- Peygamber zamanında üçü muhacirden, üçü de ensardan olmak üzere altı kişi fetva veriyordu. Muhacirlerden Ömer, Osman ve Ali, Ensar’dan Übeyy b. Ka’b, Muaz b. Cebel ve Zeyd b. Sabit.[1]
- Hz. Peygamber’in ashabından fetva sahibi olanlar, Ömer, Ali, İbn Mes’ud, Zeyd b. Sabit, Übeyy b. Ka’b ve Ebu Musa el-Eş’arî idi.[2]
- Zeyd b. Sabit hükümde, fetvada, kıraatta, feraiz ilminde, Hz. Ömer’in, Hz. Osman’ın ve Hz. Ali’nin zamanında, Medine’deki yerinde üstattı. Sonra kırkıncı yılda Muaviye iş başına geçti. Zeyd b. Sabit kırkbeşinci yılda vefat edinceye kadar, beş yıl daha aynı görevi sürdürdü.[3]
- Hz. Ömer ve Hz. Osman, İbn Abbas’ı çağırırlar, Bedir ehliyle birlikte istişare ederlerdi. İbn Abbas, Hz. Ömer ve Hz. Osman zamanında fetva veriyordu.[4]
- İbn Abbas, İbn Ömer, Ebu Said el-Hudrî, Ebu Hüreyre, Abdullah b. Amr İbnü’l-As, Cabir b. Abdillah, Râfi b. Hadic, Seleme b. Ekva, Ebu Vakid el-Leysî, Abdullah b. Büceyne ve Hz. Peygamber’in ashâbından birçokları Osman’ın ölümünden sonra, vefat edinceye kadar Medine’de fetva verir ve Hz. Peygamber’den hadis naklederlerdi: Bunların içinde en fazla fetva verenler İbn Abbas, İbn Ömer, Ebu Said el-Hudrî, Ebu Hüreyre ve Cabir b. Abdillah idi.[5]
- Hz. Âişe, Ebubekir, Ömer ve Osman’ın halifeliğinde fetva vermek hususunda müstakildi. Vefat edinceye kadar da böylece fetva verdi. Hz. Âişe merhametli bir kadındı ve beni çok severdi. Ben de hiç yanından ayrılmazdım.[6]
[1] İbn Sa’d, IV/167 (Sehl b. Ebi Hayseme’den).
[2] İbn Sa’d, IV/168 (Mesruk’dan).
[3] İbn Sa’d, IV/175 (Kabisa b. Züeyb b. Halhâle’den).
[4] İbn Sa’d, IV/188 (Atâ b. Yesar’dan).
[5] İbn Sa’d, I/181 (Ziyad b. Mina’dan).
[6] İbn Sa’d, IV/189 (Kasım b. Muhammed b. Ebiekir’den).
Muhammed Yusuf Kandehlevi, Hayatu’s-Sahabe, Akçağ Yayınları: 3/530-531.