|
CEMAATLE NAMAZ |
4. CEMAATLE NAMAZA
YETİŞMEK
Başlama tekbirine
yetişmek bir fazilettir. Bu yalnızca imamın tekbir almasının ardından tekbir
almakla uğraşmak durumunda elde edilir.
[Zayıf] bir görüşe göre
kıyamın bir kısmına yetişmekle elde edilir.
[Zayıf] bir başka görüşe
göre ilk rüku'ya yetişmekle elde edilir. Daha doğru görüşe göre imam selam
vermediği sürece [namaza başlayan kişi] cemaate yetişmiş olur.
A. BAŞLAMA TEKBİRİNE YETİŞMEK
B. CEMAATE YETİŞMEK
A. BAŞLAMA TEKBİRİNE
YETİŞMEK
A. FAZİLETİ
Başlama tekbirine
yetişmek bir fazilettir.
Başlama tekbirine imamla
birlikte yetişmek bir fazilettir.
[*] - Çünkü Enes, Nebi {s.a.v.)'den
şu hadisi rivayet etmiştir: Kim kırk gün boyunca Allah rızası için başlama
tekbirine yetişmek suretiyle cemaatle namaz kılarsa onun için iki beraat
yazılır: Ateşten [cehennemden] beraat, nifaktan [münafıklıktan] beraat.
(Tirmizi, Salat, 241)
Bu hadis munkatı'
[rivayet zincirinde kopukluk bulunan] bir hadis olmakla birlikte faziletlerle
ilgili bir konuda olduğundan böyle konularda bu şekildeki bir hadise müsamaha
gösterilir.
[*] - Yine şu hadis
rivayet edilmiştir: Herşeyin seçkin [en iyi} bir yönü vardır. Namazin seçkin
yönü ise başlama tekbiridir. Bu sebeple bunu muhafaza edin. (Heysemİ,
Mecmeu'z-zevaid, II, 103)
Bu hadisi Bezzar, Ebu
Hureyre ve Ebu' d-Oerda.' dan merfu olarak riva.yet etmiştir.
B. HANGİ DURUMDA BAŞLAMA
TEKBİRİNE İMAMLA YETİŞMİŞ OLUNUR?
[Bu konuda mezhep içinde
farklı görüşler vardır]
[Birinci görüş]:
[Mezhepte genel kabul gören görüş şudur]
Bu yalnızca imamın
tekbir almasının ardından tekbir almakla uğraşmak durumunda elde edilir.
Başlama tekbirine
yetişme fazileti, yalnızca kişi imamın başlama tekbirinde bulunmakla birlikte
onun tekbirinden hemen sonra tekbir almakla elde edilir.
[*] - Çünkü Buhari ve
Müslim şunu rivayet etmiştir: İmam kendisine uyulması için imam yapılmıştır;
öyleyse o tekbir getirince siz de tekbir getirin. (Buhari, Ezan, 722; Müslim,
Salat, 929)
Bu hadisin Arapçasında
geçen "fa" harfi, imamın tekbirinin arkasından hemen imama uyan
kişinin de tekbir getirmesini ifade eder.
Zahir olmayan bir
vesvese sebebiyle kişinin tekbiri yavaş alması -el-Mecmu'da belirtittiği üzere-
bir özür kabul edilir. Ancak kişi bir vesvese olmadığı halde ağırdan alsa veya
abdest almak vb. namaz için yapılan bir fiil sebebiyle geç kalsa yahut da
imammın başlama tekbiri esnasında bulunmasa veyahut da zahir olan bir vesvese
sebebiyle geç kalsa bu bir özür kabul edilmez.
Bu, alimlerin şu sözüne
uygundur: Kıraat konusunda kişinin vesvesesinin olması, iki fiill rükün boyunca
imamdan geri kalma konusunda bir özür teşkil etmez. Çünkü kıraatin süresi
uzundur.
[İkinci görüş]:
[Zayıf] bir görüşe göre
kıyamın bir kısmma yetişmekle elde edilir. Çünkü başlama tekbirinin alınacağı
yer kıyamdır.
[Üçüncü görüş]:
[Zayıf] bir başka görüşe
göre ilk rükua yetişmekle elde edilir. Çünkü ilk rüku, kıyam hükmüne sahiptir. Nitekim
kişi ımamı rükuda iken yakalamış olsa o rekatı yakalamış sayılmaktadır.
