ZEKAT’I KİM ALIR?

8. YOLDA KALMIŞ OLANLAR

Nevevi, daha sonra zekat alacak sınıfların sekizincisini şu şekilde belirtmiştir: ''Yolda kalmış (İbnü's-Sebil)'', ilk olarak yola çıkan veya bir yerden geçmekte olan kişidir. Onun zekat almasının şartı, ihtiyacının bulunması ve yolculuğun günah olmamasıdır.

45. ''Yolda kalmış'' (ifadesi iki kişi hakkında kullanılır:)

> İster kendi beldesi olsun isterse ikamet ettiği belde olsun, zekatın verileceği beldeden mübah bir yolculuk için ilk olarak yola çıkan kimse,

> Yolculuk esnasında zekatın bulunduğu yerden geçmekte olan kimselerdir.

46. Yolda kalmış olan tek kişi veya bir den fazla olabileceği gibi erkek veya başka cinsiyette de ıkabilir.

47. Bu kimseye ''İbnü's-Sebil'' denilmesinin sebebi kişinin yolla içli dışlı olması (yola bağlı olması) dır.

''Yolda kalmış'' ifadesi belirttiğimiz iki gurup insana uyduğu halde Nevevi'nin bunu tekil olarak zikretmesi kitaptaki ayete uymak içindir. Zira Kitapta bu ifade yalnızca tekil olarak zikredilmiştir. Bu ifade aslında yola çıkıp yarı yolda kalmış kimse anlamında hakikat olarak, yola yeni çıkacak olan kimse anlamında ise mecaz olarak kullanılır. İkinciye (Yarı yolda kalmış olan kimseye) zekat verilebileceği konusunda icma bulunmaktadır. İlki [yani yola yeni çıkacak olan kimseye ise] birinciye kıyasla zekat verilir.

Ayrıca yola çıkmak isteyen kimse, bunu sağlayacak sebeplere başvurmaya muhtaçtır. Bu konuda Ebu Hanıfe ve İmam Malik farklı görüş belirtmiştir. (271)

48. Bir kimseye "yolda kalmış" denilmesi için değil ama ona bu fondan zekattan verilmesi için [şu iki şey şarttır:]

> İhtiyaç sahibi olması, yani zekat dışında kendisine yeterli olacak bir şeyi bulamaması şarttır. Bu kişinin ister başka bir yerde malı olsun, ister çalışabilir durumda olsun isterse gezinme amacıyla yolculuğa çıksın hüküm böyledir.

> Bu yolculuğun günah bir yolculuk olmaması şarttır. İster hac ve ziyaret gibi taat amaçlı olsun, ister ticaret yolculuğu gibi mübah amaçlı olsun, isterse tek başına yola çıkmak gibi mekruh bir yolculuk olsun fark etmez. Çünkü ayette "yolculuk" mutlak olarak zikredilmiştir. Günah yolculuk ise bundan farklı olup kişi tövbe etmeden önce kendisine herhangi bir şey verilmez.

Cüveyni, herhangi bir amaç olmaksızın boşboş gezen kimseyi de bu şekilde değerlendirmiştir.

49. Kişinin uzakta malı bulunsa ve kendisine an itibarıyla borç verecek birini bulsa, el-Mecmu'da İbn Kecc'den nakledildiğine göre kendisine zekat verilir. Nevevi bunu onaylamıştır. İtimad edilecek olan da budur.

Buveytl'de İmam ŞafiI'nin ifadesi olarak belirtildiğine göre ise bu kişiye zekat verilmez.

Bu, şu şekilde reddedilmiştir: "İmam ŞafiI'nin ifadesi zekatta değil fey'le ilgilidir."

diğer mezhep imamlarına atıf yaptığı nadir konulardan biridir. (çev.)

BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN

ZEKAT ALAN ŞAHSA İLİŞKİN ŞARTLAR