Kaynak: Şamil İslam Ansiklopedisi, Cilt 7 – Akit Gazetesi
Arapça yetişkin, buluğa ermiş insan anlamına gelen "racül" kelimesinin çoğulu ile gözden saklı olan, görülüp bilinmeyen şeyler hakkında kullanılan "gayb" kelimesinin terkip biçimi olan ricâlül-gayb tabiri bir tasavvuf ıstılahı olarak üçler, yediler, kırklar,., diye bilinenleri ifade eden bir terimdir.
Bir başka ifadeyle, sûfilerin, başlarında Kutb'un bulunduğu ve evrendeki bazı şeylerin sevk ve idaresinden sorumlu olduğuna inandıkları evliya hakkında kullanılan bir tabirdir.
Sufilere göre bunlar Nücebâ, Büdelâ, Evtâd, imameyn ve Kutb-u Azam olan Gavs'dan oluşurlar.
Nücebâ adı verilen veliler kırk tanedir. Bunlar Haktan gayrısına bakmazlar. Bu Allah dostları ahlak-ı kerîme sahibi irfanlı kimselerdir.
Büdelâ denilen veliler ise yedi kişidir.' Bunlardan biri kendilerinin imamıdır. Bulunduğu yerde cisim ve suretini bırakarak sefere çıkmak, aynı zamanda muhtelif yerler gözükmek, Büdelânın özelliklerindendir.
Evtâd denilen Allah dostları ise dört tanedir. Yerleri; doğu, batı, güney ve kuzey olmak üzere evrenin dört ayn köşesidir. Bunların içinden birisi de kendilerinin ima-mıdır. Çivi veya kazık anlamına gelen kelimenin çoğulu olan Evtâd'a bu adın verilişi evreni ayakta tutan dört direk mesabesinde kabul edilmelerindendir.
İmameyn, birisi kutbun sağında ve birisi de solunda bulunan iki şahıstır. Sağda bulunan imam, melekût alemine yani ruhanî aleme bakar ve O'nun vücûdu Kutbiyyet merkezinden ruhaniyyet alemine yönelen bir aynadır. Soldaki imam ise, mülk (madde) alemine bakar. O'nun vücudu da cisimler dünyasına aynadır.
Gavs ise O, kutb-u azamdır.
Ricâlülgayb yerine "gayb erenleri" de dendiği vakidir. Ancak gayb erenleri on kişidir; huşu' ve Huzû-i Rabbânî sıfatıyla mevsuf ve Rabbânî tecellîlerin tesiri altında olduklarından dolayı ne halk onları tanır ve nede onlar halkı tanırlar. Bunlar da her asırda mevcutturlar.
Bütün bu kabullerin Kur'ân ve sünnette açık bir delili ve dayanağı bulunmamaktadır.
Bu nedenle bu bilgilere ihtiyatla yaklaşan İslam alimleri de vardır. Kâinat tümüyle Allah'ın kudret ve iradesi ile yönetilir ve Allah'ın hiç kimseye, bu kullara da asla ihtiyacı yoktur.
Gavs ile ilgili toplumda yaygın olan "Duası kesinlikle reddedilmez" gibi bazı düşünceler şirktir ve tevhid inancı ile çelişmektedir. Bu gibi batıl düşüncelerin islâm dışı olduğunu Kur'ân ve Sünnete bağlı ve vakıf olan herkesin bildiği bir husustur.