|
KURBAN |
1. KURBAN KESMENİN HÜKMÜ
Kurban kesmek sünnet
olup kişi [adakta bulunmak suretiyle kesmeyil üstlenmedikçe vacip [gerekli]
olmaz.
1. Kurban kesmek sünnettir.
Ravdatü 't-talibın, el-Muharrer ve başka eserlerde "kurban kesmek"
denilmiştir. Nevevi'nin buradaki sözünden ise "kurban sünnettir" gibi
bir anlam anlaşılmaktadır. Bu kastedilmemiştir çünkü kurban, kesilen hayvana
verilen isimdir.
2. Kurban kesmek bizim
hakkmızda müekked sünnettir. Hz. Peygamber (s.a.v.) hakkında ise bu vaciptir
(farzdır). Bunun delili şu hadistir: Bana kurban kesmem emredildi. Sizin
hakkınızda ise kurban kesmek sünnettir.
Darekutni'nin rivayeti
şöyledir: > Kurban bana farz kılmdı, size ise gerekli değildir.(Darekutnı,
es-Sayd ve'z-zebaih, 4, 282)
el-Udde adlı eserde
şöyle denilmiştir: Kurban kesme k ailede birden fazla kişi varsa sünnet-i
kHayettir. Aileden birisi bunu yerine getirdiğinde hepsi adına geçerli olur.
Aksi taktirde sünnet-i ayndır. Yukarıda belirtilen deliller sebebiyle dinde
aslen farz değildir.
Ayrıca Beyhaki ve
başkaları hasen bir senetle şunu rivayet etmişlerdir: "Hz. Ebubekir ve Hz.
Ömer (r.anhüma) insanların kurban kesmeyi farz olarak görmesinden endişe ettikleri
için [farz olmadığını göstermek üzere] kurban kesmiyadardı. "(Beyhaki,
Dahaya, 9, 264-265)
Ayrıca aslolan kurbanın
farz olmamasıdır.
3. Kurban kesmekle
muhatap olan kişi Müslüman, hür, ergenlik çağını geçmiş, aklı başında ve
kesebilecek maddı gücü bulunan kimsedir.
Kısmen hür kısmen köle
olan kimse de hür olan kısmı itibarıyla bir mala sahip ise kurban keser. Bunu
el-Kifaye yazarı söylemiştir.
4. Zerkeşi şöyle
demiştir: "[Kurban kesmede kullanılacak] malın, nafile sadaka konusunda geçtiği
üzere kişinin kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin ihtiyacından
fazla olması gerekir; çünkü bu da bir tür sadakadır."
Bu ifadenin zahirinden
anlaşıldığına göre -tıpkı nafile sadaka konusunda geçtiği üzere- kurban kesmede
kullanılacak malın kişinin bir gün ve gecelik yiyeceğinden, mevsimlik
giyeceğinden artması yeterlidir.
Bu malın, bayramın
birinci günü ile teşrik günlerindeki ihtiyaçtan da artması gerekir; çünkü bu
vakitler kurban vaktidir. Nitekim Ramazan bayramı günü ve gecesi de fıtır
sadakası vaktidir. Alimler fıtır sadakasında, kişinin malının Ramazan bayramı
gün ve gecesi ndeki ihtiyacından arta kalan maldan verilmesini şart
koşmuşlardır.
5. Özgürlük sözleşmesi
yapmış olan kölenin kestiği kurban teberru mahiyetindedir.
Dolayısıyla diğer
teberrularda geçerli olan hükümler onda da geçerli olur.
6. Cüveyni şöyle
demiştir: "Ana karnında olan kişi adına kurban kesilmez."
Bulkini şöyle demiştir:
Bundan anlaşıldığına
göre kurban kesmenin sünnet olması, kurban kesme vakti girdiğinde doğan kimse
hakkındadır. O vakitte ana karnında olup da bayram günlerinden sonra doğan
kimse hakkında kurban sünneti söz konusu olmamıştır. Ben buna temas edeni
görmedim. Bunu, fıtır sadakasına ilişkin hükümlerden Çlkardım.
