KİTAPTA GEÇEN HADİSLERİN KAYNAĞI

(I) s. 34, Abdullah b. Ömer (r.a.) Hadisi.

Hadisin Kaynağı: Müsned'in Ahmed Muhammed Şâkir neşrinde 5414 no'lu hadis. İsnadı sahihtir. Müsned'in bir başka yerinde (rakam, 5608) şu lafızla gelmektedir:

Rasulullah (s.a.) ''Gökler de, O'nun kudretiyle toplanıp dürülmüşlerdir. O, müşriklerin kendisine tutmakta devam ettikleri ortaklardan münezzehtir; çok yücedir" (Zümer, 67) âyetini minber üzerinde okudu ve: "Allahu Teâlâ, Ben Cebbarım; Ben Mütekebbirim; Ben her şeyin sahibi; Ben her şeyden üstün olanım, buyuruyor'" dedi.

Müslim, bu hadisi (VIII, 126) İbnu Ömer'den diğer bir şekilde rivayet eder; onun sözleri de bu kitabın sözlerine yakındır. Şöyle ki: Aziz ve celil olan Allah kıyamet gününde gökleri dürer; sonra onları sağ eline alır; sonra şöyle buyurur: Ben her şeyin sahibiyim. Hani cebbarlar nerede? Büyüklenenler nerede? Sonra da arzı sol eliyle dürer ve: Ben her şeyin mâlikiyim. Hani cebbarlar nerede? Büyüklenenler nerede? buyurur.

(l)Bu eki, Şam’ın büyük hadis âlimlerinden Nâsıru'ddin el-El-bâni hazırlamıştır. Biz bu eki, hadislerin geçtiği sayfaların altına dağıtmak istiyorduk. Sonra hadislerin sayfa numaralarının işaret edildiğini görünce, kitabın sonuna eklemeyi uygun bulduk. (Arapçaya çevirenin notu).

 Buharî bu hadisi (XIII, 337-Fethu'l-Bâri) İbnu Ömer'den üçüncü bir yolla muhtasar olarak rivayet eder. Ebû Dâvud ise (II, 278) tamamım rivayet eder. Yalnız "sol eliyle" tâbirine karşılık, "diğer eliyle" tabirini kullanarak rivayet etmiştir. Bu rivayet "Allah'ın iki eli de sağdır" hadisine uygundur. Bunun için Beyhakî, -Hafız' in (İbn Hacer'in naklettiğine göre- "sol eliyle" lâfzının şaz olduğuna işaret etmiştir.

(II) s. 90, "Dil yönünden araştırma" kısmında geçen hadis. Bu Lisânü'l-Arab'da mevcut olandan daha kısadır.

Hadis-i Şerifte: "Üç kişi var ki ben onların hasmıyım: Onlardan birincisi, hür bir kimseyi köle edinen adamdır."

Hadisin Kaynağı: Bu hadisi bu lâfızlarla görmedim. Bilâkis biri sahih, diğeri zayıf iki hadisin karışmasından meydana gelmiştir.

Birincisi, Ebu Hüreyre (r.a.) Peygamberimiz (s.a)den: "Allahu Teâlâ şöyle buyurdu: Üç kişi var ki kıyamet gününde ben onların hasmıyım. Bir adam ki benim adıma (söz) verir sonra cayar: İkincisi, hür bir kimseyi satıp parasını yer: Üçüncüsü, ücretle bir işçi tutup işini gördürdüğü halde ücretini ödemez" (Buhâri, IV, 331, 353, 354). İbn Mâce ve Tahâvi de Müşkilü'l-Âsâr'da rivayet eder.

İkincisi, Abdullah b. Amr'dan merfûan: "Üç kişi var ki; Allah onların namazını kabul etmez: İstemedikleri halde bir kavme imam olan; vakti geçtikten sonra namaza gelen; hür bir insanı köle edinen." Ebû Davud, (I, 97; İbnu Mâce, I, 307; Beyhaki, III, 128). de rivayet etmişlerdir. Senedi zayıftır. Kavileri arasında Abdurrahman b. Ziyad el-İfriki, şeyhi İmran b. Abdil-Meafiri den rivayet ediyor ki, ikisi de zayıftır. Bunun için Nevevi şöyle der: “Bu zayıf bir hadistir “.Bu hükmü Beyhaki daha önce vermiştir. Lakin birinci rivayet, Ebu Davud’un Sünen’inde sahih bir isnad ile gelen diğer hadislerle sıhhat kazanmıştır.Diğer rivayet ise, yani (kitapta gösterildiği şekliyle)”hürr’ü köle edindi ye vakıf olamadım.(Dil yönünden araştırma konusunda söz konusu edilen bu ve benzeri hadisleri –ki içinde zayıf olanları da vardır-üstad Mevdudi,dini bir hüküm veya nazariyeyi açıklamak için değil de,lügat alemlerinin herhangi bir söze delil getirdikleri gibi,kitabında zikrettiği terimleri açıklamk için,lügat kitaplarından doğrudan doğruya nakletmiştir.Bu ise,hadislerde aranan sıhhat durumu hilafına yadırganmayan bir husustur.Üstad Mevdudi’nin,İslam’ın görüşünü açıklamak delil olarak kullandığı hadislerin ise,bu ekte görüleceği üzere de  hepsi sahihtir.

(III)s.108,”il yönünden araştırma” mevzuunda gelen hadis. Peygamberimiz’in hadisinde belirtilmiştir ki,”Akıllı o kimsedir ki nefsine hakim olup onu zelil kılar ve ölümden sonrası için amel eder.”
Hadisin Kaynağı:Tirmizi ,III, 305;İbnu mace, II, 565;Hakim,I, 57;Ahmed b. Hanbel,IV, 124;Ebu Bekir b. Meryem’il Gassani, Hazma b.Hubeyd den o da şeddad b. Evsden merfuan rivayet etmişlerdir Tirmizi hasen hadis demiştir.Hakim Buharinin şartına göre sahihtir demiş,fakat Zehebi şu sözü ile cerh etmiştir:Ben derim ki hayır!Vallahi Onu Ebubekir rivayet etmiştir ve bu hükümde de isabetlidir.

(IV) s.108 Dil yönünden araştırma konusunda geçen hadis.A’şa’ıl-Hırmazinin Resulullah(s.a.v)’ı övdüğü beyti:Ey insanların efendisi ve Arapların yöneticisi!
Hadisin Kaynağı: İmam Ahmed b. Hanbel'in oğlu Abdullah, babasının Müsnedi üzerine yazdığı Zevâid'te (rakam, 6885-6886) birisi zayıf, diğerinde ise sîkâ (güvenilir râvi) olduklarını sadece İbnu Hibban'ın kabul ettiği iki kişi, iki senetle rivayet etmiştir. Alimlerce şu bilinmektedir ki, İbnu Hibbân râvilerin sîkâ olup olmadıklarına hükmetmek hususunda fazla titiz değildir. Nitekim Hafız İbn Hâcer de, Lisânu'l-Mizan Mukaddimesinde bunu belirtmektedir. Bununla beraber, Müsned üzerindeki bu muallak isnadı, üstâd Ahmed Muhammed Şakir, bu ve başka neşirlerinde kullandığı kaideleri ile, diğer araştırıcı âlimler hilâfına İbn Hibban'ın tevsikine itimat ederek sahih kabul etmiştir.

(V) s. 109, "Dil yönünden araştırma" mevzuunda geçen hadis. Bu hadis Hâriciler hakkındadır: "Okunyaydan çıkışı gibi dinden çıkacaklardır."
Hadisin Kaynağı: Buharî, XII, 238-254; Müslim, III, 109-117. Bu hadis, sahabeden bir cemaat tarafından müteaddid yollarla rivayet edilmiştir. Ali b. Ebû Tâlib, Ebû Said'il-Hudrî, Abdullah b. Ömer (r.a.) bu rivayet eden cemaattandırlar.

(VI) s. 109, "Dil yönünden araştırma" mevzuunda geçen hadis. "Kureyş ve onların âdet ve yollan üzere olanlar."
Hadisin Kaynağı: Bu Âişe (r.a.)'nın rivayet ettiği hadislerdendir. Hz. Âişe (r.a.) şöyle dedi: "Kureyş ve onun dinini kabul edenler, Müzdelife'de duruyorlardı. Onlar bu hareketlerini kahramanlık ve dine aşırı bağlılık olarak isimlendiriyorlardı. Diğer Araplar da Arafat'ta duruyorlardı.

İslâm gelince Allah, Nebisi Muhammed (s.a.)'e Arafat'a gelerek orada durmasını sonra oradan dönmesini şu âyeti ile emretti: "Sonra insanların elbirlik döndüğü yerden siz de dönün..." (Bakara, 199)
Bu hadisi Buhârî, VIII, 150; Müslim, IV, 43; Bey-hakî, V, 113 ve diğerleri rivayet etmişlerdir.

(VII) s. 109, "Dil yönünden araştırma" mevzuunda geçen hadis: "Rasulullah (s.a.) kavminin dini üzerinde idi"

Hadisin Kaynağı: "Onu, elimin altındaki kaynakların hiçbirinde bu lafzı görmedim; ancak onu İbnu Esir, en-Nihâye adlı kitabında, "din" konusunda senedini zikretmeden ve kaynak göstermeden nakletmiştir. Zaten onun bu kitaptaki âdeti de budur.

İbnu Sâd et-Tabakatü'l-Kübrâ, I-126'da Süddî'den sahih bir senetle "Seni çocukluğunda kaybolmuş bulup da, yolunu doğrultmadı mı?" âyetini açıklarken rivayet etmiş ve şöyle demiştir: "Kırk yıl kavminin yaşayışı üzerinde idi." Bu zayıf ve mu'dal bir isnattır. Çünkü Rasulullah (s.a.) ile Süddî arasında uzun seneler geçmiştir. Sonra onun münkerliği açıktır. Bunun için sözü uzatmaya da lüzum yoktur. Mezkur âyetin tefsirine en yakın söz, Cenab-ı Hakk'ın şu âyetidir:

"İşte biz, sana da Habibim böylece emrimizden bir ruh vahyettik. Halbuki vahiyden evvel kitap nedir; iman nedir, sen bilmezdin. Fakat biz onu bir nur yaptık. Bununla kullarımızdan kimi dilersek ona hidâyet ederiz..." (Şuarâ, 52).

(VIII)s. 110, "Dil yönünden araştırma" mevzuunda geçen hadis. İbnu Ömer (r.a.) den rivayet edilen bu hadis-i şerifte, Rasulullah (s.a.) şöyle buyurur: "Sultanlara sövmeyiniz.Eğer mutlaka onlar hakkında bir şey söylemeniz gerekirse: "Allah'ım! Bize reva gördüklerim sen de onlara reva gör deyiniz."

Hadisin Kaynağı: Bu hadisi İbnu'l-Esir'in, en-Nihaye fi Ğaribi'l-Hadis'inden başka bir yerde görmedim. Bu hadisi, İbn Amr'dan nakletmiştir. İbnu Ömer (r.a.) hadisine gelince, onu şeyh İsmail el-Aclûnî Keşfu'l-Hafâ, I, 456'da diğer bir lafızla nakletmiştir ve orada müellifin delil göstermek üzere zikrettiği ifâde de yoktur.

Allah en iyi bilendir...