KULLUK ve İTAAT ANLAMINDA İBADET

"Ey imân edenler! Size rızık verdiğimiz şeylerin (maddeten ve manen) en temiz olanlarından yeyin. Allah'a şükredin; eğer (hakikaten) O'na kulluk ediyorsanız" (Bakara, 172).(Taberi Tefsirinde II, 50'de  âyeti hakkında şöyle diyor: "Eğer sizler onun enirine boyun eğiyor, dinliyor ve itaat ediyorsanız, o halde size yenmesini mubah ve helâl kıldığı şeyleri yeyin. Onun haram kılınması hususunda, şeytana uymaktan vazgeçin... Şeytan, onu yemelerini teşvik ediyor ve haram olduğuna inanmaktan vazgeçmeğe çağırıyor. Çünkü onu Câhiliyye devrinde haram kılmaları, şeytana itaatleri, geçmiş atalarına ve babalarına uymaları dolayısıyladır.)

Bu ayetin getirdiği hüküm ile İslam öncesi toplum hali arasındaki münasebete gelince: İslam’dan evvel Araplar dini önderlerinin emirlerine bağlanmak ve atalarının takip ettiği yola uymak suretiyle, içecekler ve yiyecekleri konusunda bir takım sınırlara bağlı kalarak yaşıyorlardı. Müslüman olunca Allah onlara şöyle buyurdu: "Eğer bana ibâdet ediyorsanız, bu kayıtlamaların tümünü bir yana atmalı ve size helal kıldıklarımı afiyetle yemelisiniz." Bunun anlamı şudur: "Siz bilgin ve önderlerinizin kulları değilseniz ve sadece Allah'ın kulları iseniz; ve eğer siz gerçekten önderlerinizi bırakıp Allah'a itaat ediyorsanız helâl ve haram konusunda Allah'ın sizin için çizdiği sınırlara uymanız gerekir; Donların çizdiği sınırlara değil. İşte bundan dolayı  kelimesi, burada "Ubûdiyyet ve itaat" mânâlarında kullanılmıştır.

    "De ki: Allah katında bir ceza olmak bakımından bundan daha kötüsünü size haber vereyim mi? Allah'ın lanet ve aleyhinde gazap ettiği, içlerinden maymunlar, domuzlar yaptığı kimselerle, tâğuta ibâdet edenler ki bunların mevkii daha kötü ve dümdüz yoldan daha sapıktır" (Mâide, 60). (Taberi Tefsiri'nde, III, 13'de Tâğût kelimesi hakkında bazı nakiller yaptıktan sonra şöyle diyor: "Bana göre sözün doğrusu, Allah'a isyan edip de, ya zor kullanarak veya karşı tarafın itaatiyle Allah'ı bırakıp kendisine kulluk ettiren demektir. Bu kendisine kulluk edilen insan, şeytan, put, totem, veya herhangi bir şey olabilir. Ben, Tâğut kelimesinin aslının şöyle kullanıldığını tespit ettim: Bir kimse zulmettiği ve haddi aştığı zaman, onun hakkında "azdı, tuğyan etti" denir.)

"And olsun ki biz, her ümmete "Allah'a kulluk edin, tağuttan kaçının" diye (tebligat yapması için) bir peygamber göndermişizdir." (Nahl, 36).

"Tağuttan, ona ibâdetten kaçınıp da Allah yoluna yönelenler gelince) onlar için müjde vardır. O halde kullarıma müjdele" (Zümer, 17). Bu üç ayette, "Tâğut'a ibâdet" sözünden kastedilen mânâ Tâğut'a kölelik ve itaattir. Kur'an-ı Kerim'in kavramsal ifadesinde Tâğut'un mânâsı -ki ona ait açıklama geçmişti- Allah'a karşı haddi aşan ve zulmeden her türlü yönetim, otorite, başkanlık veya komutanlıktır. Allah'ın mülkünde kendi hükmünü uygular, kullarını zorla, aldatarak veya kötü ve bozuk öğretim gibi yollarla kendine itaate mecbur eder. Kişinin bu türlü otoriteye, başkanlığa, liderliğe boyun eğmesi ve ona tapması şüphesiz Tâğut için bir itaattir; başkası için değil.