadan, sağ dizini dikip sol bacağının üzerine oturmak: Rasulullah (s.a.s.) buyurur ki: “Ben dayanarak yemek yemem. Çünkü ben kulum, kul gibi oturur ve yerim.” (Buhâri, II/4; nakl. Kimyâ-yı Saâdet, s. 194)

d- Yemeği ibâdet için kuvvetlenmeye niyet ederek yemek,

e- Acıkmadan yemeğe oturmamak,

f- Getirilen yemeğe kanaat edip, çeşit için tekellüf ve zahmet ettirmemek,

g- Besmele ile başlamak,

h- Sağ elle yemek: Hadisler, yemeği sağ elle yemenin gerekli olduğunu açıkça ifade etmektedir. Bunun hükmü ihtilâflıdır. Şâfiîlerden bir kısmı mendup deseler de İmam Şâfiî, er-Risâle ve el-Ümm’de vacip olduğuna hükmetmiştir. İbn Hacer, hadisteki sol elle yiyen sahâbeye yaptığı bedduâyı ve vaîdi göstererek sağla yemenin vâcip olduğu görüşünü ileri sürer ve bunu kuvvetlendirecek başka rivâyetler kaydeder. Ahkâmu’l Kur’an sahibi İbnu’l Arabî de: “şeytana nisbet edilen bütün fiiller haramdır” kaidesinden hareketle sol elle yemenin haram olduğuna hükmeder. Kurtubî ise sağla yemenin mendub olduğu anlayışındadır.

i-   Tuzla başlamak,

j-   Hiçbir yemeği beğenmezlik etmemek; hoşuna giderse yemek, gitmezse yememek,

k-  Yemek sıcaksa kaba üflememek, soğumasını beklemek,                                

l-   Hurma, zeytin gibi sayılan şeyleri, yedi-dokuz gibi tek olacak şekilde yemek,

m- Önünden yemek, kabın kendi tarafındaki kıyısından başlayarak yemek,

n-  Yemek yerken susup durmamak,

o-  Başkalarının hoşuna gitmeyen, özellikle iştah kaçırıcı şeyler yapmamak, 

p-  Su vb. içerken oturarak, besmeleyle ve üç yudumda içmek,

r-   İyice doymadan sofradan kalkmak,

s- Yemekten sonra, en az “Elhamdü lillâh” demek; eğer biliyorsa: Elhamdü lillâhillezî et’amenâ ve sekaanâ ve cealenâ mine’l müslimîn” demek,

ş-  Ellerini ve ağzını yıkamak, eğer yağlı yemek yediyse sabunlamak,

t- Misvak veya diş fırçası ile dişlerini temizlemek (en azından lavaboda, temiz parmaklarıyla dişlerini oğuşturmak): "Misvak kullanın, çünkü misvak ağzı temizler." (Buhârî, Savm 27; Nesâî, Tahâret 4; İbn Mâce, Tahâret 7). Misvak bulamayan dişlerini parmağı ile ovalar. Taberâni'nin el-Evsat'ında Hz. Âişe'den rivayet ettiği bir hadis-i şerifte: "Parmağını ağzına sokarak misvak yerine kullanır." denilmiştir (A. Davudoğlu, S. Müslim Terc. ve Şerhi, 349, 861) Müslim şârihi Nevevî de şöyle der: "Misvaktan başka şeyler ile dişi temizlemek de misvaklanmanın yerini tutabilir." (Nevevî, S. Müslim bi şerhi'n-Nevevî, c. 3, s. 142, 143)