YİRMİBEŞİNCİ

HZ. YAHYA (A.S.)

Babası Hz. Zekeriyâ (a.s.) gibi İsrailogulları'na gönderilen son peygamberlerden olan Hz. Yahya (a.s.)'m ismi, önce geçtiği gibi doğrudan Allah Teâlâ tarafından verilmiştir. Ona bu İsmin verilmesinin sebebi hakkında çeşitli görüşler aktarılmıştır. Çok yaşlı bir baba ile hem kısır ve hem de yaşlı bir anneden doğması, kalbinin îman ve nübüvvetle İhya edilmesi, hiç bir kötülüğe düşmeyecek derecede itâatkarlıkla ihya edilmesi vb. özellikleri bu sebeplerin başında gelmektedir. Yine şehit düşecek oluşu, şehitlerin Allah katında rızıklandırılan diriler olmaları da bu sebepler arasında zikredilir.[1] înciller ise onu John the Babtist/Vaftizci Yahya olarak isimlendirirler.[2]

İncillerde de hakkında bilgi bulunan Hz. Yahya fa.s.), teyzezadesi Hz. İsa (a.s.)'dan altı ay büyüktür. Kur'ân-i Kerim'de bildirildiği gibi, babası ve annesi çok yaşlı ve üstelik annesi kısır bir kadın olduğu halde, Allah Teâlâ'nm emriyle o da Hz. İsa (a.s.) gibi mucizevî bir şekilde doğmuştur. Onun bu şekilde dünyaya gelişinin Kur'ân-ı Kerim'de anlatılması, hır is tiy anların Hz. İsa (a.s.)'ı Allah'ın oğlu kabul ederek işledikleri büyük hatâyı anlamalarını sağlamak hususunda açık bir uyandır.[3] Çünkü bu iki peygamberin dünyaya gelişleri, tabîî doğum kanunlarının dışındadır ve bu yönden aralarında önemli bir fark yoktur.

Kur'ân-ı Kerim'de doğumundan önce peygamber olacağı müjdelenen Hz. Yahya (a.s.)'a daha çocuk iken, iffet, hikmet, kalp yumuşaklığı, safiyet ve efendilik verildiği, dolayısıyla onun Allah'tan korkan, anasına ve babasına itaatkâr bir oğul olduğu belirtilmiştir. Yine Hz. İsa (a.s.)'ın peygamberliğini tasdik edeceği bildirilmiş, kendisine, Tevrat'a sahip çıkması ve onun hükümlerine uyması ve halkı ona çağırması emredilmiştir:

"Zekeriyâ mâbedde namaz kılarken melekler ona seslendiler: Allah sana kendi emriyle uücud bulan isa'yı tasdik eden, seyyid (=efendi), hasûr (=iffetli) ve sâlihlerden bir peygamber olan Yahya'yı müjdeler.[4]

"Ey Yahya! Kitab/Tevrat'a kuvvetle sarıl, deyip daha çocukken ona hikmet, katımızdan kalp yumuşaklığı ve safiyet verdik. O, Allah'tan sakınan, anasına ve babasına karşı iyi davranan bir kimse idi, baş kaldıran bir zorba değildi. Doğduğu günde, öleceği günde ve dirileceği günde ona selâm olsun.[5]

Kur'ân-ı Kerim'de, Hz. Yahya (a.s.) ile ilgili başka bilgi verilmez. Diğer kaynaklar da, Hz. Yahya (a.s.)'ı, seyyid, fakih, âlim, Rabbine çok itaatkâr, güzel yaratılışlı, hiç öfkelenmeyen, hased duymayan ve şehvetten uzak bir kul olarak tanıtırlar.[6] Bu konuda bâzı hadisler de nakledilmiştir:

Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Âdem evlâdından hiç bir kimse yoktur ki, bir hatâ yapmış veya bir hatâ işlemeye niyetlenmiş olmasın. Ancak Yahya bunun dışındadır.[7]

