KISIRDÖNGÜ  

                      \

Sorunların ele alınış, kuruluş veya tanım­lanış, aşamalarında yapılan bir yanlışlık dolayısıyla sonuçta, yine, kalkılan nokta­ya dönülmesi durumuyla ortaya çıkan çö­zümsüzlük, işin içinden cıkılamazhk duru+ muna kısır döngü adı verilir. Günlük ya? samda çeşitli çözüm yollarına başvurul­muşken hep aynı noktaya ve çö2ümsü?£â-ğe dönmek anlamında kullanılan bu de­yim, mantık ve hukuk kavramı olarak bi­raz daha farklı bir anlam taşır ve îçerik.ba-kımından farklılık gösterir (Eskiden 'fasit daire' denirdi).

Mantık'ta, kısır döngü, ispatlanması ge­reken bir varsayımı veya iddiayı, doğrudan doğruya kanıt olarak ileri süren ku­surlu ve yanlış bir akıl yürütme biçimidir. Bir başka deyişle, bir şeyi, bilinmesi ken­disine bağlı olan bir başka şeyle tanımla­mağa kalkışmak diye tanımlanabilir. Bu süreç içinde, iki önermeden herbîri, an­cak diğerinin açıklanabilmesi durumunda açıklığa kavuşabilecek demektir. Bir öner­menin tanımında kullanılan ikinci bir önermenin tanımı için, eğer yine ilk öner­menin tanımının yapılması gerekiyorsa, burada kısır döngü ortaya çıkmış olmakta­dır. Mantıkçılar, bu kavramı tanımlar­ken, genellikle, mantıkla ilgili şu tanımla­mayı örnek verirler:

"Yargı'yi iki kavram arasında bir bağ kurmaktır'   diye   tanımladıktan   sonra, eğer kavramı yargının bir bölümüdür diye tanımlarsak, kısır döngü olur." Burada yargı-(hüküm) kavramla; kavram da yar­gıyla' tanımlanmak istenmektedir ki, iki­sinden birinin bilinen bir tanımı bulunma­dığından ve her ikisi de tanımlanmak için birbirine muhtaç oldukları halde hiçbiri­nin açık tanımı yapılmadığından açık ve seçik  anlaşılabilir  bir  çözüme' gitmek mümkün değildir. Kavram'dan yargıya, yargıdan kavrama gidilip durulacak ve böylece içinden çıkılmaz, sonuçsuz bir döngü oluşmuş olacaktır. Basitleştirirsek, bilinmeyen bir Ahmet'­ten ööz açıldığında "Ahmet kim?" diye so­ran birine "Mehmed'in oğlu" yanıtı verilir­se, karşıdaki bu kez "Mehmet kim?" soru­sunu sorduğunda, "Ahmet'in babası" diye tanıtım yapılırsa, bu bîr kısır döngü olur. Gerçek bir tanıtım veya tanımlama için ya Ahmet'in, ya da Mehmet'in bir başka yolla tanıtılması veya tanımlanması gerek­lidir.

Hukuk'ta, yanlış kurulmuşj olması dola­yısıyla içinden çıkılamayan sorunlar için

kullanılan kısır-döngü deyimi, yanlış ve bozuk bir noktadan kalkılarak sorunların yanlış kurulmasından ötürü yine baştaki noktaya dönülme durumunu anlatır. Ya­pılan açıklamalar, sorunun aydınlatılması­na yetmemiştir. Çünkü, bilinmezler, baş­ka bilinmezlerle aydınlatılmağa çalışılmıştır.

Bk. Mantık.