Dünya ticaretinin
serbestleştirilmesi ve gümrük tarifelerinin karşılıklı olarak kaldırılması
amacı ile ABD'nİn de insiyatifİ sonucu, Ekim 1947Me Cenevre'de 23 ülkenin
katıldığı konferansta ortak bir anlaşmaya varılarak "Gümrük Tarifeleri ve
Ticaret Genel Anlaşması" (GeneralAgre-ement on Tariffs and Trade)
imzalanmıştır. Geçici bir düzenlemeyi öngören bu anlaşma, 1948'de yürürlüğe
girmiştir. Dünya ticaretinin serbestleştirilmesi île BM bünyesinde bir
teşkilatın kurulması öngörülmekle beraber, gerçekleşmeyince GATTın fonksiyonu
ve etkileri daha da artmıştır.
GATTın merkezi
Cenevre' dedir. Örgütün yılda yaklaşık sekiz defa toplanan bir temsilciler
konseyi ile her yıl toplanan bir Genel Kurul, 1964'te kurulan pazarlama
konusunda araştırma ve önerilerde bulunan Uluslararası Ticaret Merkezi ve bir
sekreterlikten oluşan alt birimleri vardır. GATTın amaçları şunlardır:
a)
Ödemeler bilançosunun açık vermesi durumu dışında* ithalat yasakları yürürlükten
kaldırılacaktır. Gümrük resimleri, arttırılmak yerine tedricen azaltılacaktır;
b) Bir ülkenin diğer ülkelerle olan ticaretinde aynı
toatiçİnfavkhgümrük tarifesi uygulanma-
sı esasları kaldırılmış ve eşitlik prensibi
getirilmiştir
; c) Gümrük
tarifelerinin tos-bitinde "spesifik" tarife yerine "ad
valo-rem" tarifesi esası getirilmiştir.
GATT'a üye olan
ülkeler arasmda ticari ayrıcalıkların sonucu olarak yerli üreticilerin zarar
görmesi halinde ilgili ülkelerin yeni ticari düzenlemelere gidebilmeleri imkânı
sağlanmıştır. 1964 yılında gelişmiş ülkelerle azgelişmiş, ülkeler arasında
yapılan ticarette azgelişmiş ülkeler aleyhinde meydana gelen gelişmeler
sonucu, konunun görüşülüp değerlendirilmesi amacı ile "Üçüncü Dünya"
ülkeleri,BM Ticaret ve Kalkınma Konferansının (UNCTAD)toplanmasmaöncülük etmişlerdir. .
Türkiye'nin 1953'te
üye olduğu GATT'a bugün yaklaşık 85 ülke üye bulunmaktadır. .
YusufTUNA
Bk. Ekonomik
Entegrasyonlar; Uiıısîarara^ sı Ekonomik ilişkiler.