AİŞE Radıyallahu anha’nın EVLİLİĞİ 

Aişe Radıyallahu anha validemizin evliliği söz konusu olduğunda genel kanı onun 6–7 yaşlarında nişanlandığı ve 9–10 yaşlarında ise evlendiği yönündedir. Bu kadar küçük yaşta evlenmesine yapılan itirazlara ise savunmacı bir üslup ile bu bölgedeki iklim şartları sebebiyle çocukların erken yaşta buluğa ermesi gösterilir. Bu konuyla ilgili hakikat nedir? Gerçekten Aişe Radıyallahu anha 9-10 yaşlarında mı evlendi? Kaynaklara müracaat ettiğimizde Aişe Radıyallahu anha validemizin gerçek evlilik yaşının farklı olduğu görülür.

Âişe (r.a.) anlatıyor:

“Rasûlullah Sallallahu aleyhi ve sellem ben 6 yaşında iken benimle evlendi (nişanlandı). Medine’ye geldik. Beni’l-Hâris İbnu’l-Hazrec kabîlesine indik. Ben hummaya yakalandım. Saçlarım döküldü. (İyileşince) saçım yine uzadı.

Annem Ummu Rûman, ben arkadaşlarımla salıncakta oynarken, bana geldi, benden ne istediğini bilmeksizin yanına gittim. Elimden tuttu. Evin kapısında beni durdurdu. Evimizde, Ensar’dan bir grup kadın vardı. “Hayırlı, bereketli olsun!”, “Uğurlu mübarek olsun!” diye dualar, tebrikler ettiler. Annem beni onlara teslim etti. Onlar kılık kıyafetime çeki düzen verdiler.

Beni, (kuşluk vakti aniden) Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem’in (gelişinden) başka bir şey şaşırtmadı. Annem beni O’na teslim etti. O gün ben 9 yaşında idim.” [1]

Âişe (r.a.) anlatıyor:

“Allah Rasulu Sallallahu aleyhi ve sellem benimle ben 6 yaşımdayken evlendi (nişanlandı). Medine’ye geldik. Haris bin el-Hazrecoğullarında konakladık. Sıtmaya yakalandım. Saçlarım döküldü, (iyileşince) yine uzadı. Ben salıncakta arkadaşlarımla sallanıp oynarken annem Ummu Rûmân bana geldi. Benden ne istediğini bilmeden yanına vardım. Elimden tutup beni evin kapısında durdurdu. Ben soluk soluğa idim. Nerdeyse kalbim duracaktı. Biraz su alıp yüzüme ve başıma sürdüm. Beni eve soktu. Evde bir takım Ensâr hanımları vardı.

«Hayırlı, uğurlu ve bereketli olsun!» dediler.

Annem beni onlara teslim etti. Üstümü başımı düzelttiler. Çok geçmeden Allah Rasulu Sallallahu aleyhi ve sellem’i orada görünce irkildim. Beni hemen ona teslim ettiler. Ben o zaman 9 yaşındaydım.” [2]

Bu hadisler Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem’in bizzat kendisinin söylediği sözler değildir. Bu sözler Aişe Radıyallahu anha annemizin kendi sözleridir. Sahabe Allah Rasulü ile yaşadığı olayları veya onda gördükleri vasıfları kendi sözleriyle anlatmasıdır. Bu hadisleri araştırdığınız zaman bu hadislerin sahih olduğunu görürsünüz. Hadis usulünü bilmeyen veya Arap kültüründen haberi olmayan bir insan bu hadisleri okuduğu zaman doğal olarak Aişe Radıyallahu anha’nın 6 yaşında nişanlandığını ve 9 yaşında ise evlendiğini anlayacaktır. Oysa bu hadislerde anlatılan Aişe Radıyallahu anha’nın doğumuyla başlayan yaşı değil, ergenliğinin başlaması yani adet görmeye başladığı yaştır.

Aişe Radıyallahu anha’dan rivayet edilen bu hadislerde “Ben Rasullah ile 6 yaşında nişanlandım 9 yaşında evlendim” demesinden kast edilen yaş Aişe Radıyallahu anha’nın doğum yaşı değil, ergenliğinin başlaması yani adet görmeye başlama yaşıdır. Araplarda böyle bir kültür olduğunu Arapların birçok kaynak kitabında zikredilir. Örneğin; Ragıp El-İsfahani’nin Arapça lügat kitabına baktığınız zaman kadınlarda adet yaşı anlatılır. Bu kitapta kadınların adet olduktan sonraki yaşına adet yaşı, erkeklerde ise ergenlik yaşından sonraki yaşına erkeklik yaşı dedikleri anlatılır.

