KAVRAM

Duyularla gözlenen veya gözlenmeyen birşey hakkında zihnimizde oluşan soyut ve genel fikre kavram denir.

Kavram tamamen zihinsel bir işlemdir. Bu kelime her ne kadar fikir ve düşünce ile aynı veya ortak gibi algılansa da, aralarında belirgin bir fark vardır. Kavramın soyut ve genel olması, nesnelerin bazı özelliklerini dikkate alıp bazılarını alma-masıyla elde edilmesi ve bu şekilde alınan özellikleri, aynı özellikleri taşıyan nesnelere yaymasından ötürüdür.

Kavram, gerek kaynağı ve özü, gerekse meydana gelmesini anlamak ve anlatmak bakımından Antik çağdan bu yana pekçok filozofu ilgilendirmiş, bunun yanısıra filozoflar ve felsefe okulları arasında farklı görüşler yaratmıştır. Bu konudaki ilk ciddi düşünceleri Platon ve Aristoteles'de görmek mümkündür. Platon'a göre kavramlar idealar dünyasında gerçekliği ile mevcuttur. Aristoteles ise kavramların nesnelerden yola çıkılarak meydana getirildiğini kabul eder.

Ortaçağda tümeller (külliler) tartışması, yani kavramlar konusundaki tartışma, bu konunun yeniden ele alınmasına imkan verdi. Bu tartışma ortamı yeni bir felsefi teori ortaya çıkardı ki, buna nominalizm (adcılık) denildi. Kavramcılığı (Con-ceptualizm) savunanlar tek tek nesnelerde kavramın var olduğunu savundular.

XVIII. yüzyılda deneyciler nominalizmi benimsediler. Ancak Kant'a priori ve a posteriori kavramlar arasında bir ayrım yaptı. XIX. ve XX. yüzyılda ise akılcılığın tek değer yargısı olarak kabul edilmesi sonucu, özellikle Husserl ile birlikte kavram, sezgi ve hayal gücüne dayanan bir öz, bir bilgi olarak kabul edildi.

Yüksel KANAR Bk. Kavramcılık; Nominalizm.