|
TAHARET / TUVALET ADABI |
F- TUVALET YAPILAMAYACAK
YERLER
[Tuvalet yapacak kimse];
durgun suya, deliğe, rüzgarın esiş yönüne, insanların konuşmak üzere
bulundukları mekanlara, yola ve meyveli ağacın albna tuvaletini yapmaz.
a. Durgun su
Kişi durgun suya büyük
veya küçük tuvaletini yapmaz.
[*] - Çünkü Müslim'in
rivayet ettiği hadisde durgun suya küçük tuvalet yapılması yasaklanmıştır.
Büyük tuvalet de
böyledir, hatta büyük tuvaletin yasaklanması daha önceliklidir.
Bu konudaki yasak
mekruhluk ifade eder. Çünkü suyun miktarı az olsa bile su ekleyerek onu
çoğaltma [iki kulle miktarına ulaştırma ve necasetini sona erdirme] mümkündür.
Bunu geceleyin yapmak
daha mekruhtur; çünkü geceleyin cinler sulara sığınır.
Akarsuya gelince;
el-Mecmu'da bildirildiğine göre bir grup alimin miktarı çok olan değil az olan
akarsuya tuvalet yapmayı mekruh görmüştür. Ancak su çok miktarda da olsa
geceleyin buna tuvalet yapmak -belirttiğimiz gerekçeden dolayı- mekruhtur.
Nevevi daha sonra şöyle demiştir: "Az miktardaki suya tuvalet yapmanın
mutlak olarak haram olması gerekir. Çünkü kişi tuvalet yapmakla o suyu hem
kendisi hem de başkaları açısından telef etmiş olmaktadır".
Nevevi'nin bu görüşü
yukarıda geçen gerekçe ile ve Şafii'nin ve diğer alimlerin açık ifadelerine
aykırı olması sebebiyle reddedilmiştir.
Bu, bir bez parçası ile
tuvalet temizliği yapmak gibidir. Hiçkimse bunun haram olduğunu söylememiştir.
Ancak bu görüş "necis kabın az miktardaki su içinde kullanılması
haramdır" şeklinde daha önce geçen hükümle çelişmektedir. Bu çelişkiye
şöyle cevap verilmiştir: "Bu meselenin aksine diğer meselelerde kullanma
söz konusudur. Haramlığın söz konusu olmadığı durum, su kişiye ait olduğu ve
taharet için başka suyun bulunduğu, o suyun tek su olmadığı durumdur. Ancak o
su başkasının mülkü olursa veya kamuya ait olursa yahut ona ait olmakla
birlikte başka su bulunmaz ve vakit girdiğinden o su ile abdest almak zorunlu
olursa haram olur.".
[Soru]: Tatlı su,
"yenilen-içilen maddelerden" olduğu için faizi n söz konusu olduğu
mallardandır. Bu sebeple yiyecek maddesine tuvalet yapmak helal olmadığı gibi
buna tuvalet yapmak da helal olmaz.
[Cevap]: Buna yukarıda
geçtiği üzere cevap verilmiştir.
İçine tuvalet yapılması
mekruh olan suyun yakınına tuvalet yapmak da mekruhtur. Çünkü su yollarına
tuvalet yapma konusundaki yasak genel kapsamlıdır.
Suyun içine idrar
boşaltmak suya işemek gibidir.
b. Delik
[Metnin Arapça aslında
geçen] "cuhr" yerin altına doğru inen
yuvarlak deliktir. Bu
deliğe işemek mekruhtur.
[*] - Çünkü Ebu Davud ve
diğer hadisçiler bunu rivayet etmiştir.
Ayrıca bu tür delikler
cinlerin meskenidir.
Yine bu deliklerde zayıf
bir hayvanın bulunması ve idrardan zarar görmesi veya güçlü bir hayvanın
bulunarak işeyene zarar vermesi yahut onu necis kılması mümkündür.
[*] - Söylendiğine göre
Sad b. Ubade bir topluluğa ait çöplüğe gelerek orada ayakta küçük tuvaletini
yapmış ve daha sonra düşerek ölmüştür. Cinler bu konuda şöyle demiştir:
Hazrec kabilesinin
efendisi Sad b. Ubadeyi biz öldürdük! Ona bir ok attı k, ok başka yere değil
tam kalbine gitti.
Denildiğine göre Sad'ın
ölümünün sebebi bir deliğe işemesi idi. Dikdörtgen şeklindeki kovuğa işemek de
böyledir.
Nevevi el-Mecmu'da şöyle
demiştir: Bunun haram olması gerekirdi ancak delik tuvalet yapmak üzere özel
hazırlanmışsa buraya tuvalet yapmak ne haram ne de mekruh olur.
c. Rüzgarın estiği yer
Rüzgar bilfiil esmese
bile rüzgarın estiği yerde tuvalet yapılmaz.
Çünkü kişi tuvalet
yapmaya başladıktan sonra rüzgar esmeye başlayabilir, idrar serpintileri
üzerine sıçrayabilir. Rüzgara önünü döndüğünde böyle olacağı açıktır. Rüzgara
arkasını dönme durumunda bu gerekçe söz konusu olmaz. Ancak bunun yasak
olmasının gerekçesi -Hattabl'nin Garibü'l-hadis adlı eserinde belirttiği üzere-
kötü kokunun kişiye gelmesidir.
Ortak kullanılan
tuvaletler de böyledir. Buralarda necasetlerden korunmak için bir kaba işeyip
idrarı tuvalete daha sonra boşaltmak gerekir. Bunu Zerkeşı söylemiştir.
d. Sert yerler
Belirtilen gerekçe
sebebiyle sert yere işemek de doğru değildir.
