İhramlı Kadının Tavafta Yüzünü Örtmesi Meselesi

Giriş

Hac ve umre ibadetini yerine getiren müslüman kadınların ihram sırasında yüzlerini nasıl örtecekleri konusu, sahih hadisler ve selef âlimlerinin görüşleri ışığında net delillerle açıklanmış önemli bir fıkhi meseledir. Bu yazıda, Rasûlullah’ın (ﷺ) hadisleri, sahabe uygulamaları ve selef âlimlerinin görüşleri ışığında bu konuyu detaylı bir şekilde ele alacağız.

1. Nikab Yasağına Dair Delil

Temel Hadis: İbn Ömer Rivayeti

Abdullah bin Ömer radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre, bir adam kalkarak şöyle dedi: “Ey Allah’ın Resulü! İhramlı iken hangi elbiseyi giymemizi emredersin?”

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

لا تلبسوا القميص، ولا السراويلات، ولا العمائم، ولا البرانس، إلا أن يكون أحد ليست له نعلان فليلبس الخفين، وليقطع أسفل من الكعبين، ولا تلبسوا شيئا مسه الزعفران ولا الورس، ولا تنتقب المرأة المحرمة، ولا تلبس القفازين

“İhramlı kişi gömlek, şalvar, sarık, burnus giyemez. Nalinleri (sandaletleri) yoksa mestlerini giyip ayak bileğindeki çıkıntılardan alt tarafını kessin. Zaferan ve vers ile boyanmış elbise giymeyin. İhramlı kadın yüzüne peçe (nikab) takmasın, ellerine eldiven giymesin.“

(Sahih-i Buhari, 1838)

Nikab Nedir?

النقاب: الثوب المفصول للوجه، يُشَدّ ويُلبس ويلتصق عليه

Nikab: Yüz için özel olarak dikilmiş, yüze bağlanan, giyilen ve yüze yapışan giysidir.

Bu, tıpkı erkeğin ihramda gömlek, şalvar gibi dikişli elbiseler giymesinin yasak olması gibidir. Hadiste erkek için dikişli giysilerin sayılması, ardından kadın için nikab ve eldiven yasağının gelmesi, aynı mantığa işaret eder: Vücudun belirli bir kısmı için özel olarak dikilmiş giysi.

2. Sedl (Yüzü Örtme) İçin Deliller

Birinci Delil: Hz. Âişe’nin Beyanı

Müminlerin annesi Âişe radıyallahu anhâ şöyle demiştir:

تنسدل المحرمة جلبابها من فوق رأسها على وجهها

“İhramlı kadın, başındaki örtüsünü (cilbabını) başının üstünden yüzünün üzerine sarkıtır.”

(Ebû Dâvûd, 1833; Beyhakî, 5/47)

Bu söz, nikâb takmak yasak olsa da, kadının gerektiğinde yüzünü örtüsünü indirerek kapatabileceğini gösterir.

İkinci Delil: Hz. Âişe’nin Uygulaması

Hz. Âişe radıyallahu anhâ başka bir rivayette şöyle anlatır:

كنا إذا مررنا بالرجال سدلنا الجلباب على وجوهنا من فوق رءوسنا، فإذا جاوزناهم كشفناه

“Yanımızdan erkekler geçince, ihramlı olduğumuz halde örtülerimizi başımızdan yüzümüze indirirdik (sedl). Geçtiklerinde ise açardık.”

Bu rivayet, sahabe kadınlarının fiili uygulamasını göstermesi bakımından son derece önemlidir.

Üçüncü Delil: Esmâ bint Ebî Bekir’in Uygulaması

Fâtıma bint el-Münzir radıyallahu anhâ şöyle demiştir:

كُنَّا نُخَمِّرُ وُجُوهَنَا وَنَحْنُ مُحْرِمَاتٌ، وَنَحْنُ مَعَ أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍ الصِّدِّيقِ

“Biz ihramlı olduğumuz halde yüzlerimizi örterdik. Bunu, Ebû Bekir’in kızı Esmâ ile birlikte yapardık.”

(İmam Mâlik, el-Muvatta)

Bu, selef kadınlarının amelinde en sahih rivayettir. Esmâ bint Ebî Bekir, Hz. Ebû Bekir’in kızı ve Hz. Âişe’nin ablasıdır. Bu rivayet, sahabe uygulamasının ne kadar yaygın olduğunu gösterir.

3. Nikab ile Sedl Arasındaki Fark

Görsel Açıklama

![Nikab ve Sedl Farkı]

Görsel üzerindeki açıklamalar:

Üst kısım – Hadisler:

1. قال رسول الله ﷺ (لا تنتقب المحرمة)
   

   “Rasûlullah ﷺ buyurdu: İhramlı kadın yüzüne nikâb takmasın.”

2. قالت عائشة أم المؤمنين: (تنسدل المحرمة جلبابها من فوق رأسها على وجهها)
   

   “Müminlerin annesi Âişe dedi ki: İhramlı kadın, başındaki örtüsünü yüzünün üzerine sarkıtır.”

3. وقالت فاطمة بنت المنذر أنها: كنا نخمر وجوهنا ونحن محرمات، ونحن مع أسماء بنت أبي بكر الصديق [رواه مالك]
   

   “Fâtıma bint el-Münzir dedi ki: Biz ihramlı olduğumuz halde yüzlerimizi örterdik. Bunu Ebû Bekir’in kızı Esmâ ile birlikte yapardık.” [İmam Mâlik rivayeti]

Alt kısım – Uygulama:

✅ Soldaki (Yeşil Çerçeve) – SEDL – CAİZDİR

هذا سدل – تلبسه الحاجة والمعتمرة

“Bu sedldir (örtüyü yukarıdan aşağıya doğru sarkıtmak). Hacı ve umreci kadın bunu kullanabilir.”

Özellikleri:

• Başörtüsü, abaya veya cilbab yukarıdan serbestçe sarkıtılır
• Yüze tam oturmaz, serbest durur
• Yüz için özel olarak dikilmemiştir
• Sahabe kadınlarının uygulamasıdır
• Hac ve umrede CAİZDİR

❌ Sağdaki (Kırmızı Çerçeve) – NİKAB – YASAKTIR

هذا نقاب – لا يجوز في الحج والعمرة

“Bu nikabdır. Hac ve umrede caiz değildir.”

Özellikleri:

• Yüz için özel olarak dikilmiş peçe
• Yüze tam oturacak şekilde tasarlanmış
• Bağlanarak veya tutturularak takılır
• Hadisin yasakladığı şeydir
• Hac ve umrede YASAKTIR

Yasağın Hikmeti

Nikab yasağı, erkeklerin gömlek, şalvar giymelerinin yasak olmasıyla aynı kategoridedir. Bunlar vücudun belirli bir organı için özel olarak dikilmiş giysilerdir. İhramın ruhuna uygun olarak, ihramlı kişi normal gündelik dikişli giysilerini bırakır.

4. Selef Âlimlerinin Görüşleri

İmam İbn Teymiyye (rahimehullah)

ولا تنتقب المرأة في الإحرام، لكن تغطي وجهها عند حاجتها بالسدل إذا مر بها الرجال، فهذا جائز باتفاق الأئمة

“Kadın ihramda nikâb takmaz, ancak yanından erkekler geçtiğinde ihtiyacı halinde sedl yaparak yüzünü örtebilir. Bu, imamlarin ittifakıyla caizdir.“

(Mecmû’ul-Fetâvâ, 26/112)

İmam İbnü’l-Kayyim (rahimehullah)

النهي عن النقاب الذي يُلبس على الوجه، أما السدل فلا بأس به، وقد كانت نساء الصحابة يفعلنه

“Yasak olan, yüzün üzerine giyilen nikâbtır. Ama sedl yapılmasında sakınca yoktur. Sahabe kadınları bunu yaparlardı.“

(Zâdü’l-Meâd, 2/303)

Şeyh İbn Bâz (rahimehullah)

لا تلبس المحرمة النقاب، ولكن إذا مر بها الرجال جاز لها أن تسدل على وجهها خماراً أو جلباباً

“İhramlı kadın nikab giymez, ancak yanından erkekler geçtiğinde başörtüsünü veya cilbabını yüzüne sarkıtması caizdir.”

(Fetâvâ İbn Bâz, 17/101)

Şeyh İbn Üseymin (rahimehullah)

السدل ليس نقاباً، فيجوز للمرأة تغطية وجهها به، بل يُستحب إذا وُجد الرجال

“Sedl nikab değildir. Kadının onunla yüzünü örtmesi caizdir, hatta erkekler varsa müstehabdır (daha faziletlidir).“

(eş-Şerhu’l-Mumti’, 7/165)

5. Hadislerin Sıhhati ve Tahkik

Hadislerin Durumu:

1. “لا تنتقب المحرمة” hadisi: Sahih, hiç ihtilaf yoktur (Buhari, 1838)
2. Hz. Âişe’nin “تنسدل المحرمة” sözü: İsnadı hasendir
3. Fâtıma bint el-Münzir’in Esmâ’dan rivayeti: Sahihtir ve bu babda en kuvvetli delildir

6. Tavaf ve Sa’y Sırasında Uygulama

Erkek Yoğunluğu Varsa (Kalabalık Zamanlarda)

✅ Yapılacaklar:

• Başörtüsü, abaya veya cilbabı yukarıdan yüze doğru sarkıtmak (sedl)
• Bu şekilde yüzü örtmek sadece caiz değil, fitneden korunmak için müstehabdır (daha faziletlidir)

❌ Yapılmayacaklar:

• Yüz için özel dikilmiş nikab takmak
• Yüze oturacak şekilde bağlanan peçe kullanmak

Kadınlar Arasında veya Erkek Yoksa

Kadın yüzünü açık tutabilir, çünkü asıl olan yüzün yabancı erkeklerden örtülmesidir. Kadınlar arasında veya mahrem yanında bu gerekli değildir.

7. Fıkhi Özet

يحرم على المرأة لبس النقاب في الإحرام، ويجوز لها بل يُستحب أن تسدل خمارها على وجهها عند حضور الرجال، ولا يُعد هذا من النقاب المنهي عنه

“Kadının ihramda nikab giymesi haramdır. Ancak erkeklerin huzurunda başörtüsünü yüzüne sarkıtması caizdir, hatta müstehabdır. Bu, yasak olan nikabdan sayılmaz.”

Hacda Yüzü Örtmenin İki Şekli:

Şekil	Hükmü	Delil
Nikab (يُلبس – giyilir)	❌ Haram	Hadis-i Şerif
Sedl (يُسدَل – sarkıtılır)	✅ Caiz/Müstehab	Sahabe uygulaması

8. Sonuç

Selef âlimlerinin icmâına (ittifakına) göre:

✅ Caiz ve müstehab olan: Başörtüsü, abaya veya cilbabın kenarını yüze doğru sarkıtmak (sedl)

❌ Haram olan: Yüz için özel olarak dikilmiş nikab takmak

🎯 Hikmet: Tesettürü korumak ile ihram yasaklarına uymak arasında denge kurmak

📌 Sahabe uygulaması: Hz. Âişe, Esmâ bint Ebî Bekir ve diğer sahabe kadınları bu şekilde amel etmiştir

🔑 Anahtar nokta: Yasak olan “yüzü örtmek” değil, “nikab giymek”tir. Kadın, sahabe kadınlarının yaptığı gibi sedl yaparak hem tesettürünü korur, hem de ihram yasaklarına uygun davranmış olur.

Bu görüş, İbn Teymiyye’nin ifade ettiği gibi “imamlarin ittifakıyla” sabittir ve selef-i salihin uygulamasıdır.

---

Kaynaklar

Hadis Kaynakları:

• Sahih-i Buhari, Hadis No: 1838
• Ebû Dâvûd, Hadis No: 1833
• İmam Mâlik, el-Muvatta
• el-Beyhakî, es-Sünenü’l-Kübrâ, 5/47

Âlim Görüşleri:

• İbn Teymiyye, Mecmû’ul-Fetâvâ, 26/112
• İbnü’l-Kayyim, Zâdü’l-Meâd, 2/303
• İbn Bâz, Fetâvâ İbn Bâz, 17/101
• İbn Üseymin, eş-Şerhu’l-Mumti’, 7/165