Önerme, bildirme
tarzında bir cümle ile dile getirilen, doğru veya yanlış bir iddia, ya da
hükümdür. Başka bir ifade ile, zihnin bir faaliyeti olan hükmün sözle
ifadesidir. Mantığın kurucusu olan Aristoteles (M.Ö. 384-322) önermeyi:
"Bir şey hakkında, bir şeyi tasdik veya inkar eden sözdür" diye tarif
etmiştir. Buna göre bir mantık önermesi ya doğrudur, ya da yanlıştır. Mesela:
"İnsan Ölümlüdür" doğru ifadesi bîr önerme olduğu gibi, "însan
ölümsüzdür" gibi yanlış bir söz de bir önermedir. Bu sebeple doğru veya
yanlış bir iddia, bir bildiri dile getirmeyen dua, emir, soru, temenni ifade
eden söz ve cümleler ve bunların ilişkileri önerme olmaz. Mesella:
"Allah'ım beni bağışla", "Nereye gidiyorsun?" ve
"Bugün bize gel" gibi ifadeler anlamlıdır, fakat doğruluk veya
yanlışlık değeri taşımadıkları için
önerme olmazlar. Oysa
"Hava yağmurludur", "Su sıfır dereceye kadar soğursa donar"
gibi ifadeler, doğru ya da yanlış olabildikleri için, birer önermedirler.
Herbir Önermede
"Yüklenen", "Yüklenilen" ve bu iki terim arasındaki
ilişkiyi sağlayan "Bağ" (Kopula-Rabıta) olmak üzere üç unsur bulunur.
Bunlardan kendisine sıfat yüklenen terime "süje" (özne-mah-kumun
aleyh), süjeye verilen niteliğe "sıfat" (mahkumun bih), bu iki terim
arasındaki ilişkiyi kuran unsura da "bağ" (Rabita-Kopula) denir.
Mesela; "Hava açıktır" ve "Hava bulutlu değildir"
önermelerinde, "Hava" suje, "Açıktır" ve
"Bulutlu" sıfat, "tır" ve "değildir" ise bağdır.
Ancak, bütün önermeler, "dir" ve "değildir" şeklinde sonuçlanmazlar.
Mesela; "Yağmur yağarsa yerler ıslanır" önermesinde "Yağmur yağar"
süje, "yerler ıslanır" sıfat, "sa" da bağdır. Önermeler,
durumlarına göre, Yüklcm-lijtlı, Basit ve Bileşik olabilirler.
Necip TAYLAN Bk. Mantık,
Öncül