Kişi başka bir yer
bulamazsa taş vb. bir şeyle bu sert toprağı yumuşatır.
e. İnsanların
konuşma-buluşma mekanları
Kişi insanların
konuşma-buluşma yerlerine tuvaletini yapmaz.
[*] - Çünkü -ileride
geleceği üzere- insanların yazın gölgelendiği yerlere tuvalet yapmak
yasaklanmıştır.
Kışın insanların
güneşlenmek için toplandıkları yerler de böyledir.
Nevevi'nin "konuşma
yerleri" ifadesi her ikisini de kapsamaktadır.
f. İşlek yollar
Kişi işlek yollara da
tuvaletini yapmaz.
[*] - Çünkü Nebi
(s.a.v.) şöyle buyurmuştur: İki lanetçiden sakının.
Sahabeler sordular: İki
lanetçi şey nedir? Nebi (s.a.v.) şöyle buyurdu: İnsanların gelip-geçtiği
yollara veya gölgelendikleri yerlere büyük tuvalet yapandır. (Müslim, Taharet,
617; Ebu Davud, taharet, 25)
Buralara tuvalet yapmak
adeten insanların çokça lanet okumalarına sebep olur. Umete, tuvalet yapanlar
sebep olduğu için "lanet etmek" mübalağa yoluyla onlara nispet
edilmiştir. (Tahalli, tağavvut ve beraz büyük tuvalet yapmak anlamında eş
anlamlı kelimelerdir. (Şirbinl))
Bu hadis
"zikredilen lanete sebep olmaktan kaçının" demektir.
[*] - Yine Ebu Davud
elverişli bir senetle Nebi' den (s.a.v.) şunu rivayet etmiştir: Lanete sebep
olan üç şeyden sakının: Su yollarına, yol ortasına ve gölgeye büyük tuvalet
yapmak. (Ebu Davud, Taharet, 26; ibn Mace, taharet, 328)
Küçük tuvalet de buna kıyas
edilir. (Kıyas)
El-Mühezzeb'te ve başka
eserlerde üç yere küçük tuvalet yapmanın mekruh olduğu açık olarak ifade
edilmiştir.
El-Mecmu'da şöyle
denilmiştir: Alimlerimizin sözlerinin zahirinden bunun mekruh olduğu
anlaşılmaktadır. Ancak konuyla ilgili [yasaklayıcı] sahih hadislerin bulunması
ve bunun müslümanlara eziyet etmeye sebep olması sebebiyle bunun haram olması
gerekir.
Esas alınan görüş
el-Minhac metnindeki görüştür.
Terk
edilmişlkullanılmayan yola tuvalet yapmak ise mekruh değildir.
g. Ayakta küçük tuvaJet
yapmak
Ayakta küçük tuvalet
yapılmaz.
[ *] - Çünkü Tirmizı ve
diğer hadisçilerin elverişli [ceyyid] bir senetle rivayet ettiklerine göre Hz.
Aişe şöyle demiştir: Size Nebi'in {s.a.v.} ayakta tuvalet yaptığını
söyleyenleri tasdik etmeyin. (Tirmizi, Taharet, 12; Nesai, Taharet, 1,26)
Bir özür olmadığı sürece
ayakta küçük tuvalet yapmak mekruhtur, bir özür varsa ne mekruhluk ne de
"daha iyi davranışın terki" söz konusu olmaz.
[*] - Nebi'in (s.a.v.)
bir kavme ait çöplüğe ayakta tuvalet yaptığı sabittir.
Denildiğine göre Araplar
belleri ağrıdığında ayakta tuvalet yaparak iyileşmeye çalışırlardı. Nebi
(s.a.v.) de beli ağrıdığı için böyle yapmıştı.
Bir başka görüşe göre
ise ayakta tuvalet yapmanın caiz olduğunu açıklamak için böyle yapmıştır.
Başka sebepler de
zikredilmiştir.
İhya' da doktorlardan şu
görüş aktarılmıştır: Kışın banyoda ayakta tuvalet yapmak ilaç içmekten daha iyi
bir tedavi yoludur.
h. Meyveli ağaç altına
tuvaJet yapmak
Meyvesini halkın yemesi
serbest olan meyveli ağacın altına tuvalet yapılmaz. Meyve verme vakti olmasa
da böyledir. Bunun sebebi meyvenin düşmesi durumunda pislenmesini ve insanların
tiksinmesini engellemektir. Alimler bunu haram kabul etmemişlerdir; çünkü
meyvenin necis olacağı kesin değildir.
Şayet ağacın üzerinde
-mesela- hurma bulunmaz ve yağmur vb. yollarla ağacın üzerine su damlıyorsa,
meyve verme vaktinden önce tuvalet yapmak mekruh değildir. Nitekim kişi ağacın
altına tuvalet yaptıktan sonra üzerine temiz su döktüğünde de mekruhluk söz
konusu olmaz.
Yukarıda sayılan yerlere
tuvalet yapmanın mekruh olması konusunda küçük tuvalet ve büyük tuvalet
arasında fark yoktur. Yalnızca sert arazi ve rüzgarın esiş yönüne tuvalet
yapmanın mekruh olması küçük tuvaletle sınırlıdır. Aslında büyük tuvaletin katı
veya sıvı olması arasında bir ayrımın yapılması, sıvı olan büyük tuvaletin
küçük tuvalet hükmünde kabul edilmesi gerekir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
G- TUVALET YAPARKEN KONUŞMAMAK