İslam'da cihad hedefsiz, gayesiz bir savaş değildir. İslam'da cihadın vazgeçilmez koşulu Allah yolunda olmasıdır. Daha önce İslam'ın kendi ülküsünü ve sistemini anlatmak için neden başka kavramları değil de cihad kavramını seçtiğini anlatmıştık. "Allah yolunda" deyimi de İslam'ın kendi ülküsü için kullandığı kavramlar sözlüğünden bir kavramdır. Bu kavramı da birçok kişi yanlış anlamış, halkı İslam inancına boyun eğdirip ve İslam'ı kabul ettirmek için zorlamayı "Allah yolunda" cihad olarak kabul etmiştir. Akıllarının ermediği konulara girmek, başka alanlarda uçmak arzusundan dolayı işte bu tip yanlış anlayışlar ortaya çıkmıştır.
Gerçekten "Allah yolunda" deyimi, İslam terminolojisinde onların düşündüğünden çok derin anlamlar içerir. Hele onların sandığı bir anlama hiç benzemez. İslam'a göre; genelin faydası toplumun mutluluğu için geçici dünyalık arzusunda bulunulmadan yapılan her hareket "Allah yolunda"dır. Allah'ın sana verdiği malları geçici dünyalık yararlar umarak harcarsa elbette ki bu "Allah yolunda" değildir. Ancak sadece Allah rızası için bildiğin muhtaçlara yardım edersen kuşkusuz ki bu "Allah yolundadır. İşte bu "Allah yolunda" deyimi yalnız İslam'a özgü, maddi çıkar ve arzulardan uzak, sadece Allah rızası için olan hareketler için kullanılır. Bunu yapan kimse iyi bilir ki mümin kardeşlerinin huzuru için yaptığı her iş Allah rızası içindir. Müminlerin bu geçici dünya hayatında arzuladığı yegane şey, yüce Allah'ın rızasını kazanmaktır.
İşte Allah, sözü edilen bu anlamı içermesi için "Cihad"ı, "Allah yolunda" maksadıyla sınırlamıştır. Müslüman birey veya topluluk; batıl, sakat sistemleri yıkıp yerine İslam ülküsüne dayalı yeni ve dinç bir sistemi getirirken harcayacakları türlü gayretler ve yapacakları her türlü fedakarlıklar da kişisel çıkardan, nefsani arzulardan uzak olmalıdır. İslam bunu ister. Müslüman birey ya da topluluk bütün bir didinmelerinin karşılığı olarak hakikat ölçülerine uygun, adaletli bir sistemi getirmekten başka bir şey gözetmemelidirler. Mümin; yaptığı şeylerin karşılığını bu dünyada beklemez. Çünkü o; Allah'ın kelamını yüceltmek (ilahi kelimetullah) için, bu dinmeyen mücadelenin, bitmeyen savaşın karşılığında mal mülk, şan-şeref, rütbe ve geçici dünyalık elde etme düşüncesinde değildir. Kendi yakınlarını iş başına geçirmek, kişisel otorite kurmak, kendisinden sonra gelen ahbapları için yer hazırlamak gibi birtakım zelillerin başvuracağı işleri yapmaz. İşte ilahi hitap haykırıyor: "İnananlar Allah yolunda dövüşürler, küfredenler ise tağut yolunda dövüşürler!"(Nisa Suresi, 76)
"Tuğyan"in lügat manası; "haddi aşmak"tır. Günahta haddi aşan herkese taği denir. "Sel taşması" deyimi de aynı köktendir. Çünkü suyun haddinden fazla çoğalmasıdır. Kur'an-ı Kerim'de bu anlama gelen ayet vardır; "gerçekten su taştığında". Tuğyan kavramı, burada suyun taşması olarak kullanılmıştır. İnsanoğlu haddini aşıp yeryüzünde otorite kurarak insanları zorla köleleştirip, haklarına tecavüz ederek, onların gelir kaynaklarını sömürmek ister. İşte bunu gerçekleştirebilmek için de savaş eder. İşte "Put (tağut) uğrunda savaşmak" budur. Put; İslam terminolojisinde küfrün sembolüdür.
"Allah yolunda savaş"ın gayesi; ilahi kanunun adaletli kılıcını hakim kılıp yeryüzünde Allah'ın kelamını yüceltmektir. Allah yolunda dövüşen kişi bizzat bu kanuna uymak zorundadır. Elbette diğer insanlar da aynı kanuna uyma hakkına sahiptirler. Evrenin yaratıcısı yüce Rabbimiz ayet-i kerimede; kendisinin emrine uyan "İlahi kelimetullah" için çalışan ve ukala fesatçılar gibi O'na isyan etmeyip, emrini tutanlara sonsuz mutluluğu ve öteyi vaad ediyor: "Bu ahiret yurdunu, yeryüzünde böbürlenmeyi ve bozgunculuğu istemeyen kimselere veririz. Sonuç Allah'a karşı gelmekten sakınanlarındır." (Kasas Suresi, 83)
Arabi'nin birisi Allah'ın Resulüne sorar: "Birisi mal için, birisi ün için, birisi de makam elde etmek için döğüsür. Bunların hangisi Allah yolundadır?" Efendimiz buyuruyor: "İlahi kelimetullah için çarpışan Allah yolundadır. (Müslim Ebu Musa'dan rivayet).
Yine Ebu Emmame'den başka bir isnatla Ebu Davud ve Nesei anlatır; Adamın biri Allah Resulüne sordu: "Bir adam ücret ve ün için gaza ederse bir sevap var mıdır?" Efendimiz: "Hayır, hiçbir sevap yoktur." Adam üç kez tekrarladı, Efendimiz hep: "Hiçbir sevap yoktur" diyorlardı. En sonunda Fahri Alem Efendimiz ilave etti: "Allah amellerden sadece kendi rızası için olanlardan başkasını kabul etmez."
Bütün bunlardan anlaşılıyor ki Allah kendi rızası için olan cihadı kabul eder. Yoksa nefsani arzulardan, ırki kinlerden, kabilecilik tutuculuğundan kaynaklanan savaşı değil. İşte İslam terminolojisinde "Allah yolunda" kaydının ne kadar önemli ve ne kadar derin anlamlar içerdiği görülmektedir. Yeryüzündeki her canlı hayatını devam ettirmek için çırpınıp durur; fıtri gayesine ulaşmak için gece gündüz demeyip çalışır. Fakat Müslüman'ın durumu başka! Çünkü o İslam'a inanıp onun inkılapçı sistemlerine bağlanan kimsedir. Bundan dolayıdır ki Müslüman her şeyden önce İslam inkılabının temel esası olan hakkı getirmek için canla, başla, malla Allah yolunda cihad eder. Bütün gücüyle şer duyguları yıkmak, fitne ve fesat tohumlarını kökünden yok etmek için çalışır.
İşte ey Müslümanlar sizin cihadınız budur. Ve bu cihadınız şahsi arzularınız, milletinizin otoritesi, cinsinizin yücelmesi gibi şeyler için olmasın!..
Buraya kadar "İslam'da cihad"ın anlamını ve günümüzde birçok kimseler tarafından anlaşılmayan gaza ülküsünü anlattık. Şimdi de İslam inkılabından söz edelim. Evet, İslam'ın insanlığın mutluluğu için yüzyıllar boyu gerçekleştirip, birçok ahmakların içeriğini anlamaktan aciz kaldıkları inkılapta!..
Böylece Allah'ın izniyle konuyu daha iyi anlamış oluruz. Cihada bugün ne kadar muhtaç olduğumuzu anlatırsak kuşkusuz ki cihadı daha iyi kavramış oluruz.