Not: Nevevi'nin ifadesi çöllerde, şehirlerde
yaşayanları, yolculuk ve ikamet halinde olanları, hacda veya başka yerde
olanları kapsamaktadır. Çünkü Hz. Peygamber (s.a.v.) Mina'da eşleri için bir
sığır kurban etmiştir.(Buhari, Edahi, 5548; Müslim, Hac, 2910)
Abderl'nin "hacı olan
kişinin Mina'da kurban kesmesi sünnet değildir. Hacda kişinin kestiği kurban
normal kurban değil hedy kurbanıdır" şeklindeki ifadesi yukarıdaki
rivayete dayanılarak reddedilmiştir.
7. Kurban kesme gücü
bulunan kimsenin kesmemesi mekruh-
tur.
8. Kurban kesmek, tıpkı
diğer ibadetlerde olduğu gibi kişi tarafından [adakta bulunarak]
üstlenilmedikçe farz olmaz.
Şöyle bir soru
sorulabilir: "Kurban kesmenin sünnet olduğunu söyledikten sonra bu
ifadenin söylenilmesinin anlamı nedir?"
Buna şöyle cevap verilir:
a) Bunu,
"sünnet" kelimesi ile "vacip / farz" ve
"mendup"tan daha genel bir anlam kastedildiği vehmini def etmek için
zikretmiştir.
b) Ayrıca bununla Ebu
Hanıfe'nin bu konudaki muhalif görüşüne de telmihte bulunmuştur.
Zira o, şehirde oturan ve
zekat nisabına malik olan kişi üzerine kurban kesmeyi vacip kabul etmiştir.
c) Yine bununla şuna
dikkat çekmiştir: Bir hayvanı kurban kesmek niyetiyle satın almak o hayvanı
kurbanlığa dönüştürmez; çünkü Allah'a yaklaşma şeklinde [satın alınan mal üzerindeki]
mülkiyetin izale edilmesi bununla gerçekleşmiş olmaz. Nitekim kişi azat etmek
veya vakfetmek amacıyla bir köle satın aldığında [köle otomatik olarak azat
veya vakıf olmaz.]
Not: Nevevi'nin "üstlenmek" ifadesine
şöyle bir itiraz yöneltilmiştir: Şayet bununla mutlak anlamda üstlenmeyi
kastetmişse şu durum buna aykırılık teşkil eder: Kişinin kurban kesmeyi
üstlenmiş olduğu halde kurbanın ona vacip olmaması söz konusu olabilir. Mesela
kişi "bu koyunu satın alırsam Allah için bunu kurban kılmak benim borcum
olsun" dese el-Mecmu'da zikredilen iki görüş içinden kıyasa daha uygun
olanına göre, [kurban kesmeyi üstlendiği halde] tayin hükmü burada ağır basmış
kabul edilir kurban vacip olmaz. Çünkü kişi henüz koyunun mülkiyetini elde
etmeden önce onu kurban etmeyi kendisine gerekli kıldığından bu ifadesi dikkate
alınmaz. Bu, bir kadınla evlenince onu boşamayı, bir köle satın alınca onu azat
etmeyi üstlenmek gibidir.
Kişinin [belirli bir
koyunu işaret etmeksizin] şöyle demesi farklıdır:
"Bir koyun satın
alırsam Allah için onu kurban kılmak borcum olsun." Bu kişi daha sonra bir
koyun satın alsa, zimmetinde üstlenmiş olduğu şarta bağlı kalmak adına onu
kurban etmesi gerekli olur. Bu, elde ettiği mülke şükür amacıyla olursa
böyledir. Şayet bir şeyden kaçınmak amacıyla bu sözü söylemişse bu tamamen adak
hükmünde olup buna dair açıklama ileride gelecektir.
Şayet, Nevevi'nin
Ravdatü't-talibin'deki ifadesinin zahirinden anlaşılacağı üzere Nevevi bu
ifadeyle adakta bulunmak yoluyla bir şeyi üstlenmeyi kastetmişse şu husus buna
itiraz noktası olarak zikredilir: Kişi "bu koyunu kurban kıldım" veya
"bu kurbandır" dese şayet bir hastanın iyileşmesini buna bağlamışsa o
zaman kesin olarak onu kurban etmesi gerekir.
Daha doğru görüşe göre
herhangi bir şeye bağlamadığında da böyledir. Oysa bu bir adak değildir. Aksine
Alimlerimiz bunu kölenin az at edilmesi ve malın vakfedilmesi gibi
değerlendirmişlerdir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
2. KURBAN KESECEK
OLAN KİŞİNİN YAPMASI SÜNNET OLAN İŞLER