Araplarda bir başka adet veya alışkanlık ise şudur; Araplar bazen ilk rakamı atarak konuşurlar bunun birçok örneği vardır. Yani bir erkek çocuğu veya kız çocuğu 8 inde derler ise eğer bu kişi çocuk değilse, delikanlı ise 18 yaşını kast etmiş olurlar. Bunun için Arap dilinde böyle bir usül ve Araplarda ise böyle bir gelenek ve kültür vardır. Bir toplumun diliyle veya kültürü ile ilgili bilgiler bazen meselelerin anlaşılması yönünde önem arz etmektedir.

Yine bu hadislerde geçen Aişe Radıyallahu anha’nın bebeği ile oynaması onun o zaman 6 yaşında çocuk olmasını göstermez. Çoğu zaman genç bir kadın veya yaşı ilerlemiş kadınlar bile bebeklerle oynayabilir veya salıncakta sallanabilir. Yine Arap kültüründe kadınların bebek oyuncak biriktirmeleri zaman zaman onlarla oynamaları bir kültürdür. Mesela buna benzer bir kültürde Rus kadınlarında vardır. Rus kadınlar Matruşka denilen bebek setleri biriktirerek onları çeyizlerine koyar ve zaman zaman çıkarıp oynarlar. Bu günümüzde yetişkin erkeklerin bazen bilgisayarlarda çocuk oyunları oynamaları gibi bir alışkanlıktır.

Siyer kaynaklarında Aişe Radıyallahu anha hakkında şu bilgiler verilmiştir.

Aişe Radıyallahu anha miladi 605 yılında dünyaya gelmiştir. Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem 610 yılında peygamber olmuştur. Nübüvvet başladığında Aişe Radıyallahu anha 5 yaşındaydı. Mekke dönemi 13 yıl sürdü ve Medine’ye hicret 622 yılında başladı. Aişe Radıyallahu anha hicret esnasında 17 yaşındaydı. Aişe Radıyallahu anha hicretin 1. yılı şevval ayında 18-19 yaşlarında evlendi. Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem ile evliliği 9 yıl sürmüştür. Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem vefat ettiğinde Aişe Radıyallahu anha 27 yaşında idi. Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem’den sonra 48 yıl dul olarak yaşamıştır. Hicri 58. yılda 74 yaşlarında vefat etmiştir. Allah rahmet eylesin.

Bu bilgilerin geçtiği kaynaklar: Hatip Tebrizi’nin Mişkatu’l Mesabih adlı eseri; Nevevi’nin Tezhibetül Esma 1. cilt 597. Sayfa; İslam tarihi Siret-i İbn Hişam 1. cilt 176. Sayfa; İbni Kesir’in El Bidaye 2. cilt 214. Sayfa; Buhari’nin salat bölümü 70. hadis; İmam Ahmed’in Müsned 4. cilt 198. hadis; Teberani’nin Muğcemil Kebir 285. Sayfa.

Aişe Radıyallahu anha ile ablası Esma Radıyallahu anha arasında 10 yaş fark olduğu anlatılır. Aişe Radıyallahu anha’nın 605 yılında doğduğu ablası Esma Radıyallahu anha’nın ise 595 yılında doğduğu anlatılır. Esma Radıyallahu anha hicret ettiğinde 27 yaşında ve oğlu Abdullah Bin Zübeyr’e hamile idi. Aişe Radıyallahu anha ablasından 10 yaş küçük ise hicret esnasında Aişe Radıyallahu anha’nın 17 yaşında olması gerekir. Aişe Radıyallahu anha hicretten 1 – 2 yıl sonra evlendi. Buna göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

 Bu bilgilerin geçtiği kaynaklar: İmam Nevevi Tezhibul Esma 2. cilt 597. Sayfa; İmam Hakim Müstedrek hadis kitabı 3. cilt 635. Sayfa.

Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem’in kızı Fatıma Radıyallahu anha ve Aişe Radıyallahu anha’nın aynı yaşta oldukları ve ikisin de 605 yılında doğdukları anlatılır. İkisi de hicretten sonra evlenmiştir. Fatıma Radıyallahu anha doğduğunda Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem 35 yaşında idi, 40 yaşında peygamber oldu ve peygamberliğin 13 yılını Mekke’de geçirdi. Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem Medine’ye hicret ettiği zaman kızı Fatıma Radıyallahu anha yaklaşık 18 yaşında idi ve 19 yaşında Ali Radıyallahu anh ile 22 yaşında evlenmiştir. Aynı yaşta olan Aişe Radıyallahu anha hicretten 1 yıl sonra evlendiğine göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

Bu bilgilerin geçtiği kaynaklar: İbn. Hacer El- İsabe Seçkin Sahabeler 4. cilt 359. Sayfa.

Esma Radıyallahu anha 595 yılında dünyaya gelmiştir. Babası Ebubekir Radıyallahu anh Müslüman olduğu zaman 15 yaşında Müslüman olmuştur. Aişe Radıyallahu anha’da ablasından 10 yıl sonra 605 yılında dünyaya gelmiştir. Aişe Radıyallahu anha’da yaşı küçük olmasına rağmen oda babasıyla beraber Müslüman olmuştur. Esma Radıyallahu anha 27 yaşında, Aişe Radıyallahu anha ise 17 yaşında 622 yılında hicret ediyor. Buna göre (595+ 10=605) Âişe Vâlidemiz’in doğumunun 605; hicretteki yaşının da (27-10=17) olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Buna göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

Bu bilgilerin geçtiği kaynaklar: İbni İshak Siretü 124. Sayfa; İbni Hişam İslam Tarihi Siret-i İbn Hişam 1. cilt 83. Sayfa; Nevevî, Tehzîbü’l Esmâ, 2/597; Hâkim, Müstedrek 3/635; Beyhakî Sünen 6/204.

Aişe Radıyallahu anha’nın kardeşi Abdurrahman kendisinden 1 yaş büyüktür. Abdurrahman Müslüman olmadan önce Bedir savaşında Müslümanlara karşı savaştığında 20 yaşında idi ve henüz Müslüman olmamıştı. Abdurrahman Hudeybiye’den sonra Müslüman olduğunda 27 yaşında idi. Buna göre göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

Aişe Radıyallahu anha kendi hayatını anlatırken İslam’ın ilk yıllarında Müslüman olan anne ve babasının nasıl Müslüman olduklarını ve ne gibi zorluklarla karşılaştıklarını anlattığı rivayetler var. Ebubekir Radıyallahu anh ve hanımı ise İslam’ın ilk yıllarında Müslüman olmuştu. Aişe Radıyallahu anha nübüvvetin daha ilk yıllarında kendi anne ve babasının Müslüman olduğunu hatırlayıp anlatıyorsa Aişe Radıyallahu anha’nın en az 6-7 yaşlarında olduğu ortaya çıkar. Çünkü bir çocuğun çocukluğunda geçen hadiseleri hatırlama yaşı ortalama 6-7 yaşında başlar. Çok zeki çocuklarda bu yaş 5-6 yaşlarına kadar düşebilir. Basit bir hesap yaparsak Aişe Radıyallahu anha’nın Mekke döneminin ilk yıllarında 5 yaşında olduğunu kabul edersek, Mekke dönemi 13 yıl sürdü, Bu evlilik ise hicretten 1 yıl sonra gerçekleşti. Buna göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

 Bu bilgilerin geçtiği kaynaklar: Buhari kefalet bölümü 4. Hadis; Buhari Menakubül Ensar Bölümü 45. Hadis; Buhari Edep Bölümü 64. Hadis; Buhari Salat Bölümünün 86. Hadis.

Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem’e 610 yılında peygamberlik geldi. Nübüvvetin ilk günlerinde Müslüman olanların isimleri sıralanırken, Esma Radıyallahu anha ile birlikte Aişe Radıyallahu anha vâlidemiz’in adı da zikredilmektedir. İlk Müslüman olan bu isimlerden bazıları şunlardır; Ebubekir, Osmân, Zübeyr ibn Avvâm, Abdurrahmân ibn Avf, Sa’d ibn Ebî Vakkâs, Talha ibn Ubeydullah, Ebû Ubeyde ibn Cerrâh ve Erkam ibn Ebi’l-Erkam gibi ilk Müslüman olanların hemen ardından Aişe Radıyallahu anha’nın da yaşı küçükte olsa ilk Müslümanlardan olduğu zikredilmektedir. Buda Nübüvvetin ilk yıllarında Aişe Radıyallahu anha’nın en az 5-6 yaşlarında olduğunu gösterir. Buna göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

 Bu bilgilerin geçtiği kaynaklar: İbn Hişâm Sîre 1/271; İbn İshâk, Sîre 124;

Aişe Radıyallahu anha Mekke’nin ilk döneminde inen Kıyamet Suresinin iniş zamanı sorulduğu zaman: “Ben Mekke’de sokaklarda oynayan bir çocuk iken Kıyamet Suresinden şu ayetler nazil oldu” diye cevap vermesi, onun yaşını tespit etmemiz açısından önemli bir işarettir. Bu sure Nübüvvetin 3. veya 4. yılında nazil olduğunu hatırlarsak, Aişe validemizin de oyun oynayacak ve dile getirilen sureyi aklında tutacak bir yaşta olması gerektiğini de dikkate alırsak; o günlerde en az 6–7 yaşlarında olması gerekir. Buna göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

Aişe Radıyallahu anha Nübüvvetin 4. yılında nazil olan Kamer Suresinin 46. Ayetinin indirildiğini duyduğunu söylüyor. Aişe Radıyallahu anha bu sure ile ilgili şunu söylemektedir; “Bu ayet Mekke döneminde Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem’e indirildi. Ben bu sırada Mekke’de genç kızlık dönemini yaşayan bir cariye idim” (Arap kültüründe bir kadın cariye idim dediğinde kast ettiği ergenlik çağını yaşayan genç bir kız idim manasını kast etmiş oluyor.) Buna göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

 Bu bilgilerin geçtiği kaynaklar: Sahihi Buhari Fedaul Kur’an bölümü 6. Hadis; İbn Hacer’in Fethul Bari 11. cilt 291. Hadis.

Aişe Radıyallahu anha Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem ile nişanlanmadan önce Mekke’nin sayılı tüccarlarından biri olan Mut’im ibn Adiyy’in oğlu Cübeyr ibn Mut’im ile nişanlıydı. İslami davet Mekke’de yayılmaya başlayınca Mut’im ibn Adiyy Ebu Bekir radiyallahu anh’ın Müslüman olmasına öfkelenerek “Ben Müslüman biriyle dünür olmam.” “Ben Muhammed’e inanan bir adamın kızını evime gelin olarak almam.” “Ben Müslüman bir adamın kızını oğlumla evlendirmem.” diyerek bu nişanı bozmuştur. Aişe Radıyallahu anha bu nişanın bozulmasından 2 yıl sonra Allah Resulü Sallallahu aleyhi ve sellem ile nişanlandı, Nişandan yaklaşık 2 yıl sonra ise evlilik gerçekleştirildi. Aişe Radıyallahu anha ile Rasulullah Sallallahu aleyhi ve sellem ile 6 yaşında nişanlandı ise 2 yıl önce 4 yaşında bebek iken mi Mut’im ibn Adiyy’in oğlu Cübeyr ibn Mut’im ile nişanlandı. Böyle akıldışı bir iş olamayacağına göre Aişe Radıyallahu anha’nın 6 yaşında nişanlanması, 9 yaşında evlenmesini anlatan hadisler Aişe Radıyallahu anha’nın doğumla başlayan yaşını değil adet yaşını kast ettiği bir kez daha anlaşılır. Buna göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

 Bu bilgilerin geçtiği kaynaklar: Buhârî Nikâh 11; Ahmed Hanbel Müsned 6/210; Heysemî Mecmaü’z-Zevâid 9/225; Beyhakî Sünen 7/129; Taberî Târih 3/161-163;

Aişe Radıyallahu anha’dan Mekke döneminden nakledilen başka rivayetlerde onun yaşının tespiti konusunda bizlere yol göstermektedir. Bu konuda Aişe Radıyallahu anha’dan nakledilen bazı rivayetler ise şunlardır.

Risâletten kırk yıl önce gerçekleşen ve tarih belirlemede bir ölçü olarak kabul gören Fil hadisesinden geriye kalan iki kişiyi Mekke’de dilenirken gördüğünü söylemesi.

Mekke’de namazların önce ikişer rekât farz olduğunu, sonra dört rekâta çıkarıldığını, seferi olanlara yine ikişer rekâta düşürüldüğünü rivayet etmesi onun yaşı konusunda bizlere yol göstermektedir.

