j. Mürşid – İsa - Mesih İlişkisi

YILMAZ- Sn. Bayındır tasavvuftaki mürşidi, neredeyse Hıristiyanlıktaki İsa-Mesih gibi gör­mektedir. Mülâkatında her ne kadar teşbih lafız­ları kullanmasa da düşüncelerini şu cümlelerle belirtmektedir: “Allah’ın dûnunda, yani onun ya­kınında başka tanrılar edinme inancı bu şekilde oluşur. Halbuki yukarıdaki ayetler Allah’ın bize uzak olmadığını, Allah’ın yeryüzü kralları gibi değil, bize bizden daha yakın olduğunu; dolayı­sıyla aracıya gerek olmadığını bildirmektedir.” Bu cümleler, Sn. Bayındır’ın neyi kastettiğini; tasav­vuftaki mürit-mürşid ve Allah ilişkisini nereye oturttuğunu gayet iyi ortaya koymaktadır.

Oysa İslam’da Hıristiyanlıktaki gibi bir ruhban­lık anlayışı yoktur. Kul Rabbına şahsen aracısız teveccüh edebilir. Mürşid ve şeyhlerin, kulu Rabbinin yoluna yönlendirmeleri, ruhbanlığı andı­ran bir faaliyet değildir. Yürünecek yolda birlikte yürümek ve mürşidin müride rehberlik etmesi demektir. Ruhbanlıkta râhib olmadan Hakk’a te­veccüh mümkün değildir.

BAYINDIR - İslam’da Hıristiyanlıktaki gibi bir ruhbanlık elbette yoktur ama tasavvufta vardır. Mürşid ve şeyhler, kulu Rabbi’nin yoluna yönlen­dirmeye değil, Allah yolunda teslim almaya çalı­şırlar. Ruhbanlıkta râhib olmadan Hakk’a tevec­cüh mümkün değildir de tasavvufta şeyh olma­dan mümkün müdür? Râbıta ve insan-ı kâmil ile ilgili sözlerinizi nereye koyabilirsiniz? Sizin kitap­larınız şu tür cümlelerle dolu değil midir?

“..... Mürit şuna inanmalı: Mabud sultanla bite­cek işi ancak şeyhinin tavassutu ile olacaktır[1].”

Altınoluk’un Nisan 2001 sayısında yayınlanan şu ifadeleri nereye yerleştirebilirsiniz?

Ayet-i celîle de şöyle buyurulmuştur:

– “Ey kullarım! Sizin her birinize iki şey vâcib ettim. Önce şeriat, sonra tarikat” (Mâide 5/48)

Hak Teâlâ Hazretleri âhirette kullarına sora­cak, diyecek ki:

– Ey kulum! Benim böyle bir emrim var idi. Sen tarikatı aradın mı?

– Aradım amma bulamadım, derse ve o de­virde mürşid bulunmamış ise sorumluluk Allah Teâlâ’ya ait olur. Halbuki Allah Teâlâ sorumlu tutulabilir mi? Öyle ise her zaman, halkı aydın­latmak için bir kulunu âleme açıklamıştır. Yoksa kulun gücü dışında bir sorumluluğu olmuş olacaktır. Eğer o kimse derse ki:

– Mürşidi buldum amma kalbim sevmedi, tes­lim olamadım.

Allah Teâlâ Hazretleri buyurur ki:

O kuluma başka kullarım tâbi olmamış mı idi? Büyük bir topluluğun tanıklığıyla onun mürşid olduğu belli olmamış mıydı? Mâdem onun hak­kında böyle bir topluluğun tanıklığı var idi, senin de şeriata göre bunu kabul etmen gerekli ol­muştu, diyecek ve o kul azaptan kurtulamaya­caktır[2].

Öncelikle yukarıdaki ayetin tarikatla uzaktan yakından ilgisi yoktur. Ayetleri cımbızla alıp ilgisiz manalara çekmek, şeyhi kutsallaştırma dışında ne anlama gelebilir? O ayette Allah Teâlâ, Ya­hudi, Hıristiyan ve Müslümanlardan her biri için bir şeriat ve bir yol belirlediğini ifade etmektedir.

Ne bu ayet, ne bir başka ayet, elbette mürşi­din aracılığından bahsetmez. Ama önce ayete yanlış anlam verip arkasından koskoca dünyada bir tek mürşidin bulunacağından ve insanların ona teslim olması gerektiğinden, o mürşidi bulup tabi olmayanın azaptan kurtulamayacağından bahsetmek bir ruhbanlık inancı oluşturmak değil midir?

YILMAZ - Tasavvuftaki murâkabe kavramına baksanız, murâkabede sâlikin “Allah’ın, kendisine şahdamarından daha yakın oluşunu” (Kaf 50/16) ve “Nerede bulunursa bulunsun Allah’ın kendi­siyle beraber olduğunu” (el-Hadid 57/4) düşün­mek demek olduğunu görecek ve mürşidsiz, onun öğretileriyle teveccühün gerçekleştiğini mü­şahede edecektiniz.

BAYINDIR – Tasavvuftaki murâkabe kavra­mına yukarıda değinmiş, oradaki korkunç du­rumu, sizin yazılarınızla ortaya koymuştuk. Ön­celikle şunu belirtmek gerekir ki, mürşidi, Hıristi­yanlıktaki İsa-Mesih gibi hatta ondan da aşırı durumda gören, tasavvufçulardır. Tasavvufta mürşidin, insan-ı kâmil sayıldığını yukarıda, Sa­yın YILMAZ’ın râbıta ile ilgili yazısından öğren­miştik.

Sayın YILMAZ’a göre “İnsan-ı kâmil Allah’ın bütün isimlerini bilen tek varlıktır. İnsan-ı kâmil, maddî ve manevi bütün kemâl mertebelerini kap­samaktadır.”

“İnsan-ı kâmil Hz. Muhammed’dir. Ancak onun tarihi şahsiyeti değil, henüz Adem balçık halin­deyken Peygamber olan Muhammed’dir. Yani Hakikat-i Muhammediyedir. İnsan-ı Kâmil, varlı­ğın ve hilkatin gayesidir. Zira ilâhî irade ancak onun vasıtasıyla tahakkuk edebilir. Eğer insan-ı kâmil olmasa Allah bilinemezdi.....”

“İnsan-ı kâmil, cihânı gösteren ayna, ölüyü di­rilten İsâ, kuşların dilini bilen Süleyman gibi tasar­ruf sahibi, ab-ı hayat içen Hızır gibidir. İnsan-ı kâmil alemde daima vardır, birden fazla olmaz. Çünkü tüm mevcudatın bütünlüğü tek şahıstadır. İnsan-ı kâmil için mülkte, melekûtta ve ceberûtta hiçbir şey örtülü ve gizli değildir. O eşyayı ve eş­yanın hikmetini olduğu gibi bilir....”

“... Ancak bu hakikat, her devirde zamana göre değişen isim ve suretlerde peygamber ve veli olarak zâhir olur. Nitekim Aziz Mahmud Hudâyî’nin şu beyti bu düşüncenin ifadesidir:

Ayinedir bu âlem her şey Hakk ile kâim

Mir’ât-ı Muhammed’den Allah görünür dâim”

“İnsân-ı kâmil, varlığın hakikatlarına tekabül eder. Meselâ onun kalbi Arş’a, benliği Kürsü’ye, makamı Sidre-i müntehâya, aklı Kalem-i a’lây’a, nefsi Levh-i mahfûz’a, tabiatı anâsır-ı erbaaya taalluk eder...[3]“

Şimdi yukarıdaki sözleri teker teker gözden geçirelim: