MUĞNİ’L-MUHTAC

TAHARET  /  TUVALET ADABI

 

F- TUVALET YAPILAMAYACAK YERLER

 

[Tuvalet yapacak kimse]; durgun suya, deliğe, rüzgarın esiş yönüne, insanların konuşmak üzere bulundukları mekanlara, yola ve meyveli ağacın albna tuvaletini yapmaz.

 

a. Durgun su

 

Kişi durgun suya büyük veya küçük tuvaletini yapmaz.

 

[*] - Çünkü Müslim'in rivayet ettiği hadisde durgun suya küçük tuvalet yapılması yasaklanmıştır.

 

Büyük tuvalet de böyledir, hatta büyük tuvaletin yasaklanması daha önceliklidir.

 

Bu konudaki yasak mekruhluk ifade eder. Çünkü suyun miktarı az olsa bile su ekleyerek onu çoğaltma [iki kulle miktarına ulaştırma ve necasetini sona erdirme] mümkündür.

 

Bunu geceleyin yapmak daha mekruhtur; çünkü geceleyin cinler sulara sığınır.

 

Akarsuya gelince; el-Mecmu'da bildirildiğine göre bir grup alimin miktarı çok olan değil az olan akarsuya tuvalet yapmayı mekruh görmüştür. Ancak su çok miktarda da olsa geceleyin buna tuvalet yapmak -belirttiğimiz gerekçeden dolayı- mekruhtur. Nevevi daha sonra şöyle demiştir: "Az miktardaki suya tuvalet yapmanın mutlak olarak haram olması gerekir. Çünkü kişi tuvalet yapmakla o suyu hem kendisi hem de başkaları açısından telef etmiş olmaktadır".

 

Nevevi'nin bu görüşü yukarıda geçen gerekçe ile ve Şafii'nin ve diğer alimlerin açık ifadelerine aykırı olması sebebiyle reddedilmiştir.

Bu, bir bez parçası ile tuvalet temizliği yapmak gibidir. Hiçkimse bunun haram olduğunu söylememiştir. Ancak bu görüş "necis kabın az miktardaki su içinde kullanılması haramdır" şeklinde daha önce geçen hükümle çelişmektedir. Bu çelişkiye şöyle cevap verilmiştir: "Bu meselenin aksine diğer meselelerde kullanma söz konusudur. Haramlığın söz konusu olmadığı durum, su kişiye ait olduğu ve taharet için başka suyun bulunduğu, o suyun tek su olmadığı durumdur. Ancak o su başkasının mülkü olursa veya kamuya ait olursa yahut ona ait olmakla birlikte başka su bulunmaz ve vakit girdiğinden o su ile abdest almak zorunlu olursa haram olur.".

 

[Soru]: Tatlı su, "yenilen-içilen maddelerden" olduğu için faizi n söz konusu olduğu mallardandır. Bu sebeple yiyecek maddesine tuvalet yapmak helal olmadığı gibi buna tuvalet yapmak da helal olmaz.

 

[Cevap]: Buna yukarıda geçtiği üzere cevap verilmiştir.

 

İçine tuvalet yapılması mekruh olan suyun yakınına tuvalet yapmak da mekruhtur. Çünkü su yollarına tuvalet yapma konusundaki yasak genel kapsamlıdır.

 

Suyun içine idrar boşaltmak suya işemek gibidir.

 

b. Delik

 

[Metnin Arapça aslında geçen] "cuhr" yerin altına doğru inen

yuvarlak deliktir. Bu deliğe işemek mekruhtur.

 

[*] - Çünkü Ebu Davud ve diğer hadisçiler bunu rivayet etmiştir.

 

Ayrıca bu tür delikler cinlerin meskenidir.

 

Yine bu deliklerde zayıf bir hayvanın bulunması ve idrardan zarar görmesi veya güçlü bir hayvanın bulunarak işeyene zarar vermesi yahut onu necis kılması mümkündür.

 

[*] - Söylendiğine göre Sad b. Ubade bir topluluğa ait çöplüğe gelerek orada ayakta küçük tuvaletini yapmış ve daha sonra düşerek ölmüştür. Cinler bu konuda şöyle demiştir:

 

Hazrec kabilesinin efendisi Sad b. Ubadeyi biz öldürdük! Ona bir ok attı k, ok başka yere değil tam kalbine gitti.

 

Denildiğine göre Sad'ın ölümünün sebebi bir deliğe işemesi idi. Dikdörtgen şeklindeki kovuğa işemek de böyledir.

 

Nevevi el-Mecmu'da şöyle demiştir: Bunun haram olması gerekirdi ancak delik tuvalet yapmak üzere özel hazırlanmışsa buraya tuvalet yapmak ne haram ne de mekruh olur.

 

c. Rüzgarın estiği yer

 

Rüzgar bilfiil esmese bile rüzgarın estiği yerde tuvalet yapılmaz.

Çünkü kişi tuvalet yapmaya başladıktan sonra rüzgar esmeye başlayabilir, idrar serpintileri üzerine sıçrayabilir. Rüzgara önünü döndüğünde böyle olacağı açıktır. Rüzgara arkasını dönme durumunda bu gerekçe söz konusu olmaz. Ancak bunun yasak olmasının gerekçesi -Hattabl'nin Garibü'l-hadis adlı eserinde belirttiği üzere- kötü kokunun kişiye gelmesidir.

 

Ortak kullanılan tuvaletler de böyledir. Buralarda necasetlerden korunmak için bir kaba işeyip idrarı tuvalete daha sonra boşaltmak gerekir. Bunu Zerkeşı söylemiştir.

 

d. Sert yerler

 

Belirtilen gerekçe sebebiyle sert yere işemek de doğru değildir.

Kişi başka bir yer bulamazsa taş vb. bir şeyle bu sert toprağı yumuşatır.

 

e. İnsanların konuşma-buluşma mekanları

 

Kişi insanların konuşma-buluşma yerlerine tuvaletini yapmaz.

 

[*] - Çünkü -ileride geleceği üzere- insanların yazın gölgelendiği yerlere tuvalet yapmak yasaklanmıştır.

 

Kışın insanların güneşlenmek için toplandıkları yerler de böyledir.

 

Nevevi'nin "konuşma yerleri" ifadesi her ikisini de kapsamaktadır.

 

f. İşlek yollar

 

Kişi işlek yollara da tuvaletini yapmaz.

 

[*] - Çünkü Nebi (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: İki lanetçiden sakının.

 

Sahabeler sordular: İki lanetçi şey nedir? Nebi (s.a.v.) şöyle buyurdu: İnsanların gelip-geçtiği yollara veya gölgelendikleri yerlere büyük tuvalet yapandır. (Müslim, Taharet, 617; Ebu Davud, taharet, 25)

 

Buralara tuvalet yapmak adeten insanların çokça lanet okumalarına sebep olur. Umete, tuvalet yapanlar sebep olduğu için "lanet etmek" mübalağa yoluyla onlara nispet edilmiştir. (Tahalli, tağavvut ve beraz büyük tuvalet yapmak anlamında eş anlamlı kelimelerdir. (Şirbinl))

 

Bu hadis "zikredilen lanete sebep olmaktan kaçının" demektir.

 

[*] - Yine Ebu Davud elverişli bir senetle Nebi' den (s.a.v.) şunu rivayet etmiştir: Lanete sebep olan üç şeyden sakının: Su yollarına, yol ortasına ve gölgeye büyük tuvalet yapmak. (Ebu Davud, Taharet, 26; ibn Mace, taharet, 328)

 

Küçük tuvalet de buna kıyas edilir. (Kıyas)

 

El-Mühezzeb'te ve başka eserlerde üç yere küçük tuvalet yapmanın mekruh olduğu açık olarak ifade edilmiştir.

 

El-Mecmu'da şöyle denilmiştir: Alimlerimizin sözlerinin zahirinden bunun mekruh olduğu anlaşılmaktadır. Ancak konuyla ilgili [yasaklayıcı] sahih hadislerin bulunması ve bunun müslümanlara eziyet etmeye sebep olması sebebiyle bunun haram olması gerekir.

 

Esas alınan görüş el-Minhac metnindeki görüştür.

Terk edilmişlkullanılmayan yola tuvalet yapmak ise mekruh değildir.

 

g. Ayakta küçük tuvaJet yapmak

 

Ayakta küçük tuvalet yapılmaz.

 

[ *] - Çünkü Tirmizı ve diğer hadisçilerin elverişli [ceyyid] bir senetle rivayet ettiklerine göre Hz. Aişe şöyle demiştir: Size Nebi'in {s.a.v.} ayakta tuvalet yaptığını söyleyenleri tasdik etmeyin. (Tirmizi, Taharet, 12; Nesai, Taharet, 1,26)

 

Bir özür olmadığı sürece ayakta küçük tuvalet yapmak mekruhtur, bir özür varsa ne mekruhluk ne de "daha iyi davranışın terki" söz konusu olmaz.

 

[*] - Nebi'in (s.a.v.) bir kavme ait çöplüğe ayakta tuvalet yaptığı sabittir.

 

Denildiğine göre Araplar belleri ağrıdığında ayakta tuvalet yaparak iyileşmeye çalışırlardı. Nebi (s.a.v.) de beli ağrıdığı için böyle yapmıştı.

 

Bir başka görüşe göre ise ayakta tuvalet yapmanın caiz olduğunu açıklamak için böyle yapmıştır.

 

Başka sebepler de zikredilmiştir.

 

İhya' da doktorlardan şu görüş aktarılmıştır: Kışın banyoda ayakta tuvalet yapmak ilaç içmekten daha iyi bir tedavi yoludur.

 

h. Meyveli ağaç altına tuvaJet yapmak

 

Meyvesini halkın yemesi serbest olan meyveli ağacın altına tuvalet yapılmaz. Meyve verme vakti olmasa da böyledir. Bunun sebebi meyvenin düşmesi durumunda pislenmesini ve insanların tiksinmesini engellemektir. Alimler bunu haram kabul etmemişlerdir; çünkü meyvenin necis olacağı kesin değildir.

 

Şayet ağacın üzerinde -mesela- hurma bulunmaz ve yağmur vb. yollarla ağacın üzerine su damlıyorsa, meyve verme vaktinden önce tuvalet yapmak mekruh değildir. Nitekim kişi ağacın altına tuvalet yaptıktan sonra üzerine temiz su döktüğünde de mekruhluk söz konusu olmaz.

 

Yukarıda sayılan yerlere tuvalet yapmanın mekruh olması konusunda küçük tuvalet ve büyük tuvalet arasında fark yoktur. Yalnızca sert arazi ve rüzgarın esiş yönüne tuvalet yapmanın mekruh olması küçük tuvaletle sınırlıdır. Aslında büyük tuvaletin katı veya sıvı olması arasında bir ayrımın yapılması, sıvı olan büyük tuvaletin küçük tuvalet hükmünde kabul edilmesi gerekir.

 

BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN

 

G- TUVALET YAPARKEN KONUŞMAMAK