Yine Aişe Radıyallahu anha’dan şunlar rivayet edilmektedir; Mekke döneminin en sıkıntılı günlerinde Allah Resulünün sabah-akşam kendi evlerine geldiğini ve bu sıkıntılara dayanamayan babası ve bazı Müslümanların nübüvvetin 5. yılında Habeşistan’a hicret ettiler. Habeşistan’da bir süre kaldıktan sonra babam Mekke’ye geri döndüğünü detaylarıyla anlatması.

Aişe Radıyallahu anha’dan nakledilen bu rivayetlerden şu sonuçlar çıkarılabilir. Aişe Radıyallahu anha’nın Mekke döneminin ilk yıllarında yaşanan hadiseleri hatırlaması, anlatması Aişe Radıyallahu anha’nın bazı kaynaklarda 605 yılında doğduğu bilgisinin doğru olduğunu gösterir. Nübüvvetin 4. veya 5. yılında dünyaya geldiğini iddia eden bilgilerin ise tamamen yanlış olduğunu gösterir. Eğer bu bilgi doğru olsaydı Aişe Radıyallahu anha Medine’ye hicret ederken yaklaşık 6-7 yaşlarında olması gerekirdi bu yaştaki bir çocuğun ise Mekke’de yaşananları hatırlaması, bilmesi mümkün değildir. Çünkü çocukların hatırlama ve kayıt yaşları normalde 6-7 yaşlarında başlar, çok zeki çocuklarda bu yaş 5-6 yaşlarına kadar ancak iner. Ancak Aişe Radıyallahu anha İslam’ın daha ilk yıllarında yaşanan hadiseleri hatırladığı ve anlattığı naklediliyor. Buna göre Aişe Radıyallahu anha evlendiğinde yaklaşık 18-19 yaşlarında olması gerekir.

Aişe Radıyallahu anha’nın evlilik yaşının yanlış anlaşılması ve gerçeklerin bilinmemesi sebebiyle özellikle ateist ve dinsiz kesimler bu konuyu malzeme yaparak İslam peygamberine saldırmakta ve ağır hakaretler etmekteler. Bu insanlara diyoruz ki; Gelin Allah ve Resulüne hakaret etmekten, iftira atmaktan vaz geçin. Kulaktan dolma, yalan ve iftira içerikli şeyleri bırakın. Cehalet, inkâr ve kibir illetinden kendinizi kurtarın. İslam’ı kaynağından ve gerçek âlimlerden öğrenin. Müslüman olun ve tevhide tabi olun ki kurtuluşa eresiniz.

Yine bu konuda hadis ilmini bilmeden, hadisleri çarpıtan, inkâr eden kesimlerin hadisler mantıksızdır, güvenilmezdir ve Kur’an’a aykırıdır gibi batıl laflar etmekteler.  Bu insanlara diyoruz ki; Gelin bu cehalet, inkâr ve kibir illetinden kendinizi kurtarın. Tövbe edin hadisleri inkâr etmeyi bırakın, Kur’an’a ve sünnete sarılın, selefi salihin akidesine tabi olun, Allah’ın ayetlerini ve hadisleri çatıştırmayı bırakın. Aişe Radıyallahu anha’dan rivayet edilen hadislerde “Ben Rasullah ile 6 yaşında nişanlandım 9 yaşında evlendim” demesinden kast edilen yaş Aişe Radıyallahu anha’nın doğum yaşı değil, ergenliğin başlaması yani adet görme yaşıdır. Artık bu gerçeği öğrenin ve bu doğrultuda hakkı konuşun.

Müsennif VELİOĞLU 

KADININ İZZETİ

[1] Buhârî, Nikâh 38, 39, 57, 59, 61; Muslim, Nikâh 69, (1422); Ebu Dâvud, Nikâh 34, (2121); Edeb 63, (4933, 4934, 4935, 4936, 4937); Nesâî, Nikâh 29, (6, 82)

[2] Buhârî nikâh 38-39, VI, 134; 57-59, VI, 139; 61, VI, 140, Muslim nikâh no. 69-72, s. 1038-9, Ebû Dâvud (no. 2121,4933-7), Nesâî (nikâh 29/1-3, VI, 82) ve İbn Mâce (no. 1876), Hisâm b. Urve an ebîhî an Âişe asl-ı senedi ile tahrîc ettiler. Rudani, Büyük Hadis Kulliyatı, Cem’ul-fevaid, İz Yayıncılık: 2/226-227