Son iki görüş, imamın
başlama tekbirinde bulunmayanlar içindir.
İmam başlama tekbiri
aldığı sırada hazır bulunup da tekbiri erteleyen kimse ise rekata yetişmiş olsa
bile başlama tekbirini imamla birlikte yapma sevabmı kaçırmış olur.
Ziyadetü'r-Ravda'da bu görüş elBasıt'ten nakledilmiştir.
Kişi, [mescide
girdiğinde] koşmadığı takdirde ilk tekbiri kaçırmaktan korksa koşması mendup
olmaz, kaçırma korkusu olmaması halinde yaptığı gibi sakin bir şekilde yürümesi
gerekir.
[*] - Çünkü Buhar]' ve
Müslim' de yer alan bir hadiste Nebi (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: Namaz için
kamet getirildiğinde koşarak gelmeyin, sakin bir şekilde yürüyerek gelin.
Yetiştiğiniz kısmını [imamla birlikte] kılın, kaçırdığınız kısmı [kendi
başınıza] tamamlayın. (Buhari, Cuma, 908; Müslim, Mesacid, 1358)
Ancak vakit daralır da
kişi namazı kaçırmaktan korkarsa o zaman -tıpkı cumayı kaçırmaktan korkan
kimsenin durumunda olduğu gibikoşarak gitmelidir. Aynı şekilde Cuma namazında
vakit geniş olsa bile, cemaat ancak kendisi ile tamamlanıyor ve namaz
kılınabiliyorsa, koşmaması halinde Cuma namazı kılınmayacaksa koşması gerekir.
Bunu Ezrai söylemiştir.
Rafii ve diğer
bazılarının sözlerinden aksi anlaşılmakla birlikte elMecmu ve diğer eserlerde
belirtildiğine göre kişi cemaati kaçırmaktan korktuğunda [cemaate yetişme k
için] koşmaz.
B. CEMAATE YETİŞMEK
Daha doğru görüşe göre
imam selam vermediği sürece [namaza başlayan kişi] cemaate yetişmiş olur.
Daha doğru görüşe göre
imam selam vermediği sürece kişi, cemaatin faziletine yetişmiş olur. Bu kişi
imamla birlikte oturmamış olsa bile, örneğin başlama tekbirini almasının
ardından imam selam vermiş olsa bile hüküm böyledir. Hatta sonrakilerden bir
alime göre kişi tekbir almadan önce imam selam vermeye başlamış olsa bile
[selam tamamen bitmeden kişi tekbir alırsa] cemaate yetişmiş sayılır; çünkü
imamla birlikte namazın bir rüknüne yetişmiştir. Ancak bu kişinin elde ettiği
fazllet namazın başından itibaren cemaate yetişmiş kimsenin faziletinden daha
düşüktür. Kişi bu durumda cemaatin faziletini elde etmemiş olsaydı onun imama
uyması da yasaklanırdı; çünkü o durumda bu faydası olmayan bir fazlalık olurdu.
Açıktır ki bu -Zerkeşf'nin dediği üzere- Cuma namazı dışındaki namazlarda
geçerlidir. Cuma namazına ancak ilk rekatında yetişilir.
Kişi tekbiri getirirken
imam selam verirse, yani kişi tekbiri bitirdiği anda imam da selam vermeyi
bitirirse cemaat fazileti söz konusu olmadığı gibi -İsnevi'nin sözünden
anlaşıldığına göre- bu namaz tek başına kılınan bir namaz olur.
Not: Bir cemaat mescide girdiğinde imam son
oturuşta olsa, Kadı Hüseyin' e göre kendileri ikinci defa cemaat yapmak için
beklemeyip imama uymalan müstehaptır. Mütevelli bunun tam zıddı olan görüşü tek
görüş olarak zikretmiştir. Kadı Hüseyin'in bir başka yerdeki görüşü de ona
uymaktadır ki itimad edilecek olan görüş budur. Hatta bir kimse cemaatle
kılınmaya başlanmış olan namazın bir bölümünü kaçırsa ve vakit içinde bir başka
cemaatı e birlikte namazı baştan sona kılma umudu bulunsa onun, namazın
bütününü cemaatle kılmak amacıyla ilk cemaate uymaması daha faziletlidir. Bu,
namazı tek bir defa kılmakla yetinecekse geçerlidir. Aksi takdirde namazı
birinci cemaatle kılması ardından diğer cemaatle iade etmesi daha faziletlidir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN