YABAN ÖKÜZÜ, YABAN
EŞEĞİ, GEYİK VE DAĞ KEÇİSİ
Şafii'ye dedim ki:
- Yaban öküzü yahut
yaban eşeği öldüren ihramlı hakkında ne dersin? o:
- Bunların her birisinin
cezası bir inektir, dedi.
Şafii'ye sordum: Bu
görüşü nereden çıkardın? Dedi ki: "Ey iman edenler!
İhramlı iken (karada) av
hayvam öldürmeyin. Kim (ihramlı iken) onu kasten öldürürse (kendisine) bir ceza
vardır. (Bu ceza), Ka'be'ye ulaştırılınak üzere, öldürdüğünün dengi olup,
içinizden iki adil kimsenin takdir edeceği bir kurbanlık hayvan; veya
yoksulları yedirmek suretiyle kefaret; yahut onun dengi oruç tutmaktır. (Bu)
yaptığı işin kötü sonucunu tatması içindir. Allah, geçmiştekileri affetmiştir.
Fakat kim bir daha böyle yaparsa, Allah ondan intikam alır. Allah, mutlak güç
sahibidir, intikam sahibidir." (Maide, 95) buyurmaktadır.
Şafii dedi ki: Öldürdüğü
hayvanın benzeri (dengi) buyruğu da beden itibari ile görünüş yakınlığı açısından
benzerliğe delildir. O halde bu hususta caiz olan ancak öldürmüş olduğu av
hayvanının benzerine bakması halinde bu iş caiz olur. Eğer öldürdüğü hayvan,
koyundan daha ileri (büyük, değerli) ise bu sefer koça çıkar. Eğer koçu
aşıyorsa ineğe çıkar. İneği aşıyorsa deveye çıkar. Av hayvanlarından karşılığı
verilmesi gerekenlerden deveyi aşan bir şey de yoktur. Şayet iki yaşındaki
koyundan daha küçük ise yahut oğlak / kuzu ise bu sefer ondan daha küçüğüne
iner. İşte canlı hayvanlar hakkında görüş budur.
[1236] Bize Müslim, İbn
Cüreyc'den haber verdi. O Atadan şöyle dediğini rivayet etti: Yaban öküzünde
bir inek, yaban eşeğinde de bir inek ceza olarak kesilir. Dişi dağ keçisine
karşılık da bir inektir.
[1237] Bize Said,
İsrail'den haber verdi. O Ebu İshak el-Hemedani'den o Dahhak b. Müzahim'den o
İbn Abbas'tan şöyle dediğini rivayet etti: Yaban ineği karşılığında bir inek,
dağ keçisi karşılığında da bir inek kesilir.
Şafii dedi ki: Bizde bu
görüşteyiz.
Şafii dedi ki: Dişi dağ keçisi,
yaşlı inekten daha aşağıda, koçtan yukarıdadır.
Karşılığında boynuzları
görünmeye başlamış erkek ya da dişi (inek türü) kesilir. Bunlardan hangisi ile
dilerse fidyesini verir.
Şafii dedi ki: Küçük bir
yabani eşek yahut küçük bir geyik öldürse, onun fidyesi küçük bir inektir.
Erkek karşılığında erkek dişi karşılığında dişi fidye verir.
Dedi ki: Küçük dişi bir
dağ keçisi öldürürse, biz de onu ondan küçük bir ineğe fidye olarak indiririz.
Ta ki ona karşılık onu aşmayan bir şey fidye olsun. İşte canlı av hayvanları
karşılığında verilen fidyelerde durum böyledir.
Şafii dedi ki: Avladığı
hayvan eğer doğumu yakın bir inek olup karnındakini diri olarak düşürüp sonra
ölürse, ikisi karşılığında bir inek bir de yeni doğmuş bir buzağı fidye verir.
İşte hamile bütün hayvanlarda durum böyledir.
Şafii dedi ki: Eğer
yavru ölü çıkar, annesi de ölüp yiyecek olarak bunun fidyesini vermek isterse,
öldürülen hayvanın hamile olarak kıymeti, onun benzeri hamile bir hayvana göre
biçilir. Davardan onun mislinin değerinin de kıymeti yiyecek olarak tespit
edilir.
Sonraki için tıkla: