|
CENAZELER / DİĞER BAZI HÜKÜMLER |
N. KABRİN YAPISINA
İLİŞKİN BAZI MESELELER
Kabri kireçle sıvamak,
üzerine [kubbe vb.] bina yapmak ve yazı yazmak mekruhtur.
Şayet uğrak olan bir kabir
üzerinde bunlar yapılmış olursa yıkılır.
Kabre su serpilmesi,
üzerine küçük taşlar konulması, başına taş veya tahta konulması, [ölen]
akrabaların bir yerde toplanması [kabirlerinin aynı yerde olması] menduptur.
A. KABRİ KİREÇLE SIVAMAK
B. KABİR ÜZERİNE YAPI YAPMAK
C. KABİR ÜZERİNE YAZI YAZMAK
D. KABİR ÜZERİNE GÖLGELİK YAPMAK
E. SANDUKAYI ÖPMEK
F. KABİR ÜZERİNE YAPILAN YAPILARI
YIKMAK
G. KABİR ÜZERİNE SU SERPMEK
H. KABİR ÜZERİNE UFAK TAŞLAR [ÇAKILLAR]
KOYMAK
I. KABRİN ÜZERİNE DAL PARÇASI KOYMAK
İ. KABRİN BAŞ TARAFINA TAŞ VEYA TAHTA
KOYMAK
J. AKRABALARIN AYNI YERDE DEFNEDİLMESİ
A. KABRİ KİREÇLE
SIVAMAK
Kabrin
"tecsis"i mekruhtur. "Tecsis" ile kastedilen alçı ile
sıvamaktır, bir görüşe göre ise kireçle beyazlatmaktır. Burada ya her ikisi
veya bunlardan biri kastedilmiştir.
B. KABİR ÜZERİNE YAPI
YAPMAK
Kabir üzerine kubbe veya
oda gibi bir yapı yapmak mekruhtur.
[*] - Çünkü bu konuda
Müslim'in sahihinde Nebi (s.a.v.)'in yasağı bulunmaktadır.(Mimlın, Cenaiz 2242)
Yukarıda geçen "kab
ri kireçle sıvamak" ifadesi "kabrin çamurla sıvanması"nı
dışarıda bırakmaktadır; çünkü İmam Şafil (r.a.)'nin açık ifadelerinde de yer
aldığı üzere bunda bir sakınca yoktur.
Nevevi el-Mecmu'da şöyle
demiştir: Cüveynı ve Gazall muhalefet ederek bunu da kireçle sıvamak gibi kabul
etmiş olsalar da doğru olan görüş budur.
C. KABİR ÜZERİNE YAZI
YAZMAK
Kabir üzerine yazı
yazmak da mekruhtur. Üzerine ister kabirde yatan kişinin ister başkasının adını
yazsın ister başı hizasına gelen bir levha üzerine isterse başka bir şeye
yazmış olsun mekruhtur.
[*] - Çünkü buna dair
yasağı Tirmizi rivayet etmiştir. (Tirmizi, Cenaiz, 1052. Tirmizi:
hasen-sahihtir)
Ezrai şöyle demiştir:
Alimler bu şekilde genel ifade kullanmışlardır. Zahir olan kıyasa göre
"sürekli uğranılan mezarlıklarda kabir" üzerine Kur'an'dan bir şey
yazmak da haramdır. Çünkü bu yazılan şey çiğnenmeye, necasete, aynı kabre
başkalarının da gömülmesi halinde ölenin bedeninden çıkan irin vb. şeylerle
kirletilmeye maruz kalmaktadır.
Ancak bu kesin değildir;
itimad edilecek olan alimlerimizin genel ifadesidir.
D. KABİR ÜZERİNE
GÖLGELİK YAPMAK
Kabider üzerine gölgelik
yapılması da mekruhtur.
[*] - Çünkü Hz. Ömer (r.a.)
bir kabir üzerinde kubbe görmüş, bunu kaldırtmış ve şöyle demiştir:
"Bırakın da bu ölüyü yaptıkları gölgelesin."
[*] - Buhari'de de şöyle
bir rivayet bulunmaktadır: Hz. Ali'nin oğlu Hz. Hasan'ın oğlu Hasan öldüğünde
karısı onun kabrinin üzerine bir yıl boyunca bir kubbe koydu, daha sonra
kaldırdı. İnsanlar şu şekilde bağıran bir ses işittiler: "Kaybettiklerini
buldular mı?", bir başkası cevap verdi: '~ksine ümit kestiler ve gerisin
geriye gittiler."
E. SANDUKAYI ÖPMEK
Kabrin kendisini öpmek
mekruh olduğu gibi kabir üzerine konulan sandukayı öpmek, selamlamak, evliyayı
ziyaret için gittiğinde türbelerin eşi ği ni öpmek mekruhtur. Bunların tümü
insanların sonradan ortaya çıkartığı bidatlardandır.
> Kötü ameli
kendisine süslü gösterilip de onu güzel gören kimse, ameli iyi olan kimse gibi
mi olacaktır? [Hıtır, 8]
F. KABİR ÜZERİNE
YAPILAN YAPILARI YIKMAK
Sürekli uğranılan bir
kabir üzerine bir yapı yapılmışsa, yani bir belde halkının ölülerini gömdükleri
kabristandanda yer alan bir kabir üzerine bir yapı yapılırsa bu yapı yıkılır;
çünkü bu yapı insanların yolunu daraltır.
Kabrin üzerine kubbe,
oda, mescid veya başka bir şey yapılması arasında bir fark yoktur.
Mısır' daki Karafe
bölgesi de Demırı ve diğer alimlerin belirttiğine göre uğrak kabirlerdendir.
Çünkü İbn Abdülhakem
Tarihu Mısır adlı eserinde şunu belirtmiştir: Mısır'ın [müslümanlar tarafından
fethedilmesinden önceki] kralı Mukavkıs, [Mısır fatihi] Amr b. As'a son derece
büyük miktarda mal verdi. Amr b. As, Mukavkıs'ın yazdığı ilk mektupta buranın
cennet toprağı olduğuna dair bilgiler bulunduğunu gördü. Hz. Ömer' e buna dair
bir mektup gönderdi. Hz. Ömer de yazdığı mektupta şöyle dedi: "Ben cennet
toprağının yalnızca müminlerin bedenleri için olduğunu biliyorum. Öyleyse o
toprakları kendi ölülerinizi defnetmek üzere kabristan yapın." Alimlerden
bazıları orada yapılan yapıların yıkılmasına dair fetva vermiştir.
Not: Nevevl'nin sözünün zahirinden "uğrak
yeri olan kabristanda kabir üzerine bina yapmanın mekruh olduğu, ancak
yıkılaca- rS6'3\ ğı" anlaşılmaktadır. Zira bina yapma ile ilgili ifadeyi
mutlak olarak zikretmiş, binanın yıkılması konusunda ise "uğrak yeri olan
kabir" ile "uğrak yeri olmayan kabir" arasında ayrım yapmıştır.
Çünkü Nevevi'nin "mekruhluk" sözünü haramlığa yormak mümkün değildir;
çünkü bu anlam bozuktur. Zira uğrak yeri olmayan bir kabristanda kabri kireçle
sıvamak, üzerine yazı yazmak ve bina yapmak haram değildir. Şu halde Nevevi'nin
sözünü "tenzihen mekruh" şeklinde anlamak zorunludur.
Şayet "bina
yapılmışsa yıkılır" sözünün zahirinden bina yapmanın haram olduğu
anlaşılır denilirse buna şu şekilde cevap verilir: Bu kabul edilemez. Çünkü
Nevevi er-Ravda' da namazın şartları bölümünün sonunda şöyle demiştir:
"Mescide ağaç dikmek mekruhtur, şayet dikilmişse sökülür."
Bazıları Nevevi'nin iki
sözünü şu şekilde birleştirmişlerdir: Mekruhluk "yalnızca kabrin üzerine
bina yapıldığı, binanın kabrin sınırları dahilinde bulunduğu" duruma
özgüdür. Şayet kabir üzerine kubbe veya oda yapar da orada oturursa o zaman
haramlık söz konusu olur.
Bunun mutlak olarak
haram olduğu görüşü itim ad edilen görüştür.
G. KABİR ÜZERİNE SU
SERPMEK
Kabir üzerine su serpmek
menduptur.
[*] - Çünkü Ebu Davud'un
mürsel hadisler arasında zikrettiği bir rivayete göre Nebi {s.a.v.} oğlu
İbrahim'in kabrine bunu yapmıştır.(Şafii, Müsned, 1637)
Bu ölüye rahmet edilmesi
konusunda umut taşımak ve ölünün yattığı yeri soğutmak için yapılır. Ayrıca bu
toprağın dağılmasına engelolur.