İncillerde ise, onun ruhta kuvvetlenerek büyüdüğü, halka görüneceği güne kadar çöllerde kaldığı, gençlik yıllarını Ölüde-niz'in batısındaki bir yerde geçirdiği, M,S. 26 yılında Yahudiye çölünde tebliğe başladığı, halkı tevbe ederek vaftiz olmaya çağırdığı, günahlarını itiraf eden Yeruşalim, Yahudiye, Erden halkını ve bu arada Hz. İsa (a.s.)'i Erden ırmağında vaftiz ettiği anlatılmaktadır.[8] Ayrıca o, kendisinin Mesih veya İlya/İlyas olmadığını açıklayarak, "Gerçi ben sizi su ile vaftiz ediyorum; fakat benden kudretlisi geliyor ki, onun çarıklarının tasmasını çözmeğe lâyık değilim; O ise Ruhülkudüs'le ve ateşle vaftiz edecektir.[9] diyerek Hz. İsa (a.s.)'ı müjdelediği belirtilmektedir. [10]

Şehâdeti

Hz.Yahya (a.s.)'m peygamberliği çok kısa sürmüş O, Hz. İsa (a.s.)'m göğe kaldırılmasından yaklaşık 2,5 yıl önce, M.S. 27 yılının sonunda veya 28 yılının başlarında şehit edilmiştir. Onun öldürülmesinin sebebi hakkında farklı bilgiler nakledilmiştir. Matta İncilinde, kardeşinin karısıyla evlenmek isteyen Kral Hİro-des'e karşı çıkıp bunun haram olduğunu söylemesi yüzünden zindana atıldığı, Hirodes'in daha sonra da evlenmek istediği bu kadının kızma tutulduğu ve ona ne isterse yapacağına söz verdiği, anası tarafından kışkırtılan bu kızın da Hz. Yahya (a.s.)'m başını İstediği ve bu arzusunun yerine getirildiği anlatılmaktadır.[11] İslâmî kaynaklarda da buna yakın rivayetler mevcuttur. Bu rivayetlerde, açık giyimi yüzünden eleştirdiği kraliçenin kurduğu tuzak sonucu veya kardeşinin kızıyla evlenmek isteyen krala bunun haram olduğunu söyleyerek direnmesi yüzünden öldürüldüğü zikredilmektedir. Onun Kudüs'te değil Şam'da öldürüldüğü de söylenmiştir.[12]

[1] Salebi, 374.

[2] Matta, 3/11,14; Markos,l/6; Luka, 1/3.

[3] Mevdûdi, Tefhim, I, 255.

[4] ÂI-i Imrân sûresi, 3/39.

[5] Meryem sûresi,19/12-14. Daha çocukluğunda kendisine hikmet verilmesiyle ilgili

oiarak şöyle bir haber nakledilmiştir: Yaşıtı çocuklar kendisini oyun oynamaya çağırdıklarında, Hz. Yahya (a.s.), onlara şöyle demiştir: "Ben oyun için yaratılmadım. "

Bazı alimlere göre ise, bu ifâde ile ona küçük yaşta peygamberlik verildiği kastedilmiştir (Bkz. Sa'lebi, 377).

[6] Bkz. Salebi, 375; İbn Kesir, Kasasul-enbiyd, II, 640.

[7] Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 254; İbn Kesir, Kasasul-enbiyâ, II, 634

[8] Bkz. Luka, 1/80; 3/2-21; Matta, 3/1-2; 3/4-16; Markos,1/4-9; Yuhanna, 1/6-34.

[9] Luka, 3/16.

[10] Prof. Dr. İsmail Yiğit, Peygamberler Tarihi, Kayıhan Yayınları: 572-573.

[11] Matta, 14/3-12.

[12] Sa'iebî, 379-380.

Prof. Dr. İsmail Yiğit, Peygamberler Tarihi, Kayıhan Yayınları: 574.