YANILSAMA

Bir algı ile algılanan şeyi kaydeden bir cetvel ya da hız ölçüsü gibi güvenilir bir aletin göstergesi arasındaki farka yanılsama denilebilir.

Bir yanılsama hakkında Önceden bilgi sahibi olsak bile algı kusurumuzun değişmemesi onun somut bir gerçek olduğunun göstergesidir. Ayrıca yan il sam ah algının tek gözle değerlendirilmesi halinde ortadan kalkması, algılanan figürlerin normal büyüklüklerinde görülmesi bir başka deyişle yalnızca her iki gözün kullanılarak bakıldığı durumlarda ortaya çıkması, yanılsamaya yol açan nedenin gözün retina tabakasında değil, beyinde olduğuna işaret eder.

Duyu organlarımızda bulunan reseptörler (alıcılar) öylesine yapılaşmışlardır ki, çevreden gelen enerjiyi (uyaranları) çözümleyebilirler, bazı enerji türlerini seçerek onu bir sinir impulsu haline getirebilirler. Sonuçta bu impuls beynin uygun bir alanına giderek görsel, işitsel ve diğer duyularla ilgili imajlar oluşur. Bu imajlar kişinin önceki yaşantılarına ve yorumlamalarına bağlı olarak bir anlam kazanırlar. Kısaca özetlenen bu süreç, algılamadır. Eğer bu algılama çeşitli nedenlerle dış dünyadaki şeyleri olduklarından farklı ve yanlış olarak kavrıyorsa bir yanılsama söz konusudur. Yanılsama en genel anlamda başta tanımlandığı gibidir. Bu tür normal yanılsamalar, ne bireyin sinir sistemindeki bir bozuklukla, ne de bireyin önceki yaşantılarının neden olduğu çarpıtmayla ilgili olup her normal bireyde görülür. Normal yanılsamalarla ilgili bir çok teori olmasına rağmen neden meydana geldikleri tam olarak bilinmemektedir.

Patolojik yanılsamalar ise normal yanılsamalardan farklıdırlar. Zehirlenme ve enfeksiyon gibi algılama yollarındaki geçişin uygunluğunu veya beynin kendisine gelen impulslan değerlendirme, bütünleştirme ve çözümleyici işlevlerini bozan hastalıklarda, yine algı mekanizmaları üzerinde olumsuz etki yapan sinir sisteminin kendi hastalıklarında yanılsamalar oluşabilir. Bunlar organik kökenli patolojik yanılsamalardır. Eğer algılama süreci, en son aşamasındaki bireyin önceki yaşantıları ve yorumlamaları tarafından çarpıtılırsa ortaya psikolojik yanılsamalar çıkar. Bu tür yanılsamalarda bireyin önceki yaşantılarına ait düşünce ve istekleri (ki bunlar büyük ölçüde bilinçdışı nitelikte olup farkedilemezler) ve algılama sırasındaki duygu durumu önemli rol oynar. Bireyin kendisini zorlayan beklenti ve korkulan yanılsamah yorumlara bir zemin hazırlarlar. Örneğin çökkün, suçluluk duygulan ve cezalandınlma istekleri içindeki bir kişinin çevresindeki rüzgârın çıkardığı sesleri kendisine kötülük yapmak isteyenlerin sesleri olarak yorumlaması bir yanılsamadır.

Yanılsama bir başka algılama bozukluğu olan halüsinasyon'dan, algılanan bir nesnenin veya durumun gerçekten varolması, fakat yanlış kavran ması y la ayrılır. Halüsinas-yon'da ise ortada algılanan bir nesne veya durum yoktun duyu organları gerçekte yanlış uyarılmıştır.

EroIGÖKA