Ezrai şöyle demiştir:
Ölünün kabri üzerine serpilen suyun temiz / temizleyici ve soğuk olması daha
iyidir. Zahir [güçlü] olan, necis suyun dökülmesinin mekruh veya haram
olduğudur.
Mekruh olduğu görüşünün
kabul edilmesi uygun olur, haram kabul edilmesi ise son derece uzak bir
ihtimaldir.
"Su" ifadesi
"gülsuyu"nu dışarıda bırakmaktadır. Çünkü Ziyddetü'r-Ravda'da
belirtildiği ne göre kabir üzerine gülsuyu dökmek mekruhtur. Zira bu malı zayi
etmektir.
İsnevı şöyle demiştir:
"Bunun haram olduğu söylenilse bu da uzak bir görüş olmaz."
Subki de şöyle demiştir:
Kişi, meleklerin kabre gelmesini amaçlayarak az miktarda gülsuyu dökerse bunun
bir sakıncası olmaz, çünkü melekler güzel kokuyu severler.
Malın zayi edilmesinin
haram olmasını engelleyen durum da bu olsa gerekir.
Kabre "halOk"
adı verilen güzel koku sürülmesi de mekruhtur.
H. KABİR ÜZERİNE UFAK
TAŞLAR [ÇAKILLAR] KOYMAK
Kabir üzerine çakıl
taşları koymak menduptur.
[*] - Çünkü İmam Şafii
(r.a.)'nin mürselolarak rivayet ettiğine göre Nebi (s.a.v.) oğlu İbrahim'in
kabrinin üzerine çakıl taşları koymuştur. (Şafii, Müsned, 1637)
[*] - Bir rivayete göre,
Nebi (s.a.v.) oğlu İbrahim'in kabrinde bir boşluk görmüş ve kapatılmasını
istemiş, daha sonra da şöyle buyurmuştur: Bunun [ölüye] bir zararı da yararı da
yoktur. Ancak şu var ki kişi bir şey yaptığında Allah onun işini sağlam
yapmasını ister. (İbn Sad, et-Tabakatü'l-kübra, 1, 91)
I. KABRİN ÜZERİNE DAL
PARÇASI KOYMAK
Kabrin üzerine yeşil dal
parçası koymak da sünnettir.
Yine yeşil halde olan
reyhan vb. şeyler koymak da böyledir.
Başka bir kimsenin
kabrin üzerine konan bu dalları onlar kurumadan kabir üzerinden alması caiz
değildir, çünkü kabrin sahibi ancak bu dal parçasının kurumasından sonra daldan
yüz çevirmiş [ona ihtiyacı kalmamış] olur. Zira bu durumda dal ın yaş iken
sağladığı fayda, yani Allah'tan bağışlanma dileme durumu ortadan kalkmış olur.
İ. KABRİN BAŞ TARAFINA
TAŞ VEYA TAHTA KOYMAK
Kabrin baş tarafına taş,
tahta vb. bir şey koymak menduptur.
[*] - Çünkü Ebu Davud'un
rivayet ettiğine göre Nebi {s.a.v.} Osman b. Maz'un'un kabrinin başına bir kaya
parçası koymuş ve şöyle demiştir: Bu taş ile kardeşimin yattığı yeri bilirim ve
ailemden birisi ölünce oraya defnederim. (Ebu Davud, Cenaiz, 3206)
Maverdi'den
"bunların kabrin ayak tarafına konulmasının da müstehap olduğu"
şeklinde bir görüş nakledilmiştir.
J. AKRABALARIN AYNI
YERDE DEFNEDİLMESİ
Ölen kişi ile akraba
olanların kabristanda aynı yerde defnedilmesi de menduptur; çünkü bu ziyaret
edenler için ziyaretin daha kolay olmasını sağlar.
Bendenici -ve başkaları-
şöyle demiştir: Tek kabre gömüldüklerinde hangi sıraya göre gömülüyorsa aynı
şekilde farklı kabirlere gömülen akrabalar içinde de önce kıble tarafına daha
yakın olan yere babanın kabri, sonra sıra ile yaşı daha büyük olanların
kabirleri yapılır.
Demırı'nin de belirttiği
üzere ölenin eşlerinin, azat ettiği kimselerin ve arkadaşlarının da akrabaları
ile aynı hükme dahil edilmesi uygundur.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
O. KABİRLERİ
ZİYARETE İLİŞKİN BAZI MESELELER